Lagom: de roep om eenvoud verovert de wereld

Vergeet Pippi Langkous, köttbullar en kruiswoordraadsels. Het nieuwste exportproduct van Zweden is lagom, een manier van denken die stilaan de wereld verovert. Het idee is simpel: niet te veel, niet te weinig.

Een jaar geleden waren we allemaal in de ban van fika, de Zweedse koffiepauze met lekkers die werknemers gelukkig houdt. Zes maanden later wilden we een leven vol hygge, de Deense variant op gezelligheid: met wollen dekentjes voor de open haard zitten en naar een winters landschap staren, met chocoladetaart en een handvol vrienden in de buurt. En nu komt er weer een nieuwe lifestyle uit Zweden naar ons toe gewaaid: lagom. En dat betekent zoveel als: niet te veel, niet te weinig, maar precies genoeg. De Zweeds-Amerikaanse auteur Anna Brones schreef er een boek over, Leef Lagom, het Zweedse geheim voor een gelukkig leven, dat begin augustus verscheen bij Kosmos Uitgevers. Brones groeide op in Amerika, maar kreeg dankzij haar Zweedse moeder en jaarlijkse vakanties naar het moederland toch haar portie lagom met de paplepel binnen. ‘Het zat in allerlei kleine dingen, maar als kind vind je die natuurlijk vanzelfsprekend. Al besefte ik wel dat mijn half-Zweedse opvoeding nogal verschilde van die van mijn Amerikaanse vriendjes. De Verenigde Staten zijn niet bepaald een lagom-land. Alles moet er groots, luid en veel zijn. Terwijl er bij ons thuis altijd gezond werd gegeten, we veel buiten speelden en vooral probeerden te genieten van de kleine dingen in het leven.’

Volgens Brones kun je lagom toepassen op elk aspect van het leven. ‘Het is een algemeen gevoel van gematigdheid. Al wil dat natuurlijk niet zeggen dat de Zweden allemaal Jan Modaals zijn. Maar ze gaan wel op zoek naar een zekere balans. Dat zie je bijvoorbeeld in het Zweedse design. Er wordt vaak gekozen voor felle kleurtjes, maar die worden dan wel gecombineerd met natuurlijk hout. Zo ontstaat een goed evenwicht: niet te fel, niet te saai. Op zich is het concept van ‘alles met mate’ niets nieuws, geeft Brones toe. ‘De meeste mensen weten wel hoe ze gezond moeten leven: gevarieerd eten, genoeg bewegen, niet te veel stress … Maar dat is allemaal vrij saai. Door eens naar een andere cultuur te kijken, krijgt het iets exotisch en wil iedereen het toch proberen. Denk maar aan de feng shui-trend destijds, of het mediterrane dieet.’

Lutheraanse zelfontkenning

Het valt op dat we onze inspiratie voor een beter, gelukkiger leven tegenwoordig vooral in het Hoge Noorden zoeken. Volgens Brones heeft dat iets met de eenvoud te maken. ‘We kennen allemaal het Scandinavische design: simpel, mooi en functioneel. En ook de Scandinavische keuken is aan een opmars bezig. Wederom: eenvoudig en gezond, met lokale producten. Dat staat allemaal in contrast met de moderne wereld, die verre van simpel is. Ons brein heeft af en toe de behoefte om terug te schakelen, en dan zijn trends als hygge en lagom ideaal.’ Al wordt het – zeker in de VS – wel vaak verkeerd geïnterpreteerd, vindt Brones. ‘Hygge is er echt iets voor yuppies. Ze kopen de duurste kaarsen, de chicste chocolade en de meest exclusieve wollen dekentjes om helemaal hygge te worden. Terwijl dat idee net is ontstaan uit armoede. De arme Deense en Zweedse bevolking deed dat allemaal uit noodzaak: kaarsjes branden in de winter, dikke wollen truien dragen. En nu lijkt die hygge-trend iets wat je kunt kopen, voorbestemd voor de geprivilegieerde klasse. Hopelijk evolueert lagom niet in dezelfde richting. Want het is echt een roep om eenvoud: koop níét het grootste huis en de dikste auto. Ik hoop dat het een manier is om van ‘matigen’ – wat veel mensen niet leuk vinden – iets aangenaams te maken: focussen op alle mooie dingen die je wél hebt.’

Niet iedereen is overigens even enthousiast over deze nieuwe trend. De Britse journalist Richard Orange, die in Zweden woont, schreef een opiniestuk over lagom voor The Guardian, waarin hij trendwatchers smeekt om van lagom géén hype te maken. Hij omschrijft het als een ‘verstikkende doctrine van lutheraanse zelfontkenning’. Brones snapt de kritiek. ‘Ook mijn eigen Zweedse moeder had heel dubbele gevoelens bij lagom, omdat het impliceert dat je niet te wild of excentriek mag zijn. Maar ik denk dat er wél positieve kanten aan zijn, en we dus op zoek moeten naar een middenweg.’ Een soort van lagom-lagom, zullen we maar zeggen.