Kritiek op audits naar vervanging F-16

Steven Vandeput © Belga Image

In het federaal parlement worden vandaag de resultaten van de audits naar de vervanging van de F-16’s voorgesteld. Over de inhoud is nog maar weinig bekend, maar de verwachting is dat die minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) uit de wind zullen zetten. Wel rijzen er vragen over de betrouwbaarheid van de audits.

Het gaat om twee audits, een interne van de Algemene Inspectie (AIG) Defensie en een externe van de Federale Interne Auditdienst (FIA), die door Vandeput zijn besteld. Zij moeten aan het licht brengen of – en zo ja, waarom – binnen het leger cruciale informatie over de levensduur van de huidige F-16-gevechtsvliegtuigen bewust werd achtergehouden voor de regering.

De N-VA-minister zal beide audits vandaag komen voorstellen in de Kamercommissie Defensie. Volgens de ontwerpagenda van de regering zal ook ‘bijkomende documentatie’ van de Amerikaanse luchtmacht worden voorgesteld.

Waarover gaat het?

Eind maart kwam oppositiepartij SP.A naar buiten met een studie over de Belgische F-16-gevechtsvliegtuigen. De constructeur, Lockheed Martin, bleek aan het Belgische leger een nota bezorgd te hebben waaruit blijkt dat de carrosserie van de toestellen veel langer mee kan gaan dan gedacht werd.

In plaats van die informatie door te spelen naar het kabinet van Vandeput, hield het leger de studie binnenskamers. Daardoor had het parlement niet alle cijfers gekregen om te beslissen over de vervanging van de F-16’s, zo klonk de conclusie. Een lek binnen Defensie speelde de informatie uiteindelijk door naar SP.A.

Toen de geheimgehouden studie aan het licht kwam, dook meteen een tweede nota op, waaruit opnieuw bleek dat de F-16’s langer mee kunnen gaan dan gedacht. Ook die studie was bij het leger in een lade verzeild geraakt, en was evenmin tot bij minister Vandeput gekomen.

De minister zelf kwam enkele dagen later nog met een derde studie op de proppen, die een prijskaartje van 2,2 miljard becijferde om de vliegtuigen enkele jaren langer operationeel te houden. Op basis daarvan had de regering-Michel beslist om die piste definitief te verlaten, en de zoektocht naar een nieuw gevechtsvliegtuig te starten. Nochtans had Vandeput in het parlement beweerd dat hij geen weet had van studies die een verlenging van de F-16’s mogelijk achtten.

Kritiek

De algemene verwachting is dat de audits zullen bewijzen waar eigenlijk al langer consensus over bestond: een kransje topfiguren binnen de legertop had de informatie niet doorgegeven, omdat ze vreesden dat de politiek de finesses van het studiewerk niet in de vingers had. Minister Vandeput van zijn kant had geen weet van de geheim gehouden studies, en heeft op dat vlak zijn politieke verantwoordelijkheid dus niet ontweken.

Intussen rijzen er wel vragen over de betrouwbaarheid van de audits. Volgens de krant De Morgen stellen verschillende officieren binnen de legertop zich vragen bij de aanwezigheid van generaal Rudy Debaene, als directe overste van de ondervraagden, bij de interne verhoren.

Daarnaast zegt de klokkenluider van het dossier aan de krant dat hij tijdens zijn verhoor geweigerd heeft om een verklaring te ondertekenen die hij niet heeft gegeven, namelijk dat hij geen mails had verstuurd naar de minister of zijn entourage. De kolonel weigerde naar eigen zeggen te tekenen uit vrees dat die verklaring tegen hem gebruikt zou worden.

‘Democratie onwaardig’

SP.A-parlementslid Dirk Van der Maelen vindt het niet kunnen dat hij ‘nog volledig in het duister tast’ over de inhoud van de audits, zo zei hij op Radio 1. ‘Ik zal pas deze namiddag in de vergadering zelf de audits in handen krijgen. Het is onaanvaardbaar in een democratie dat over zo’n miljardendossier zo weinig debat is gevoerd en transparantie is gegeven. Ik ben er zeker van dat de communicatiemachine klaarstaat om de minister volledig vrij te pleiten.’

Volgens Van der Maelen is het dossier alvast nog niet afgehandeld. ‘Hetgeen we weten van de interne audit bevestigt dat er bij de legertop pogingen ondernomen zijn om cruciale informatie achter te houden’.

Kritiek op audits naar vervanging F-16
© Belga Image

Intussen is ook Amélie Derbaudrenghien uitgenodigd om gehoord te worden in het parlement over het F-16-dossier. Ze is defensieadviseur van minister van Begroting Sophie Wilmès (MR), en de partner van premier Charles Michel (MR). Haar aanwezigheid werd verzocht door CDH. In de entourage van Michel wordt gesproken van een ‘beschadigingsoperatie’, meldt de krant De Tijd.

In informeel meerderheidsoverleg is inmiddels wel afgesproken dat geen medewerkers van andere kabinetten dan dat van Vandeput moeten opdraven. Dus ook niet de partner van premier Michel.

‘Dat getuigt van een totaal gebrek aan respect voor het parlement’, vindt Van der Maelen. Volgens hem moeten minstens de defensiespecialist van de premier en de defensieadviseur van begrotingsminister Sophie Wilmès (Derbaudrenghien dus) gehoord worden. ‘De Kamer moet die twee personen horen’.

F-16-vervanger

De belangrijkste vraag wordt nu wat er gebeurt met de aankoopprocedure voor een nieuw gevechtsvliegtuig. De oppositie vroeg al eerder om de procedure op te schorten door de ontwikkelingen in het dossier, maar tegelijk tikt de tijd voor premier Charles Michel (MR) om met concrete engagementen de NAVO-bondgenoten tevreden te houden. Vermoedelijk zal de premier tegen de NAVO-top in juli een beslissing willen aankondigen.

Officieel maken nog twee toestellen kans, de door een Europees consortium gebouwde Eurofighter Typhoon en de F-35 van het Amerikaanse Lockheed Martin. Maar er is een kaper op de kust: Frankrijk probeert al geruime tijd de Rafale van Dassault via een omweg bij de Belgische regering aan te prijzen.

De Fransen hebben dan misschien geen deel genomen aan de laatste ronde van de aankoopprocedure, maar zeker in Franstalig België gaan stemmen op om het Franse aanbod ernstig te nemen. In een interview met het Nieuwsblad gaf Vandeput recent toe dat Rafale nog steeds kans maakt. ‘Als de regering zegt dat de Fransen in die mate belangrijk zijn, dan gaan we dat opnieuw bekijken.’

Partner Content