Vrije Tribune

‘Niet alleen de wiskunde maar ook haar leerkrachten moeten weer naar waarde worden geschat’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Uit onderzoek van de Vlaamse regering blijkt dat het voor scholen steeds moeilijker wordt om leerkrachten wiskunde te vinden. ‘Als we als land de ambitie hebben om een innovatieve kennismaatschappij te blijven, dan moet dit ons verontrusten’, schrijft Philippe Cara (VUB).

Donderdag werden de resultaten voorgesteld van een nieuwe peiling naar het behalen van de eindtermen wiskunde in de laatste twee jaar van het secundair onderwijs en dat was geen goednieuwsshow. Het niet behalen van die eindtermen maakt dat veel studenten in het laatste jaar van de humaniora uiteindelijk niet kiezen voor een studie in de exacte wetenschappen of niet slagen in het eerste jaar. Als Vlaamse wiskundeopleidingen willen we voor dit probleem een begin van een oplossing voorstellen.

Een innovatieve kennismaatschappij

Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) maakte gisteren de resultaten bekend van een groot onderzoek naar het behalen van de eindtermen wiskunde in de laatste graad van het secundair onderwijs. Minder dan de helft van de leerlingen blijkt te voldoen aan de eindtermen. Als we als land de ambitie hebben om een innovatieve kennismaatschappij te blijven, dan moet dit ons verontrusten.

Eindtermen werden in de jaren ’90 in het leven geroepen en vormen een lijst van basisvaardigheden die een leerling na het beëindigen van een leercyclus onder de knie moet hebben om vlotte doorstroming naar de volgende cyclus te garanderen. Leerlingen van de laatste jaren humaniora die de eindtermen niet halen, zullen in het hoger onderwijs nauwelijks kiezen voor een richting in de exacte wetenschappen of zullen na het eerste jaar afhaken omdat ze niet meekunnen.

Wiskunde dringt vandaag door in elke wetenschap. Naast de traditionele afnemers van wiskundige technieken zoals ingenieurswetenschappen, fysica of chemie zien we nu ook vele hoogstaande wiskunde verschijnen in takken zoals biologie, meteorologie, psychologie, medische beeldvorming, computerwetenschappen, en ga zo maar door.

Modelleren, abstraheren en redeneren zijn de kernbezigheden van de wiskundige. In dagelijkse toepassingen zoals GSM, computer, satellietnavigatie, fMRI, . . . is de wiskunde misschien niet meer zichtbaar aanwezig maar wees er zeker van dat deze technologische ontwikkelingen nauw samenhangen met het wiskundegehalte in onze opleidingen. Het is dus van belang dat niet alleen de wiskunde maar ook de leerkrachten wiskunde naar juiste waarde geschat en gepercipieerd worden in onze samenleving.

Leraren wiskunde: een knelpuntberoep

Leraren spelen een sleutelrol bij de algemene vorming van onze jeugd. Iedereen kan wel een leraar opnoemen die een grote invloed heeft gehad op zijn of haar levensloop. Soms kom je pas lang na datum tot het besef dat een misschien wat strengere leerkracht je belangrijke attitudes heeft bijgebracht.

Alle leerkrachten doen hun uiterste best om hun beroep zo goed mogelijk uit te voeren. Dit wordt helaas niet altijd voldoende gewaardeerd. Toenemende juridisering van het onderwijs en bijkomende administratieve taken maken het leraar-zijn moeilijker en minder aantrekkelijk. In het geval van wiskunde krijgen we bovenop dit effect ook nog dat maar weinig leerlingen na het middelbaar wiskundestudies aanvatten. Vorig schooljaar studeerden in Vlaanderen bijvoorbeeld amper 20 nieuwe masters wiskunde af in de richting onderwijs. Dat is veel te weinig!

Leraar wiskunde is al enkele jaren een knelpuntberoep. Scholen hebben het alsmaar moeilijker om leerkrachten wiskunde te vinden. Vandaar dat wiskundeonderwijs nu in stijgende mate verzorgd wordt door masters met een diploma in een ander vakgebied dan wiskunde. In de beste gevallen is dat nog in een aanverwant gebied maar ook deze diploma’s zijn dun gezaaid. Ongeveer 30% van de benoemde wiskundeleerkrachten in de derde graad van het secundair onderwijs in Vlaanderen heeft een ander diploma dan wiskunde. Sommige van die leerkrachten vallen terug op meer rekentechnische aspecten van de wiskunde en schenken minder aandacht aan het redeneren en abstract denken.

Wiskunde onderwijzen is zeker geen makkelijke opdracht en vraagt veel inzet en passie voor het vak. Bovendien is het volgen van een leerboek dikwijls niet voldoende om de onderwerpen te duiden en bij de leerlingen de uiterst grote inzetbaarheid van wiskunde te illustreren. Ook niet helemaal wiskundig opgeleide leerkrachten steken hun beste beentje voor om hun lessen goed voor te bereiden en interessant te maken. Volgens ons is het aanbod aan bij- en nascholing voor deze mensen te klein. Er zouden hier meer middelen moeten worden ingezet om op een structurele manier zowel vakinhoudelijk als vakdidactisch hulp te bieden aan de gemotiveerde wiskundeleerkrachten die graag hun lessen optimaal en inhoudelijker willen maken. Op die manier zou de wiskundige boodschap alvast beter overkomen en dit kan de eindtermen alleen maar ten goede komen.

Een onmiddellijk gevolg van een beter onderbouwd wiskundeonderwijs zal ook zijn dat meer leerlingen voor een STEM-richting (Science Technology Engineering Math) gaan kiezen bij hun verdere studie. De maatschappelijke perceptie van wiskunde zal er uiteraard ook op vooruit gaan.

Tegelijk kan het lerarentekort aangepakt worden door een hervorming van de universitaire opleiding tot leraar wiskunde. Sinds de invoering in 2004 van de bachelor-masterstructuur in het hoger onderwijs studeer je maar liefst 6 jaar om wiskundeleraar te worden: 5 jaar wiskunde, gevolgd door 1 jaar lerarenopleiding. Een universitaire bachelor in de wiskunde bezit al heel wat achtergrondkennis. Een eenjarige educatieve master zou dan kunnen toelaten om na 4 jaar een volwaardige wiskundeleerkracht te worden. Ook wiskundeleerkrachten met een ander basisdiploma kunnen een bijzonder waardevolle bijdrage aan het onderwijs leveren. Maar we pleiten ervoor dat zij in hun lerarenopleiding een aantal wiskundevakken volgen, zowel inhoudelijk als didactisch.

(Prof. dr Philippe Cara, Vrije Universiteit Brussel, Belgisch Wiskundig Genootschap, Prof. dr Peter De Maesschalck, Universiteit Hasselt, voorzitter Vakgroep Wiskunde , Prof. dr Eric Jespers, Vrije Universiteit Brussel, Vakgroep Wiskunde, Prof. dr Stefaan Vaes, Katholieke Universiteit Leuven, Departement Wiskunde, Prof. dr Walter Van Assche, Katholieke Universiteit Leuven, voorzitter Departement Wiskunde, Prof. dr Joris Van der Jeugt, Universiteit Gent, SOHO-overleggroep Wiskunde, Prof. dr Hendrik Van Maldeghem, Universiteit Gent, voorzitter Vakgroep Wiskunde, Prof. dr Alain Verschoren, Universiteit Antwerpen, Wiskundige en rector)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content