Vrije Tribune

Kerstboodschap aan Charles Michel: Vrede op aarde? Begin bij het leger

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Willem Staes en Michel De Samblanx van Pax Christi Vlaanderen vragen zich in een kerstboodschap aan de premier onder meer af waarom België dure vliegtuigen wil kopen, waarvoor er geen geld is en waarvoor er op Europees niveau geen behoefte bestaat. Of waarom er zo weinig geld wordt uitgetrokken voor conflictpreventie.

We leven in turbulente tijden. Anno 2016 lijkt de wereld in brand te staan. Syrië, Irak, Libië, Jemen, Mali, Congo, Burundi, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Oekraïne, … De lijst van oorlogen is lang. Oorlog is ook niet langer een ver-van-ons bed show, maar is te voelen tot in Europa.

Het antwoord van Europese beleidsmakers is voorspelbaar. Een luide roep om meer middelen voor defensie, voornamelijk voor de aankoop van peperdure gevechtsvliegtuigen. En dat terwijl er op Europees niveau al een overcapaciteit bestaat van meer dan 2.000 toestellen. Vijftien miljard euro voor gevechtsvliegtuigen waar geen vraag naar is. Dat is geen goed bestuur, maar budgettaire hocus pocus, want dat geld is er eenvoudigweg niet.

Kerstboodschap aan Charles Michel: Vrede op aarde? Begin bij het leger

Dit terwijl Europese NAVO-landen momenteel al 3,5 keer zoveel uitgeven aan militaire uitgaven als Rusland. We worden voortdurend om de oren geslagen met de beruchte 2procent-norm van de NAVO, maar waarop die norm juist berust en hoe hij tot stand is gekomen blijft een goed bewaard geheim. Efficiëntie, niet een tekort aan middelen, is het centrale probleem van de NAVO. De Alliantie gaf sinds het einde van de Koude Oorlog elk jaar meer dan drie keer zoveel uit aan defensie als Rusland. Als het resultaat daarvan is dat NAVO-landen nog steeds veel zwakker zijn dan Rusland, hebben onze beleidsmakers en defensieplanners iets uit te leggen.

‘Stategische’ gemiste kans

De strategische “visie” Defensie 2019-2030, die afgelopen zomer het licht zag, was in dit opzicht een gemiste kans. Deze “visie” was vooral een lange boodschappenlijst die de NAVO moest plezieren, eerder dan een grondige poging om na te denken op de lange termijn. In plaats van duidelijke keuzes te maken voor investeringen in een beperkt aantal capaciteitstekorten, bleef de regering vasthouden aan de irrationele aankoop van dure gevechtsvliegtuigen waaraan op Europees vlak geen behoefte is en waarvoor ze het geld niet heeft. Dit terwijl er op het niveau van de VN, EU en NAVO wel een grote vraag is naar capaciteitstekorten als grondtroepen, tankertoestellen, transportvliegtuigen, verkenningsdrones en inlichtingenvergaring.

“Veiligheid is niet gratis”, benadrukt minister van Defensie Vandeput keer op keer, maar hij slaagt er nog steeds niet in te antwoorden op twee eenvoudige vragen: hoe denkt de regering dit allemaal te betalen, en waarom worden geen strategische keuzes gemaakt in een “strategische visie”?

Verbied kernwapens

De strategische “visie” repte ook met geen woord over nucleaire ontwapening, hoewel 123 landen eind oktober 2016 beslisten om in 2017 onderhandelingen op te starten over een nieuw verbodsverdrag op kernwapens. België verzette zich hiertegen. Onze diplomaten claimen “realistische” en “progressieve” voorstellen te doen, maar stellen enkel zaken voor die al meer dan twee decennia op tafel liggen en bewezen hebben niet te werken. Het simpelweg herhalen van oude voorstellen is niet progressief of realistisch maar een conservatieve verankering van de status quo.

Grotere bijdragen aan VN-vredesoperaties zijn essentieel voor een effectieve bescherming van burgers in conflictgebieden en het bereiken van duurzame vrede.

Een kernwapenverbod is nochtans geen revolutionaire stap. Het verbieden van kernwapens is niet hetzelfde als de onmiddellijke eliminatie van alle kernwapens, maar verhoogt wel de druk op kernwapenstaten om te ontwapenen. Zo’n nieuwe ontwapeningsdynamiek is dringend nodig. Sinds 1945 is er veelvuldig sprake geweest van het bijna-gebruik (bewust of incidenteel) van kernwapens, en ontkwam de wereld tientallen keren maar op het nippertje aan een nucleaire ramp of oorlog.

Inzetten op conflictpreventie en VN-vredesoperaties

De federale regering blijft dus uit hetzelfde vaatje tappen: actie-reactie, telkens opnieuw, zonder de kern van het probleem aan te pakken. Een doodlopend straatje waarin we om de zoveel jaar uitrukken met gevechtsvliegtuigen, om vervolgens vast te stellen dat er niets ten gronde is veranderd en we als antwoord opnieuw gevechtsvliegtuigen sturen. Dit terwijl studie na studie na studie het failliet van de “war on terror” aantoont.

Het kan nochtans anders. Op internationaal niveau wordt volop gediscussieerd over de verdere hervorming van VN-vredesoperaties, die steeds vaker worden ingezet in gevaarlijke contexten waarin weinig of geen vrede te handhaven is. In 2015 vond voor het eerst in vijftien jaar een grote review van VN-vredesoperaties plaats. Sindsdien hadden in New York en Londen twee grote toppen plaats over de toekomst van VN-vredesoperaties. België is ook deze boot helemaal aan het missen, terwijl een discussie over de voor- en nadelen van VN- vredesoperaties onbestaande is. “België is één van de landen waar een achterhaalde beeldvorming van VN-vredesoperaties het sterkst is”, stelt ook Joachim Koops, een wereldwijd gerenommeerde kenner van VN-vredesoperaties, vast. Dit terwijl tal van studies tonen hoe VN-vredesoperaties uiterst kosteneffectief zijn, het aantal burgerslachtoffers tijdens een conflict gevoelig doen dalen, en ervoor zorgen dat conflicten minder lang en minder intens zijn.

Premier Michel, daarom dit advies: herbekijk de geplande aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen, verhoog de bijdrage aan VN-conflictpreventie en werk aan een internationaal kernwapenverbod

Grotere bijdragen aan VN-vredesoperaties zijn dus essentieel voor een effectieve bescherming van burgers in conflictgebieden en het bereiken van duurzame vrede. De centrale boodschap van de review van VN-vredesoperaties is echter vooral om conflictpreventie en bemiddeling opnieuw centraal te stellen. Binnen de VN en de EU bestaan tal van conflictpreventiemechanismen, maar deze blijven chronisch ondergefinancierd. België droeg in 2016 welgeteld 80.000 dollar bij aan het centrale VN-orgaan voor conflictpreventie (ter vergelijking: Nederland stortte in 2016 1,15 miljoen dollar).

Kandidaat VN-Veiligheidsraad

België is nochtans kandidaat voor een zetel in de VN-Veiligheidsraad (2019-2020) met de campagneslogan “consensus smeden, bouwen aan vrede”. Een prachtige slogan, maar als ons land niet helemaal met de billen bloot wil staan en een ernstige kans op verkiezing wil maken, moet het roer in 2017 dringend omgegooid worden.

Premier Michel, daarom bij deze een advies: herbekijk de geplande aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Verhoog de bijdrage aan VN-conflictpreventiemechanismen. Stel meer middelen ter beschikking van het Peacekeeping Capability Readiness System van de VN en speel een actieve rol in de verdere hervorming van VN-vredesoperaties. En neem op constructieve wijze deel aan de VN-onderhandelingen over een internationaal kernwapenverbod.

Dan wordt het volgend jaar misschien toch nog een mooie kerst. “Vrede op aarde”, maar dan voor echt.

Michel De Samblanx, voorzitter van Pax Christi Vlaanderen

Willem Staes, beleidsmedewerker veiligheid en ontwapening bij Pax Christi Vlaanderen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content