N-VA gaat niet naar de verkiezingen als uitgesproken communautaire partij. ‘Dit is heel slecht nieuws voor de Vlaamse Beweging,’ analyseert politoloog Bart Maddens.
N-VA trekt niet naar de verkiezingen met een communautair programma. Dat zegt voorzitter Bart De Wever in Het Laatste Nieuws, nadat hij in het weekend toestemming kreeg zich een vijfde keer verkiesbaar te stellen als voorzitter. Economie, veiligheid en identiteit worden de speerpunten voor N-VA – al kan het communautaire nog een rol spelen in de formatiegesprekken, afhankelijk van de manier waarop de kiezer de kaarten schudt.
Bart Maddens, politoloog en communautair expert aan de KU Leuven, is niet verrast. ‘Toen de partij in 2014 toetrad tot de regering heb ik al gezegd dat dat er onafwendbaar toe zou leiden dat het confederalisme geen speerpunt zou worden in 2019. Dat wordt nu bewaarheid.’
‘Het was al lang duidelijk dat het voor N-VA moeilijk zou zijn om enerzijds het beleid van de regering-Michel te verdedigen en anderzijds te pleiten voor confederalisme. Om confederalisme te promoten, moet je verkondigen dat België niet werkt. Dan kan je niet op hetzelfde moment zeggen dat de regering goed werk levert, en dat de verandering werkt – dan werkt België wél. Dat is bijna een logische onmogelijkheid.’
Wordt Michel-II klaargestoomd door Bart De Wever?
Bart Maddens: ‘Ja, maar ook dat is niet echt nieuw. Herinner je het interview van Bart De Wever in L’Echo, dat geleid heeft tot de crisis met Hendrik Vuye en Veerle Wouters. Toen heeft De Wever duidelijk gezegd dat het confederalisme op tafel zou komen als de PS incontournable werd. Dat betekent ook: als de PS niet incontournable is, doen we gewoon voort mét Michel en zónder staatshervorming.
‘Dit is dus allemaal niet zo nieuw, maar het lijkt wel de eerste keer dat dit allemaal met zoveel woorden wordt gezegd op de partijraad. De Wever heeft duidelijk een mandaat gevraagd om niet met het confederalisme naar de kiezer te gaan.’
Dat is een echo van wat de Vlaamse Volksbeweging al een tijd zegt: je kan je beste product, het confederalisme, niet verkopen als je het niet in het uitstalraam legt.
Maddens: ‘Voor mij is dit een teken dat de N-VA geleidelijk wegevolueert van haar Vlaams-nationale oorsprong. De vraag is of we niet stilaan mentaal afscheid moeten nemen van het idee dat dat de N-VA een Vlaams-nationale partij is. Het is toch een van de kerntaken van zo’n partij om te streven naar meer autonomie en dat ook in de markt te zetten, te sensibiliseren, om te mobiliseren en de publieke opinie te overtuigen dat Vlaanderen nood heeft aan meer autonomie. Als je daaraan verzaakt en er zelfs niet meer over spreekt tijdens je verkiezingscampagne, hou je de facto op een Vlaams-nationale partij te zijn.
Laat het duidelijk zijn: wat Bart De Wever nu zegt, is heel slecht nieuws voor de Vlaamse Beweging.
‘Ik wil wel nog een slag om de arm houden, want we weten nog niet helemaal hoe de campagne eruit zal zien. Gaat N-VA totaal zwijgen over confederalisme, of zal die boodschap gewoon minder prioritair gebracht worden? Dat valt nog af te wachten. Maar laat het duidelijk zijn: wat Bart De Wever nu zegt, is heel slecht nieuws voor de Vlaamse Beweging.’
In een interview met Knack liet Geert Bourgeois eerder al verstaan dat het idee van 19e-eeuwse onafhankelijkheid geen doel was voor N-VA.
Maddens: ‘Je kan discussiëren over wat confederalisme of onafhankelijkheid moet inhouden, maar wat we nu zien is dat N-VA die discussie gewoonweg niet meer wil voeren. De partij lijkt totaal te abdiceren. Intern wordt telkens weer teruggegrepen naar de congresteksten van begin 2014: het interne debat ligt daardoor ook volledig stil. De enige uitzondering is Objectief V, dat nu geleid wordt door Matthias Diependaele en Sander Loones, maar dat speelt zich toch sterk af in de marge van de partij.
Kan je N-VA kwalijk nemen dat het naar de kiezer wil als een conservatieve veiligheidspartij? In de peilingen doet de partij het daarmee uitstekend, en Jan Jambon en Theo Francken behoren zelfs tot de populairste politici van het land.
Een socialistische partij die niet meer durft spreken over sociale gelijkheid, zo’n partij houdt toch op een socialistische partij te zijn?
Maddens: ‘Dat die thema’s belangrijk zouden worden in de campagne, was duidelijk. Maar een partij kan toch niet naar de verkiezingen gaan zonder haar core-business centraal te stellen?
‘Stel nu dat Groen in een regering zou zitten en succes zou boeken met het economisch beleid. Dan kan je je toch moeilijk inbeelden dat Groen enkel met dat economisch beleid naar de kiezer zou stappen en de groene thema’s – de milieuvervuiling , het sluiten van kerncentrales, de opwarming van de aarde – tijdens de campagne onder het tapijt zou schuiven. Mocht dat gebeuren, zou de evidente conclusie zijn dat Groen niet langer een ecologische partij is, zelfs al zou ze argumenteren dat dat electoraal de beste strategie was. Een socialistische partij die niet meer durft spreken over sociale gelijkheid, zo’n partij houdt toch op een socialistische partij te zijn?’
N-VA zegt wel dat het communautaire van stal kan als de kiezer de kaarten op een gunstige manier schudt.
Maddens: ‘Maar als je niet over het thema praat tijdens de campagne, is het natuurlijk ook heel ongeloofwaardig en zelfs weinig legitiem om het op tafel te leggen tijdens de regeringsvorming. De kans dat de N-VA nog een breekpunt maakt van het communautaire tijdens de regeringsvorming lijkt me zeer klein. Dan zijn we vertrokken voor nog eens vijf jaar communautaire stilstand – in totaal tien jaar sinds 2014.
‘Het is een constante evolutie bij N-VA: ze wordt stilaan een echte systeempartij. Had De Wever in 2014 gezegd dat er tien jaar communautaire stilstand zou zijn, was er een storm van protest opgestoken. Toen was de partij nog een stuk Vlaamsgezinder, maar ze gaat door een metamorfose. De radicale Vlaamsgezinden worden afgestoten, Vuye en Wouters zijn eigenlijk buitengepest. Tegelijk komen er meer en meer mensen bij die geen affiniteit hebben met het Vlaams-nationalisme. Zij geloven veel meer in dat economische veiligheidsverhaal.’
Ik denk aan Lorin Parys of Valerie Van Peel: hard werkende parlementariërs, maar geen communautaire hardliners.
Maddens: ‘Dat zijn ze zeker niet. Lorin Parys is inderdaad een voorbeeld van iemand die niet uit die Vlaams-nationale traditie komt, maar je hebt evengoed Siegfried Bracke, Annick De Ridder, Philippe Muyters of Johan Van Overtveldt.
‘Dit alles bewijst trouwens ook de enorme macht die De Wever heeft in zijn partij. Hij krijgt dit verkocht met relatief weinig intern protest. Vuye en Wouters hebben zich op een bepaald moment kritisch uitgelaten over De Wever en het gebrek aan Vlaams-radicalisme in de partijstrategie, en het resultaat was onmiddellijk dat ze uit het partijbestuur werden gezet. Dat was een duidelijk signaal aan de rest van de partij: majesteitsschennis wordt niet getolereerd. Nu zal men ook wel twee keer nadenken om openlijk kritiek te uiten.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
