‘Neem Holocaust op in de eindtermen’

Mathias De Clercq en Jo De Ro pleiten ervoor om de Holocaust op te nemen in de eindtermen van het onderwijs en de lessen geschiedenis in TSO en BSO uit te breiden. ‘Als de laatste getuigen verdwenen zijn zal de herinnering van dit dieptepunt uit de menselijke geschiedenis op eigen kracht moeten gebeuren.’

Deze week werd de zeventigste verjaardag van de bevrijding van het concentratie- en vernietigingskamp van Auschwitz-Birkenau herdacht. Waarschijnlijk was het een van de laatste momenten waarop nog ongeveer 300 overlevenden van de gruwel persoonlijk konden aanwezig zijn.

Binnen vijf of tien jaar zijn de laatste getuigen jammer genoeg finaal verdwenen en zal de herinnering aan dit dieptepunt uit de menselijke geschiedenis als het ware op eigen kracht moeten gebeuren. Vandaar de noodzaak om deze gebeurtenis mee op te nemen in de eindtermen van ons onderwijs, zodat elke scholier wordt ingelicht over het bestaan van vernietigingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Vernietiging van een volk

Jongeren moet aangeleerd worden dat intolerante en extremistische ideologieën kunnen leiden tot de vernietiging van mensen omdat anderen er een ‘verkeerd’ geloof, ras, volk, afkomst of traditie op nahouden. De massamoord op miljoenen Joden en andere ‘minderwaardige’ bevolkingsgroepen gebeurde in een land waarvan iedereen dacht dat het tot de meest beschaafde ter wereld behoorde.

In feite bestond het regime uit misdadigers die mensen niet kwalificeerden op basis van hun talenten, maar op basis van hun afkomst. Deze ‘minderwaardige’ mensen vormden in de ogen van de nazi’s de ondermijners van het Duitse volk en moesten daarom uitgeroeid worden. En dat gebeurde ook bijna letterlijk. In totaal werden maar liefst zes miljoen Joden vermoord, waarvan 1,1 miljoen in Auschwitz-Birkenau.

Veel jongeren kennen de feiten niet

Over deze gebeurtenissen is al heel wat geschreven en gepubliceerd, maar toch kennen de meeste jongeren niet de feiten. Om die reden stellen wij voor dat holocausteducatie een vast onderdeel vormt in de eindtermen van ons onderwijs. Elke Vlaamse scholier moet aangeleerd worden tot wat een extreem gedachtegoed zoals het nazisme kan leiden, namelijk de segregatie, stigmatisering en finaal de vernietiging van een deel van de bevolking omdat die ‘anders’ is.

Iedere scholier moet aangeleerd worden dat dit een schandelijke, onaanvaardbare en ondemocratische manier van handelen is die we nooit mogen accepteren. Iedere scholier moet kennis krijgen van het feit dat in een niet zo erg ver verleden miljoenen mensen werden vergast omdat ze Jood, zigeuner of homofiel waren.

Gruwel aanklagen

De opname van holocausteducatie in de eindtermen van ons onderwijs vormt de waarborg dat datgene wat nooit mag vergeten worden, niet zal verdwijnen in de nevelen van de geschiedenis. Het zal ervoor zorgen dat de laatste overlevenden met een rustiger gemoed afscheid kunnen nemen van het leven, in de wetenschap dat duizenden jongeren de gruwel zullen kennen en opnieuw zullen aanklagen.

Het is alvast de beste manier om te vechten, niet alleen tegen onwetendheid, maar ook en vooral tegen de onverschilligheid die nog erger is. Nooit mogen we nog meemaken dat mensen, zelfs jongeren, zeggen ‘wir haben es nicht gewusst’. De holocausteducatie in de eindtermen van ons onderwijs heeft tot doel om dat onmogelijk te maken. We weten waartoe intolerantie en racisme kunnen leiden. Laat het ons op structurele wijze overbrengen aan de jongere generatie.

Waardevolle lessen uit het verleden

Laat dit pleidooi overigens ook verdergaan dan het expliciet opnemen van de herinnering aan de holocaust in de eindtermen van het onderwijs. Wie immers vandaag in het secundair onderwijs een TSO-opleiding volgt, krijgt, afhankelijk van de school en van de graad slechts één uur geschiedenis. Wie kiest voor een BSO-opleiding zelfs geen enkel uur. Daar moeten we hopen dat men in het project algemene vakken voldoende aandacht heeft voor geschiedenis en de holocaust.

Nochtans zijn de lessen die we uit het verleden kunnen trekken van onschatbare waarde voor elk individu in onze samenleving. Misschien wordt het tijd om ook hieraan de nodige aandacht te verlenen. Want laten we wel wezen, het vak geschiedenis en zeker het onderricht over hoe het in een democratische samenleving helemaal fout kan lopen en de vreselijke uitwassen die daarvan het gevolg kunnen zijn, is te belangrijk om niet aan iedereen mee te geven in het leven.

Sluipend gif

Want meer dan ooit moeten jonge mensen uitgenodigd worden voor de oefening van zelfreflectie. Zolang we immers denken dat nazi’s louter brullende psychopaten waren, gaat er ogenschijnlijk ook geen gevaar van hen uit voor ons hedendaags samenleven. We moeten echter beseffen dat gecultiveerde, vaak hoogopgeleide mensen, zoals heel wat nazi’s tijdens het Derde Rijk waren, ook meegezogen kunnen worden in een spiraal die eindigt in het plegen van misdaden in naam van een zogezegd hoger ideaal.

Eenieder in onze samenleving kan een verderfelijk gedachtengoed omarmen dat zich als een sluipend gif verspreid. Wat voor een democraat absoluut kwaad en verwerpelijk is, kan voor zulke mensen het goede lijken. Als we die boodschap aan onze jongeren kunnen meegeven, dan blijkt hoe waardevol deze concrete ambitie inzake de eindtermen kan zijn.

Democratie als dagelijkse opgave

Het is vandaag, zeventig jaar na de bevrijding van de meest gruwelijke ankerplaats uit de moderne geschiedenis, dan ook een meer dan geschikt moment om stappen daarin te zetten. Laten we dan ook de positieve engagementsverklaring die de verschillende Vlaamse schoolkoepels en minister van Onderwijs Crevits hierover deze week ondertekenden in de Mechelse Dossinkazerne, aangrijpen om naar een definitieve en structurele verankering van de holocausteducatie te gaan in de eindtermen van ons secundair onderwijs, alsook om de lessen geschiedenis uit te breiden in het TSO en BSO.

Laten we in deze tijd waarin de laatste getuigen het verhaal over deze verschrikkingen nog kunnen doen, met de lessen uit het verleden, het heden en de toekomst vormgeven via ons onderwijs. Dat is in het belang van elk individu in onze maatschappij, van de huidige en van de toekomstige generaties. Democratie is geen gave, maar ons aller dagelijkse opgave.