Niet de PVDA+ verzwakt de SP.A, wel de SP.A zelf

Bij een links mens bloedt het hart bij het bekijken van de staat van dienst van de SP.A, schrijft Jan Blommaert. ‘Het is dus niet de PVDA+ die de SP.A verzwakt, het blijkt de SP.A zelf te zijn.’

Wat moet een links mens zoals ikzelf met wat wordt voorgesteld als een broedertwist: het gekissebis tussen de SP.A van Bruno Tobback en de PVDA+ van Peter Mertens? Sinds het opstarten van de campagne enkele weken terug vliegen beide elkaar constant in de haren – overigens niet enkel aan de Vlaamse maar ook aan Franstalige zijde.

Het kernargument daarbij is: de doorstoot van de PVDA+, een partij die echt wel de wind in de zeilen lijkt te hebben, ‘verdeelt links’ en riskeert dus op iets langere termijn de rechtse krachten te bevoordelen. Dat wil je uiteraard niet als linkse kiezer.

Tenzij je er even over doordenkt. Een eerste bevinding is dat ‘links verdelen’ een mooi en mobiliserend eufemisme is voor iets veel eenvoudigers: de SP.A verzwakken. Het argument is een constante doorheen de jaren: telkens wanneer de SP.A onder druk staat vanuit linkse hoek, komt het uit de lade. Het heeft maar een doel: die linkse kritiek op de sociaaldemocratische ‘beleidspartij’ smoren en alsnog voldoende stemmen op links rapen. En het wordt ondersteund met een baseline die eveneens een constante is: zonder ons (lees: SP.A) zou het nog veel en veel erger zijn.

Dat argument is flinterdun op minstens twee gronden.

Ten eerste zijn er de harde cijfers. De recente peilingen toonden aan dat de PVDA+ stemmen haalt bij een voordien rechts electoraat, en dat het stemmenverlies van de SP.A ook zonder de opmars van de PVDA+ een feit zou zijn. Het is dus niet de PVDA+ die de SP.A verzwakt, het blijkt de SP.A zelf te zijn. En dat brengt ons bij de tweede reden.

Kijk naar het beleid van de SP.A. Als links mens bloedt je hart wanneer je de staat van dienst en de programmapunten van de SP.A bekijkt. Wat die staat van dienst betreft: wanneer de SP.A systematisch maatregelen ontwikkelt en goedkeurt die volkomen haaks staan op wat links zichzelf doorgaans als principes en politieke richting voorhoudt, dan mag de partij niet schrikken wanneer de linkse kiezer vragen stelt bij het linkse gehalte van de Vlaamse sociaaldemocratie. Eerder dan de hervormers van het kapitalisme – de oorspronkelijke belofte van de sociaaldemocraten – werpt de SP.A zich in woord en daad op als de levensverzekeraar ervan, de partij die een onvolmaakt kapitalisme middels wat sociale correcties tot een perfect systeem beweert te maken.

Dat is best mooi als ambitie, maar men mag er niet van schrikken als de linkse kiezer dat nobele streven niet kritiekloos onderschrijft.

Wat de programmapunten betreft: de SP.A zet zwaar in op de fraudebestrijding van John Crombez. Dat is prima, ware het niet dat fraudebestrijding de structurele en sterk toenemende inkomensongelijkheid niet wegtovert. Een topmanager die vlijtig belastingen betaalt op een jaarinkomen van 2 miljoen tegenover een poetsvrouw die hetzelfde doet op een jaarinkomen van 14.000 euro: de kloof blijft dezelfde. En net op het vlak van structurele ingrepen die de stijgende ongelijkheid in onze samenleving moeten beteugelen, blijft de partij heel erg stil.

De slordige vertoning van de partij – ik druk me voorzichtig uit – in het BAM-dossier is evenmin van aard veel linkse kiezers te bekoren. Er werd gelogen, gemanipuleerd en gescholden op het middenveld dat het een lieve lust was. Caroline Gennez nam daarin als Antwerps lijsttrekker het voortouw. Het zal haar bezuren wanneer de campagne op dreef komt.

Het probleem dat de SP.A heeft, ligt dus niet bij de PVDA+. Het zou goed zijn indien de partij in eigen hart zou kijken en wat ouderwetse zelfkritiek zou beoefenen. Die zelfkritiek gaat best wat verder dan ‘communicatie’ en ‘perceptie’, want als de linkse kiezer zich afkeert van de SP.A is dat niet omwille van cosmetische redenen: het is op grond van solide inhoudelijke argumenten. Als de partij bij de linkse kiezer wil scoren, zal ze zichzelf flink wat linkser moeten opstellen – en niet enkel in communicatie en perceptie.

Intussen blijft het bekvechten doorgaan. De pesterijen eveneens. Het zou ronduit zielig zijn als de SP.A om de PVDA+ te bekampen haar toevlucht zou moeten zoeken bij het weigeren van een nationaal lijstnummer voor de PVDA+, of het weren van die partij uit de Stemtest – allebei zaken die een effect op de uitslag zullen hebben. Dat soort kleinzielig prutswerk bergt men best op waar het hoort: bij de oude politieke mores die in het tijdperk van Facebook hun vervaldatum hebben bereikt.

Laat de kopstukken van de partijen gerust voort doen met een scherp en gespierd inhoudelijk debat. Want eerder dan een verdeeldheid binnen links begint het meer en meer te lijken op een gezond debat tussen links en het centrum eerder dan tussen links en links. Het debat maakt die breuklijnen duidelijk, en dat is goed.

Het kan maar opnieuw een debat binnen links worden wanneer de SP.A zich aan die kant plaatst. En wat dat betreft heeft de partij, samen met de PS trouwens, nog heel wat werk voor de boeg.