Jo Vandeurzen voert een zuilenstrijd op kap van de allerzwakste kinderen

Een oplossing voor de situatie in noodinternaten ziet Elisabeth Meuleman in het toelaten van de internaten van het buitengewoon onderwijs van het Gemeenschapsonderwijs om ook in het weekend kinderen op te vangen. ‘Maar dat wil Jo Vandeurzen niet, want dan komt Onderwijs te veel op zijn domein: een zuilenstrijd dus.’

De oplossing van Vandeurzen voor de noodinternaten laat de allerzwakste kinderen in de kou staan

De situatie van de kinderen in de noodinternaten is schrijnend. Al jarenlang zijn er veel klachten te horen vanuit de noodinternaten. De omstandigheden waarin deze kinderen moeten leven zijn hemeltergend, ondanks de inzet en bovenmenselijke inspanningen van opvoeders en begeleiders. De opvangcentra zijn een onaangepaste leef -en woonomgeving voor deze kinderen, die in feite met vele verschillende leeftijden, doelgroepen en problematieken samenleven. De infrastructuur is ontoereikend, er is te weinig personeel. Er is een structureel financieringsprobleem, dat al meer dan een decennium wordt aangeklaagd en nog steeds aansleept. Het gaat hier over vier opvangcentra die zijn verbonden aan scholen van het Gemeenschapsonderwijs. De voormalige katholieke centra vallen onder Welzijn en worden beter gefinancierd. Gebakkelei op de schouders van de allerzwaksten. Momenteel leven er nog steeds 250 jongeren in de 4 Vlaamse noodinternaten van het Gemeenschapsonderwijs.

Op 24 juni 2010, intussen bijna drie en half jaar geleden, heb ik over deze schrijnende situatie vragen gesteld in de commissie Onderwijs. Ook bij de begrotingsbesprekingen van 2011, 2012 en 2013 werd deze problematiek aangehaald, en heb ik de urgentie van dit dossier proberen te laten doordringen. Ik niet alleen trouwens, collega’s uit alle andere Vlaamse partijen hebben eveneens hun bezorgdheid geuit. Sinds het begin van de legislatuur beweren de minister van Onderwijs en van Welzijn, Pascal Smet (SP.A)en Jo Vandeurzen (CD&V), dat ze samen op zoek zijn naar een oplossing. Ondertussen is er op het terrein zo goed als niets veranderd. De ministers verdedigden zich in het verleden door het af te doen als een historische erfenis van hun voorgangers, maar dat ze werken aan een transitie die volgens de laatste berichten rond zou moeten zijn in januari 2014.

De transitie houdt in dat Vlaams minister van Welzijn Vandeurzen de opvangcentra nu wil overhevelen naar Welzijn waarbij ze ‘uitdoven en stoppen te bestaan’. Kinderen moeten ‘contextgebonden’ opgevangen worden in een warm gezin. Hij wil de 250 kinderen die nu permanent in de opvangcentra wonen in pleeggezinnen laten opnemen. Maar dat is absoluut geen realistisch plan. Er is nu al een tekort aan pleeggezinnen. Het is ijdele hoop te denken dat de minister 250 gezinnen zal vinden, op korte termijn dan nog, die een kind met een fysieke of mentale beperking, zware voorgeschiedenis en/of hechtingsproblemen zullen kunnen opvangen. Bovendien hebben veel kinderen al in pleegzorg gezeten, maar zijn ze net in de opvangcentra terecht gekomen omdat pleegzorg geen soelaas kon bieden omwille van de zware hechtingsproblemen. Onlangs nog kwam een van de pleeggezinnen hun kindje terug afzetten bij een noodinternaat. Ondanks alle inspanningen en goeie wil lukte het niet en was de zorg veel te zwaar.

Om de 250 jongeren in de pleegzorg te plaatsen, of in een nieuw te ontwikkelen module voor begeleiding tijdens weekends en vakanties, wordt er vanaf 1 januari 500.000 euro uitgetrokken. Maar dat budget van 500.000 euro zal alleen gebruikt worden om de transitie te financieren. Om bijvoorbeeld een extra impuls te geven aan de pleegzorgdiensten om mogelijke pleegzorggezinnen te screenen. Het is prima dat de minister zo een oplossing op langere termijn probeert te vinden, maar daar zijn de kinderen nu niks mee. De noodinternaten hebben dringend rechtstreeks geld nodig om de levensomstandigheden van de kinderen te kunnen verbeteren. De kinderen slapen nog steeds allemaal tezamen in een zaal en wassen zich in aftandse douches. En dat al jaren lang. Daar mag de minister de ogen toch niet voor sluiten.

De transitie zoals de minister die nu voorstelt is complex, en nog lang geen realiteit. Er moet een nieuwe module binnen Welzijn ontwikkeld worden op maat van deze kinderen. En er zijn nog juridische obstakels, want de transitie grijpt in op de vrijheid van onderwijs. Een werk van lange adem dus, als men al slaagt. Er is nochtans een snelle oplossing mogelijk. De minister kan de internaten van het buitengewoon onderwijs van het Gemeenschapsonderwijs toelaten om ook in het weekend kinderen op te vangen. Ze kunnen dan als residentiële opvang erkend en gesubsidieerd worden. Zo kunnen de kinderen in hun vertrouwde omgeving worden opgevangen als pleegzorg niet mogelijk of haalbaar is. De expertise die de opvoeders en de begeleiders in het Gemeenschapsonderwijs hebben opgebouwd, kan dan nog steeds worden ingezet. Maar minister Vandeurzen is zo’n voorstel minder genegen omdat Onderwijs dan te veel op het domein komt van Welzijn. Een zuilenstrijd dus, en dat op kap van de allerzwaksten.