Nationale eenheid in strijd tegen terrorisme is cruciaal, maar mag niet afglijden in eenheidsdenken

‘We moeten verstandig omgaan met de angst die de terreurdreiging met zich meebrengt in de samenleving’, schrijft Groen-voorzitster Meyrem Almaci. ‘Maatregelen moeten gericht en proportioneel zijn, zodat ze ervoor zorgen dat enkel diegenen geviseerd worden die moeten geviseerd worden.’

Meer dan een week geleden viel Parijs ten prooi aan terreur. In de nasleep van de klopjacht op de daders kwam ons land mee in het vizier. Het hoogste niveau van terreurdreiging werd afgekondigd in de hoofdstad, het openbare leven werd lamgelegd.

We hebben dit sinds WO II nog nooit meegemaakt. De barbaarse terreurdaden in Parijs hebben ons vertrouwen geschokt, de onveiligheid is plots vlakbij. We kunnen de ontwikkelingen dag na dag, bijna uur tot uur meevolgen. Sinds een week beleven we met zijn allen een thriller waarin we helaas ongewild meespelen. De regisseurs zijn onze inlichtingen en veiligheidsdiensten.

Controle afgeven

Zowel vanuit de meerderheid als oppositie moeten we nu vertrouwen op hun oordeel. Ja, ook als oppositiepartij. Het allerbelangrijkste op dit moment is immers het garanderen van onze veiligheid. Alle maatregelen moeten genomen worden om deze op de heel korte termijn te garanderen.

We moeten effectief de controle durven afgeven aan diensten die daarin gespecialiseerd zijn en ons steentje bijdragen, bijvoorbeeld door het collectief hanteren van een virtuele radiostilte bij politieacties. Zoals de voorbije dagen bleek zijn we daar best toe bereid en dat stemt hoopvol. Zeker omdat de invulling ervan gepaard ging met typisch Belgisch-surrealistische humor.

Die humor behouden is belangrijk. Want wat we ook nú moeten doen, is verstandig omgaan met de angst die de terreurdreiging met zich meebrengt in de samenleving. We moeten vermijden dat de begrijpelijke vragen, de vertwijfeling en de angst van burgers zich vastnestelen en dat de piek van angst die we nu beleven, omgezet wordt naar een heuse angstcultuur.

Een cultuur waarin ons doen en laten ingeperkt wordt door een langdurige schrik voor terrorisme en waarin we ons handelen zelf gaan censureren, schichtig reagerend op elke onbekende medemens. We moeten vermijden dat we voor onszelf een mentale kooi creëren, een thriller zonder ontknoping.

Informatie in plaats van propaganda

Het is cruciaal dat we als politici het gevaar op een dergelijke maatschappelijke ontwrichting indijken. Dat betekent ons onthouden van oorlogsretoriek die net de angstcultuur zouden versterken. Stoerdoenerij en grootspraak over de korte termijn zetten geen zoden aan de dijk.

Ministers en regeringsleiders moeten nu het hoofd koel houden en luisteren naar de experten op het terrein. Verklaringen doen over wijken die moeten worden ‘opgekuist’ en van ‘deur tot deur’ moeten worden afgegaan, staan haaks op de nood aan serene informatie waar het grootste deel van de bevolking vandaag om vraagt. Ook, en wellicht zelfs vooral, in die vandaag letterlijk ‘belegerde’ wijken.

Informatie in plaats van propaganda, om het even zwart-wit te stellen. Ja, soms zal het niet anders kunnen dan dat we extreme maatregelen moeten nemen. Maar zelfs dan, zeker dan, moet de boodschap die erbij komt er een van veiligheid en verbondenheid blijven. Onze ambitie moet vervolgens zo snel mogelijk de terugkeer naar het gewone leven zijn. Niet louter omwille van de economische impact, die zich nu al laat voelen, maar vooral omwille van de maatschappelijke. Zodat de waakzaamheid van burgers niet omslaat in vermijdingsgedrag.

Eenmaal het heetst van de strijd voorbij is, is een moment van evaluatie nodig. Over hoe het zo ver is kunnen komen en hoe we de terreurdreiging hebben aangepakt. Een democratisch debat over grenzen van oppositie en meerderheid heen, om te bekijken hoe en waar we beter kunnen en wat daarvoor nodig is.

Kortetermijndenken

Het terreuralarm ontslaat ons als politici niet van de plicht om steeds verder na te denken over de oorzaken en de oplossingen van dit veelgelaagde probleem van terreur. Als Groen zullen we met de maatregelen van de regering en met eigen voorstellen aan de slag gaan. We zullen, eens de details helemaal bekend zijn, de voorstellen van de regering toetsen aan de fundamenten van onze rechtsstaat, maar we zullen ook hun effectiviteit en proportionaliteit evalueren.

Maatregelen moeten zowel kordaat als efficiënt zijn. Gericht en proportioneel, zodat ze ervoor zorgen dat enkel diegenen geviseerd worden die moeten geviseerd worden. Zodat onze rechtsstaat gewaarborgd blijft in bange uren. Zodat burgers opnieuw op elkaar vertrouwen, zodat onze verbondenheid met slachtoffers hier en wereldwijd vergroot, zodat we als samenleving sterker worden. Dat is voor mij de inzet.

Nationale eenheid in strijd tegen terrorisme is cruciaal, maar het mag niet afglijden in eenheidsdenken. Bij elke maatregel die straks genomen wordt, moet daarom niet alleen het directe kortetermijneffect, maar ook het langdurige maatschappelijke effect van de boodschap die het met zich meebrengt worden meegewogen.

Tot slot nog dit: als het stof van de terreurdreiging hopelijk snel is gaan liggen en de maatregelen besproken en geëvalueerd zijn, dan pas begint het echte werk. De taak om deze ervaring een plaats te geven in onze samenleving. Met een even kordate aanpak om de verschillende gemeenschappen in ons land dichter bij elkaar te brengen.