Martens over Spitaels: ‘Een grote persoonlijkheid’

Vlaamse en Franstalige politici brengen hulde aan de overleden voormalige PS-voorzitter Guy Spitaels.

Premier Elio Di Rupo heeft met grote droefheid kennis genomen van het overlijden van Spitaels. “Hij was een groot staatsman. Hij heeft onder meer op bepalende wijze bijgedragen aan de omvorming van België tot een federale staat bestaande uit gewesten en gemeenschappen met belangrijke bevoegdheden. Tijdens de jaren ’80, aan het hoofd van de PS, heeft Guy

Spitaels de partij gemoderniseerd en haar grote electorale successen bezorgd”, vat Di Rupo het belang van Spitaels voor het land en de partij samen. De premier verwijst ook naar de briljante carrière van Spitaels als universiteitsprofessor en gerespecteerd auteur. Elio Di Rupo betuigt zijn oprechte medeleven aan zijn echtgenote, zijn zoon en heel zijn familie.

De PS verliest met het overlijden van haar gewezen voorzitter een historisch figuur en een uitzonderlijk mens. Dat stelt partijvoorzitter Thierry Giet in een mededeling. “Guy Spitaels heeft zijn stempel gedrukt op de geschiedenis van het Belgisch socialisme en van de Belgische politiek in het algemeen en heeft het leven van duizenden burgers in Brussel en Wallonië grondig beïnvloed. Hij werd beschouwd als één van de grootste Walen van de voorbije eeuw en zal herinnerd worden als een man van het hart en de overtuiging, een man van de actie die zijn hele carrière ijverde voor de ontwikkeling van Wallonië en een federalisme gebouwd op drie gewesten. Hij had begrepen wat het betekende om zijn lot in eigen hand te nemen, zowel voor hemzelf als voor de anderen. Guy Spitaels leidde de PS naar historische scores en wist Europese steun voor Henegouwen te krijgen”.

Voormalig premier Wilfried Martens leerde Guy Spitaels heel goed kennen toen de Waalse socialist als vicepremier toetrad tot de eerste regering van Martens in 1979. Samen realiseerden ze de staatshervorming van 1980. “Hij was toen een gematigd man, een socialist du possible, ook op het communautaire vlak”. Toen de socialisten in 1981 het hervormingsplan van Martens verwierpen, koos Spitaels voor het partijvoorzitterschap van de PS en ging hij harde oppositie voeren tegen de besparingsmaatregelen die Martens samen met de liberalen uittekende. Ook op communautair vlak raakte Spitaels steeds verder van Martens verwijderd. Hij radicaliseerde en omarmde het Waalse regionalisme. Toen de socialisten in 1987 in de regering terugkeerden, bleef hij als voorzitter een harde houding aannemen in communautaire dossiers. “Er moet ergens een déclic geweest zijn. Op communautair vlak is hij sterk geradicaliseerd. In het laatste interview dat ik van hem las toonde hij zich zeer pessimistisch over de communautaire verhoudingen. Hij zei dat hij niet meer zou investeren in België, een mening die ik niet deel”. Ondanks politieke meningsverschillen was Martens vorig jaar nog aanwezig op het feest naar aanleiding van de 80ste verjaardag van Spitaels in Aat. “Hij was toen nog in volle vorm. Het verwondert me dat ik nu lees dat hij wellicht aan een tumor is overleden”.

Ook de verschillende Franstalige partijen brengen hulde aan Spitaels. “Of het nu op academische vlak was, als burgemeester van Aat, als minister of als Waals minister-president, Guy Spitaels kon zich steeds boven het partijgewoel plaatsen om een ambitieuze visie op het federalisme of de toekomst van Wallonië te doen gelden”, zeggen Ecolo-voorzitters Olivier Deleuze en Emily Hoyos. En hoewel hij al jaren van de politieke bühne was verdwenen, bleef Spitaels indruk maken met zijn denkoefeningen en politieke analyses, waarbij hij soms tegen de stroom durfde ingaan, bijvoorbeeld op het vlak van internationale politiek, voegden de Franstalige groenen eraan toe.

CdH-voorzitter Benoît Lutgen herinnert aan “het grote engagement” van Spitaels “voor Wallonië als minister-president van de Waalse regering en als Waals parlementsvoorzitter”. Hij staat ook stil bij zijn scherpe analyses en bij “het plezier van het lezen van zijn boeken over de internationale politiek”.

Voor MR-voorzitter Charles Michel blijft vooral de herinnering aan een politieke reus overeind, niet alleen uit de Waalse en nationale, maar ook de internationale politiek. “Guy Spitaels besteedde daar de voorbije jaren veel tijd aan, bijvoorbeeld met het publiceren van pertinente boeken. Het was een intellectueel van hoog niveau met wie het altijd interessant debatteren was”, aldus Michel.

“Guy Spitaels was een grote persoonlijkheid, zowel academisch als politiek. Op politiek vlak heeft hij zijn stempel gedrukt op de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw. Voor wie hem niet goede kende, kwam hij over als een sfinx, maar wie hem wel kende, kon goed met hem samenwerken”. Dat verklaarde toenmalig SP-kopstuk Willy Claes, die net als Spitaels partijvoorzitter, minister van staat en vicepremier in een aantal regeringen-Martens was. Claes wees op de rol van Spitaels bij de ontwikkeling van de PS, die hij tot boven de 40 procent van de stemmen wist te tillen. Maar hij speelde ook een belangrijke rol in het communautaire debat, waarin hij zich hard en resoluut opstelde, maar ook een grote zin voor een evenwichtig compromis aan de dag legde. Beide politici stonden ook terecht in de Agusta-affaire, waardoor ze gedwongen werden ontslag te nemen: Claes als secretaris-generaal van de Navo, Spitaels als Waals minister-president. “Ik begrijp nog altijd niet waarom Guy Spitaels en ik op de beklaagdenbank moesten plaatsnemen. Spitaels heeft als gevolg van de zaak volledig gebroken met de nationale politiek. Hij wilde niet meer praten over de periode voor Agusta, maar concentreerde zich volledig op zijn carrière van academicus. Hij schreef een aantal boeken over de internationale politiek, waarbij hij zich kritisch uitliet over de VS”, aldus nog Willy Claes.

De drie minister-presidenten van de PS reageren bedroefd op het overlijden van Spitaels. Waals minister-president Rudy Demotte zal zich Spitaels steeds herinneren als de politicus die het Waals gewest volwassen liet worden. “Door in 1992 zijn mandaat als PS-voorzitter op te geven om minister-president te worden van een Wallonië dat zich politiek begon te bevestigen, zette hij het strategisch belang van het gewest voor de toekomst van de Walen in de verf. Met dat gebaar heeft hij op beslissende wijze bijgedragen aan de federale evolutie van België. Spitaels had een duidelijke en ambitieuze visie voor Wallonië en een sterk geloof in het kunnen van de Walen om hun toekomst in handen te nemen. Hij was het ook die de dynamiek van de Europese structuurfondsen in functie plaatste van een grotere strategie voor de heropleving van Wallonië.”

Maar ook Brussel heeft heel wat aan Spitaels te danken, vult Charles Picqué aan. “Het is dankzij zijn politieke actie als PS-voorzitter dat de creatie van een derde gewest mogelijk werd in 1988”, aldus de Brusselaar, die Spitaels ook roemt voor zijn intellect en politieke inzicht.

Karl-Heinz Lambertz van de Duitstalige gemeenschap tot slot denkt met weemoed terug aan zijn begindagen als minister met Spitaels als voorzitter. “Hij heeft me heel wat raad gegeven. Het was enorm leerrijk om te mogen werken met iemand met een dergelijke hoeveelheid politieke bagage”, aldus de minister-president. Zelfs al zaten ze niet op dezelfde lijn als het ging over de ntoekomst van de Duitstalige gemeenschap. Lambertz houdt er ook aan de electorale successen te onderstrepen die de PS onder Spitaels kon genieten. (Belga)