Liesbeth Homans: ‘We doen meer dan genoeg om de integratie van nieuwkomers te laten slagen’

'Zeg, waarom gaat dit interview zo weinig over Unia?' © Franky Verdickt
Peter Casteels

Het Agentschap Integratie en Inburgering werkt uitstekend, vindt Liesbeth Homans, de bevoegde minister voor de N-VA. ‘De vluchtelingen die hier aankomen zijn vandaag gemotiveerder dan jongeren die hier geboren en getogen zijn.’

Als we het haar voorleggen, moet ze er hard om lachen. Maar het is niet anders: Liesbeth Homans ligt, alweer, onder vuur. De oppositie wil duidelijkheid van haar over wat er aan de hand is bij het Agentschap Inburgering en Integratie. Dat agentschap, met trots uitgedacht door haar voorganger Geert Bourgeois, was de ultieme poging van de N-VA om in Vlaanderen werk te maken van de integratie van nieuwkomers. Alle andere partijen hadden daar tot dan in gefaald, vond de partij. Maar binnenkort moeten 170 van de 700 medewerkers vertrekken. Niemand die er nochtans aan twijfelt dat de integratieproblemen nog altijd groot zijn. Niet alleen de oppositie begrijpt de afvloeiingen niet: de CD&V’ers in het Vlaams Parlement stellen zich evengoed vragen, en het personeel legde al meermaals het werk neer. De belangrijkste taken zouden straks niet meer uitgevoerd kunnen worden, klinkt het.

Heeft Els Keytsman van Unia dan niet door dat positieve discriminatie evengoed een vorm van discriminatie is?

Het Agentschap oogt als een puinhoop, mevrouw Homans. Wat is er gebeurd?

Liesbeth Homans: Dat zijn uw woorden. Ik zal het u uitleggen. Het Agentschap was een fusie van twintig lokale vzw’s. Het was altijd de bedoeling om daar een efficiëntieoefening van te maken. Moesten we, om maar iets te noemen, alle juristen van die afzonderlijke vzw’s behouden? Ik vind van niet. Alleen is die oefening nooit gebeurd, want de vluchtelingencrisis zorgde ervoor dat het alle hens aan dek was om alle nieuwkomers goed op te vangen. Daar zijn ook extra mensen voor aangenomen. Zij hebben de crisis op een voortreffelijke manier aangepakt, dat mag ook al eens worden gezegd. Maar het was altijd duidelijk dat de middelen tijdelijk waren. Nu de piek voorbij is, laten we sommige medewerkers weer gaan en beginnen we aan de herstructurering die we van in het begin al gepland hadden. Zo’n herstructurering is natuurlijk niet leuk. Ik heb begrip voor het personeel, en ik snap ook wel dat het eens van zich wil laten horen.

Zij zeggen dat de instroom van nieuwkomers helemaal niet is verminderd, alleen zijn de profielen veranderd. Er zou een wachtlijst zijn van 5000 mensen.

Homans: Er zijn inderdaad mensen die wachten om aan een cursus te beginnen, maar daar kiezen ze meestal zelf voor. Dat zijn geen wachtlijsten. Soms zijn mensen al ingeschreven voor een cursus die pas in maart of mei begint, daar kunnen wij ook weinig aan doen. En niet alle vluchtelingen spreken Standaard Arabisch, verkijk u daar niet op. Er is altijd wel een groep van mensen die zo’n specifieke taal spreken dat we wachten tot er genoeg van zijn om een leraar te zoeken. Het is niet eenvoudig om een leraar te vinden die elk Somalisch dialect kent. Maar in tegenstelling tot de buurlanden staan wij erop dat nieuwkomers een groot deel van de inburgeringscursus krijgen in hun eigen taal. (kijkt even in haar papieren) Die groep bestaat momenteel uit 3605 mensen. Ik geef u graag de exacte cijfers, want als ik er eentje naast zit word ik weer geïnterpelleerd in het parlement omdat ik zogezegd heb gelogen. (grijnst)

Liesbeth Homans: 'We doen meer dan genoeg om de integratie van nieuwkomers te laten slagen'
© Franky Verdickt

Uw partijgenoot Theo Francken waarschuwt iedereen dat de vluchtelingencrisis nog maar een begin is, en dat er de komende decennia alleen maar meer mensen onze kant op zullen komen. Is het dan wel verstandig om het Agentschap af te bouwen?

Homans: Als er een nieuwe piek aankomt, zal ik de eerste zijn om in de Vlaamse regering nieuwe middelen te vragen. Ook dit jaar is er trouwens 3,2 miljoen euro extra uitgetrokken voor asielmiddelen. Het is niet zo dat we al die mensen van de ene dag op de andere laten vertrekken. Tussen 2015 en 2018 is de basisdotatie ook met meer dan 10 miljoen euro gestegen. Maar moet ik nu al om meer geld vragen voor een probleem dat er niet is?

De voorbije jaren maakte het Agentschap miljoenen euro’s verlies. Een reden die vaak wordt aangehaald is het dure management.

Homans: Ik hoor daar ook de wildste verhalen over. Het management verdient net als het personeel nochtans een pluim voor zijn goede werk. Maar de oppositie moet elke dag weer nieuwe beschuldigingen bedenken. Eerst waren het de wachtlijsten – dat hebben we gecounterd. Nu is het omdat managers dure gsm’s zouden hebben gekocht. Alsof dat de reden is waarom er miljoenen verlies zijn gemaakt. Had de oppositie liever gehad dat we de herstructurering in het midden van de vluchtelingencrisis hadden doorgevoerd?

CD&V’er Ward Kennes had toch nog wat vragen, en de oppositie eist een onafhankelijke evaluatie. Aangezien u, directeur Leen Verrast en voormalig directeur Zuhal Demir van N-VA-signatuur zijn, is dat misschien niet zo’n slecht idee.

Homans: Ik heb het gehad met zulke slagen onder de gordel. Ze zouden ons beter complimenteren met onze goede aanpak. De oppositie wil alleen zo’n onderzoek omdat ze de herstructurering wil tegenhouden. Maar ze zal er hoe dan ook komen. In tegenstelling tot de SP.A en Groen wil ik het personeel geen valse hoop geven.

Liesbeth Homans

– 1973 geboren in Wilrijk

– 1998 studeert af als historica (KU Leuven)

– 2004-2009 parlementair medewerker van Bart De Wever

– 2006 verkozen in de Antwerpse provincieraad

– 2009 verkozen in het Vlaams Parlement

– 2012 schepen van Sociale zaken, Wonen, Diversiteit en Inburgering, en OCMW-voorzitster in Antwerpen

– 2014-vandaag viceminister-president en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Wonen, Steden, Inburgering, Gelijke Kansen, Armoedebestrijding en Sociale Economie

Het Agentschap voor Integratie en Inburgering draait volgens u goed. Terwijl ik dacht dat de integratie van nieuwkomers een groot problemen was volgens de N-VA.

Homans: Dat is iets totaal anders. Wij doen ons deel. Zo’n inburgeringstraject kost gemiddeld 4400 euro. Aangezien de meeste nieuwkomers er langer over doen, is het vaak nog wat duurder. In tegenstelling tot een andere partij ben ik ook blij dat de overheid dat gratis aanbiedt. Maar men vraagt zich altijd af wat de overheid doet. De vraag wat degene die zich moet integreren doet, wordt nooit gesteld.

Maar doet de overheid genoeg?

Homans: De overheid doet meer dan genoeg om de integratie van nieuwkomers te laten slagen. Minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) trekt veel geld uit voor projecten op de werkvloer, minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) organiseert Onthaalklassen voor Anderstalige Nieuwkomers (OKAN)… Het ligt niet aan de Vlaamse regering dat de integratie niet lukt.

‘België is misschien wel het meest mislukte migratieland in de rijke wereld’, schreef Ive Marx vorige week in De Standaard. Wij hebben dus gewoon de pech dat de migranten die naar hier komen tot minder in staat zijn dan degene die naar onze buurlanden trekken?

Homans: Bij de nieuwkomers die de voorbije jaren naar Vlaanderen kwamen, zie ik veel ijver en trots om een toekomst op te bouwen. Zij zijn gemotiveerder dan veel jongeren met een migratieachtergrond die hier wel geboren en getogen zijn. Het probleem zit ‘m vandaag bij jongeren die alle kansen hebben gekregen en toch de school verlaten zonder diploma. Ligt dat aan de overheid? Bieden wij misschien slecht onderwijs aan?

Ons onderwijssysteem is ook veel ongelijker dan dat van andere landen.

Homans: Vindt u dat? Mijn twee zonen zitten in Antwerpen in heel gekleurde klassen. Ik heb niet de indruk dat de kinderen met een migratieachtergrond minder kansen krijgen dan zij. Integendeel.

Hoe komt het dan wel dat zij de school verlaten zonder diploma?

Homans: Toen ik op de middelbare school zat, zaten er twee Marokkaanse meisjes in mijn klas. Ze spraken perfect Nederlands, en deden dat ook thuis al van toen ze klein waren. Vandaag wordt er thuis weer minder Nederlands gesproken. Wie het Nederlands slecht beheerst, heeft een achterstand op school en later op de arbeidsmarkt.

Als u meer middelen vraagt voor het Agentschap Inburgering en Integratie, kunt u misschien extra taallessen voor die kinderen organiseren?

Homans: (schamper) Vindt u dat wij taalcursussen moeten organiseren voor jongeren die hier geboren en getogen zijn?

Het is blijkbaar nodig.

Homans: Wij organiseren die OKAN-klassen, maar die zijn bedoeld voor nieuwkomers. Het is de verantwoordelijkheid van de ouders om hun kinderen thuis in het Nederlands op te voeden. Moeten zij hun eigen cultuur en moedertaal daarom vergeten? Absoluut niet. Maar ze moeten beseffen dat Nederlands nodig is voor iedereen die hier een toekomst wil opbouwen.

Kinderen die geen Nederlands leerden van hun ouders moeten zich zelf maar zien te redden.

Homans: Ook voor hen voorziet Hilde Crevits in begeleiding, en anders zijn er nog altijd maatschappelijk werkers van het OCMW. De overheid doet echt genoeg.

N-VA’ers zeggen nog altijd dat de mislukte integratie de schuld is van de andere partijen die geen integratiebeleid voerden. Maar dat klopt dus niet meer?

Homans: De generatie waar ik over spreek is te veel gepamperd. De overheid zou wel voor hen zorgen, terwijl niemand hen vertelde dat ze de kansen die ze kregen ook moesten grijpen. Als het niet ging, was het omdat ze werden gediscrimineerd of het slachtoffer waren van racisme. We hebben veel te weinig de nadruk gelegd op hun eigen verantwoordelijkheid.

U zegt dat u voldoende doet, maar het Integratiepact dat u in 2014 aankondigde is er nog altijd niet.

Homans: (fijntjes) De redenen waarom het langer duurt dan gepland, zijn wat ze zijn. Daar ga ik niets meer over zeggen (eerst was diversiteitsambtenaar Alona Lyubayeva, die in maart 2017 werd ontslagen, belast met die taak, nvdr.) Ik heb Wouter Van Bellingen (ex-directeur van het Minderhedenforum, nvdr.) gevraagd om het Integratiepact te trekken, omdat ik denk dat hij er meer middenveldorganisaties bij kan betrekken. Hoe groter het draagvlak, hoe groter de kans van slagen.

Ik ben het beu om te horen dat ik bij Bart De Wever uit de gratie ben gevallen. Geen idee waar dat vandaan komt.

Wordt het dan een soort charter, of gaat u als minister ook zelf maatregelen nemen?

Homans: Er is een projectoproep uitgeschreven. We zullen een aantal projecten steunen, en in de lente zal ik samen met Wouter ook met concrete maatregelen komen. Anders zou het maar een lege doos zijn, nietwaar?

Een aantal middenveldorganisaties liet onlangs weten dat ze daarvoor vrezen. Ze hadden het over ‘luchtkastelen’.

Homans: (blaast) Ik hoor die kritiek altijd uit dezelfde, linkse hoek. Ik trek me er niet veel meer van aan.

Ze hoopten onder meer dat u praktijktests tegen discriminatie zou invoeren. Een onderzoek over de huurmarkt dat u bij het Steunpunt Wonen bestelde, beveelt ook zulke tests aan.

Homans: Er stond veel meer in dat onderzoek, maar men pikt die aanbeveling er altijd uit. Ik zal nooit praktijktests invoeren. Ik ben daartegen en zal daar altijd tegen zijn. Ik ontken niet dat er een probleem is: huurders worden helaas soms gediscrimineerd in Vlaanderen. Daarom vraag ik de verhuurdersorganisaties om een convenant af te sluiten en aan zelfregulering te doen. Huurders kunnen ook altijd een klacht indienen of ermee naar Unia stappen. Daar zal Unia wel zijn best voor doen, hoor. (lachje)

Waarom bestelt u onderzoek naar zulke thema’s als u al op voorhand weet dat u geen praktijktests zult toestaan?

Homans: Ik hoef toch niet alle aanbevelingen van wetenschappers per se uit te voeren?

Ik vraag het u omdat u vorig jaar in een tweet wetenschappelijk onderzoek naar de segregatie in sportclubs weerlegde met een anekdote over de sportclub van uw kinderen. Daar sprak minachting voor wetenschappelijk onderzoek uit.

Homans: Ik reageer soms als mama, is dat zo vreemd? In de sportclub van mijn zoons heeft de meerderheid van de kinderen een migratieachtergrond. Moslimouders die in de kantine geen pintjes willen tappen, gaan in plaats daarvan met de koffie rond. Zo eenvoudig is het soms. Misschien kan die basketbalclub als voorbeeld dienen.

Ook bij wijze van goed voorbeeld stond vorig jaar bij een onlinevacature van de Vlaamse overheid een foto van een vrouw met een hoofddoek. U liet die foto offline halen. Waarom?

Homans: Hij gaf een vertekend beeld. Het was een algemene vacature voor de Vlaamse administratie, terwijl er diensten zijn waarbij de hoofddoek verboden is. Het zou niet aangenaam zijn voor moslima’s die solliciteren met de juiste competenties, als ze vervolgens horen dat ze geen hoofddoek mogen dragen.

Zijn er los van loketfuncties diensten waar de hoofddoek verboden is?

Homans: Ja. Wij laten die keuze over aan de leidinggevenden. Zij maken de afweging in eer en geweten. Het hangt er waarschijnlijk vanaf met wie werknemers in contact komen voor hun job. Ik ga me daar niet mee bemoeien. Zeg, waarom gaat dit interview zo weinig over Unia?

Hebben we het daar vorig jaar niet al genoeg over gehad?

Homans: Het nieuwe voorstel van directeur Els Keytsman om aan positieve discriminatie te doen, is toch weer verbazingwekkend. Heeft ze dan zelf niet door dat positieve discriminatie evengoed een vorm van discriminatie is?

Hoe staat het met uw onderzoek naar Unia?

Homans: Dat moet u aan het parlement vragen. Dat is blijkbaar bevoegd, maar voor zover ik weet, is het er nog niet aan begonnen. Ik ben alleen maar goed om geld te geven en heb verder niets over Unia te zeggen. Op de vraag om databanken met alle dossiers over te maken, wilde het niet ingaan. Je zou denken dat iemand die niets te verbergen heeft open kaart wil spelen.

U wilt al een hele tijd geen moskeeën meer erkennen. Waarom houdt u die dossiers tegen?

Homans: Ik heb er nog nooit erkend. Ik zie nochtans ook liever erkende moskeeën dan niet-erkende moskeeën, maar dan moet er controle zijn. En daar heb ik mijn twijfels bij. Niemand weet waar hij verantwoordelijk voor is als het gaat over de controle op moskeeën. Na een erkenning gebeurt er eigenlijk niets meer. Onderzoekers van de KU Leuven zijn de procedure aan het doorlichten. In november zullen we daar de resultaten van zien, en dan kijken we weer verder.

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) verbeterde vorig jaar al de informatie die de veiligheidsdiensten aan u doorspelen. Hij begreep niet waarom u bleef wachten met erkenningen.

Homans: Geens denkt dat hij bevoegd is voor de erkenning van moskeeën. Nochtans is het een exclusieve bevoegdheid van de Vlaamse overheid, en dús van mij. Het klopt dat zijn diensten ondertussen beter samenwerken, maar zo’n advies over een moskee is meestal niet meer dan één A4’tje. De terrorist die vorig jaar in Barcelona een aanslag pleegde, verbleef drie maanden in de moskee van Diegem. Weet u wie mij dat gemeld heeft? De moskee in kwestie, niet de veiligheidsdiensten.

Uw critici beweren dat u gewoon geen zin hebt om moskeeën te erkennen. Dat zou slecht vallen bij uw kiezers.

Homans: Ik denk dat mijn kiezers meer last hebben van clandestiene moskeeën in garages dan van erkende moskeeën. Ik wacht het onderzoek af, en daarna zien we of we de erkenningscriteria moeten aanpassen.

Socioloog Mark Elchardus pleitte er vorig jaar voor om de islam meer overheidsmiddelen te geven. Zeker in vergelijking met de katholieke kerk wordt die godsdienst ondergefinancierd. Bent u het daarmee eens?

Homans: Ik zou niet weten waarom de islam meer geld moet krijgen. De Moslimexecutieve krijgt toch al een royale dotatie? Trouwens, dan zouden we het debat maar eens moeten openen: moeten overheden wel godsdiensten subsidiëren? Ik vind alvast niet dat de katholieke kerk zou moeten boeten voor de komst van nieuwe godsdiensten. De mensen die hier in Vlaanderen al hun hele leven naar de kerk gaan, zouden daar niets van begrijpen.

Laten we het even over uw bevoegdheid ‘armoedebestrijding’ hebben. U nam zich voor om de kinderarmoede tegen 2020 te halveren. Hoe staat het daarmee?

Homans: Die doelstelling dateert van 2008. Wij hebben ze in 2014 enkel bevestigd, dat is toch anders. Als ik dat toen niet had gedaan, had iedereen geroepen dat Homans geen ambitie toont. Nu klaagt iedereen dat het onmogelijk is. Het zij zo. We zullen de komende twee jaar ons uiterste best doen om die ambitie waar te maken, maar de situatie is enigszins veranderd. Iedereen moet erkennen dat de vluchtelingencrisis gevolgen heeft. Het aandeel van de kinderen in armoede dat tussen 2014 en 2016 niet geboren is in Vlaanderen maar hier wel woont, is 27 procent. Ik heb dat cijfer niet uitgevonden, het komt van Kind&Gezin. Een redelijk groot aantal, nee? Bovendien worden armoedecijfers berekend in verhouding tot het inkomen van iedereen. Aangezien de regering-Michel erin slaagt meer mensen aan het werk te helpen, verslechteren daardoor de armoedecijfers zonder dat er daadwerkelijk meer mensen in armoede leven. Dat is nogal pervers.

Zijn dat de redenen waarom de kinderarmoede nog niet is gehalveerd?

Homans: Nee, uiteraard niet. Maar mag ik erop wijzen dat de kinderarmoede onder mijn voorgangster, Ingrid Lieten (SP.A), is verdubbeld? Het is niet eenvoudig om die achterstand weg te werken. De beste remedie tegen armoede blijft nog altijd een job. Ik weet ook wel dat niet iedereen kan werken, en die mensen blijven we ondersteunen met een uitkering, maar het is ook aan de ouders om hun verantwoordelijkheid te nemen.

Kinderarmoede is de schuld van de ouders?

Homans: Dat zeg ik niet. Niemand leeft graag in armoede. Maar kijk naar de statistieken: een job is de beste garantie tegen armoede.

Experts zeggen: Homans doet niets structureels om de armoede te verminderen. Maatregelen zoals de eeneuromaaltijden veranderen niets aan de armoedecijfers.

Homans: Ik heb ook nooit beweerd dat we daarmee de armoede de wereld uit zullen helpen. Elke gezonde maaltijd is er één gewonnen. Dat was trouwens oorspronkelijk een idee van SP.A. Ik heb het als schepen in Antwerpen van hen overgenomen, dus ik begrijp de kritiek van de socialisten niet goed. Het nieuwe systeem voor de kinderbijslag zal de armoede wel degelijk verminderen, ondanks de commotie die de critici daarover hebben gemaakt. In het oude systeem konden alleen mensen met een uitkering een toeslag krijgen, en mensen die even weinig verdienen door te werken niet. Ik sloeg achterover toen ik dat hoorde. Vanaf 2019 krijgt iedereen die er recht op heeft een toeslag.

Tussen haakjes: is Bart De Wever nog steeds een vriend?

Homans: Natuurlijk. Wij zijn al heel lang bevriend.

Er wordt weleens gezegd dat u uit de gratie bent gevallen.

Homans: Ik ben het beu om dat te horen. Ik heb ook geen idee waar dat vandaan komt. Ja, Bart en ik zien elkaar wat minder. Ik zit in Brussel en hij zit in Antwerpen. Vroeger zaten we in hetzelfde schepencollege en werkten we dagelijks samen. So what? Ik hoor hem nog altijd bijna elke dag via Whatsapp. Twee dagen geleden hebben we elkaar op de gemeenteraad in Antwerpen nog lang gesproken. Dat is altijd even gezellig.

U bent niet ongerust dat De Wever u niet zal steunen als u nog eens in de problemen komt? Hij heeft ook Elke Sleurs, kandidaat-lijsttrekker van N-VA Gent, laten vallen.

Homans: Wanneer ben ik al eens in de problemen gekomen, meneer? (lacht) Bart zal ons allemaal altijd verdedigen. Trouwens, hij hééft Elke niet laten vallen. Zij heeft een stap opzij gezet. Dat was de enige manier om de persoonlijke vete die boven de Gentse afdeling van onze partij hing op te lossen. Ik vind dat heel grootmoedig van haar.

Het gerucht gaat dat jullie haar daarom zelfs provinciegouverneur willen maken.

Homans: Dat is het eerste wat ik daarvan hoor.

Tot slot, gaat u een rol spelen bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen?

Homans: Zeker. Ik ben uiteraard ook de minister die de verkiezingen organiseert, maar tijdens de campagne zal ik absoluut een rol spelen voor mijn partij. Op welke plek ik op de lijst ga staan? Dat zult u binnenkort horen. Misschien trek ik ze wel. (schaterlacht)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content