Vrije Tribune

‘Moeten we het niet eerst hebben over wat de perspectieven zijn voor een onafhankelijk Catalonië?’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Hoogdravende en emotionele toespraken maken daarom nog geen ‘democratie”, schrijft Hannah Decavel over het geplande referendum in Catalonië. ‘Tot op vandaag is het enige resultaat minder debat, minder transparantie en meer polarisatie.’

Door het buitensporige optreden van de Spaanse autoriteiten naar aanleiding van het referendum over Catalaanse onafhankelijkheid op 1 Oktober, kan de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging zich opwerpen als het “democratische”, en zodoende enige alternatief. Wie wat verder kijkt, moet echter toegeven dat er ook bij deze houding kritische vragen gesteld kunnen worden.

La democracia is waarschijnlijk de meest gehighjackte term in het discours van zowat alle politieke partijen- nationaal en catalaans – in de aanloop naar het Catalaans referendum. Voor de Partido Popular van premier Mariano Rajoy staat “democratie” gelijk aan het respecteren van de rechtstaat, en met dit argument rechtvaardigt zijn regering alle acties die in de laatste dagen tegen dit “illegaal” referendum ondernomen werden: van inbeslagname van campagnemateriaal over het controleren van de Catalaanse financiën, tot arrestaties van betrokken Catalaanse ambtenaren als voorlopig dieptepunt. Het referendum enkel gerechtelijk, en niet politiek benaderen is laf en contraproductief. Geen rechtbank kan een dergelijke politieke kwestie met sociale inslag oplossen.

‘Moeten we het niet eerst hebben over wat de perspectieven zijn voor een onafhankelijk Catalonië?’

De bekrompen houding van de centrale regering komt de onafhankelijkheidsbeweging echter goed uit: terwijl het debat zou moeten gaan over de vraag of onafhankelijkheid wenselijk is voor Catalonië – want dáár gaat het over – kan de coalitie Junts pel Si zich al te makkelijk concentreren op het demoniseren van de autoritaire Spaanse staat. De verklaring van een lid van het ERC (Esquerra Republicana de Catalunya – Republikeins links) dat niet de democratische omwenteling van 1975-1979, maar het Catalaans referendum van 2017 het einde van het franquisme betekent, toont aan hoe ver dit gaat, en hoe makkelijk gebruik gemaakt wordt van een emotioneel geladen discours zonder veel argumentatie.

Tegenover de houding van de Spaanse regering staat wat Europarlementslid Mark Demesmaeker recent nog de “tsunami van de democratie” van de Catalaanse regering noemde: een referendum dat goedgekeurd werd in het Parlament met een gewone parlementaire meerderheid, die slechts overeenkomt met 36% van de stemgerechtigden. In een uitzonderlijke sessie van enkele uren, waarbij het reglement van het parlement met de voeten werd getreden, met nauwelijks ruimte voor debat en zonder mogelijkheid tot wetswijzigingen. Een referendum waarbij geen minimumopkomst werd vastgelegd en waarbij ook geen volkstelling is gehouden, maar waarbij één stem verschil genoeg kan zijn om unilateraal de onafhankelijkheid uit te roepen. Dat is eigenlijk een beetje hetzelfde als: onafhankelijkheid komt er, we zoeken enkel nog een rechtvaardiging – het doel heiligt de middelen.

‘Kan een referendum wel representatief zijn als er geen minimumopkomst vastgelegd wordt?’

Is dit allemaal wel echt zo democratisch? Met het oog op de enorme omwenteling die een onafhankelijkheidsverklaring kan betekenen voor de Catalanen, de Spanjaarden en de Europeanen, moet daar niet eerst een sereen, goed onderbouwd en gegrond debat over gevoerd worden, niet alleen op nationaal maar ook op regionaal niveau? Kan een referendum wel representatief zijn als er geen minimumopkomst vastgelegd wordt? Kan wat in de regel op een grondwetswijziging neerkomt, wel met een gewone parlementaire meerderheid in het geval van de goedkeuring van het referendum, of een gewone meerderheid in het “ja” kamp in het geval van de onafhankelijkheid, beslecht worden? Moeten we het daarnaast niet eerst uigebreid hebben over wat de perspectieven zijn voor een onafhankelijk Catalonië?

Bovendien is het bedenkelijk dat de Catalaanse regering – toch vertegenwoordiger van alle Catalanen – graag vergeet dat een groot deel van de Catalanen géén onafhankelijkheid wil. Peilingen wijzen naar een 40% tot 50% naargelang wanneer en door wie deze uitgevoerd worden. In het “democratische” verkiezingsdebat wordt deze stem echter niet gehoord of niet serieus genomen, en Catalaanse politici die een andere mening toegedaan zijn, worden door republikeinse belangengroepen onbestraft bedreigd.

Het is jammer dat de onafhankelijkheidsbeweging zijn eerste uitgelezen kans een werkelijk verschil te tonen met de starre, onmogelijke houding van Mariano Rajoy meteen verknoeit door een gebrek aan debat en transparantie binnen de eigen gemeenschap – waarom kwam de oppositie in het parlement amper aan bod, en werden de wetten in recordtempo gestemd? Hoe kan men garanderen dat dit proces democratisch is, als een groot deel van de Catalanen niet eens gehoord wordt, en als de uitslag van het referendum losgekoppeld wordt van de opkomst?

Hoogdravende en emotionele toespraken maken daarom nog geen “democratie”. Voor dit soort tsunami moeten we ons hoeden, want tot op vandaag is het enige resultaat minder debat, minder transparantie en meer polarisatie.

Hannah Decavel studeerde Europese politiek aan de KU Leuven, en studeert nu Spaanse geschiedenis in Spanje. Ze woont en werkt al zeven jaar in Alicante.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content