OPNIEUW was de N-VA de slimste van de klas. In de nasleep van de beslissing van staatssecretaris Theo Francken om een Syrisch gezin geen humanitair visum te geven, lanceerde de partij een drietrapsraket. Francken, die vreest dat elke vluchteling straks een Belgisch visum kan aanvragen en we zo overspoeld zullen worden, kreeg vanwege zijn weigering van de rechter een dwangsom van 4000 euro per dag opgelegd. De N-VA lanceerde prompt een campagne op Twitter en Facebook, de eerste trap van de raket. Twitter en Facebook zijn media die geen media willen worden genoemd – die verantwoordelijkheid opnemen is vervelend – en die het bijgevolg niet te nauw nemen met de welvoeglijkheid, zolang er geen blote borsten te zien zijn. Hetzerigheid laat Mark Zuckerberg wél passeren. Dus zette de N-VA vorige week donderdag de oproep ‘GEEN wereldvreemde rechters’ flink aan, in geel en zwart en met hoofdletters. Roepen tegen rechters – wel degelijk ‘rechters’, in het meervoud, de hele beroepsklasse dus – die ‘onze grenzen openzetten’: het werkt.
VOOR STAP TWEE hoefde de N-VA zelf niet veel te doen. Dat was voor de tegenstanders, die meteen deden wat van hen verwacht werd. Geen rustig, beargumenteerd verhaal over de grond van de zaak, wel veel goedkope verontwaardiging over de aanval op de rechterlijke macht. Op Twitter en Facebook, vanzelfsprekend. Niet dat de verontwaardiging onterecht was. De campagne van de N-VA zwengelde het wantrouwen in de rechtsstaat aan, een rechtsstaat waarin de partij nota bene zelf cruciale posities inneemt. Dat is cynisch en schadelijk. Maar reflexmatige verontwaardiging kon het tij niet keren. Bart De Wever tikte met de hamer op de zere knie van links. En links strekte het been.
OMDAT LINKS in Vlaanderen geen helder verhaal heeft over migratie, en omdat het er niet in slaagt om van gespreksonderwerp te veranderen, moest het voor de zoveelste keer in de achtervolging. De tegenzetten waren contraproductief. Hoe luider de verontwaardiging, hoe meer tractie de boodschap van De Wever kreeg. Als een judoka gebruikte hij de kracht van de tegenstander voor eigen doeleinden. En hij wint altijd met ippon. Krijgt hij gelijk, dan ‘neemt hij zijn verantwoordelijkheid’. Wordt hij toch in het defensief gedrongen, dan ligt het aan de twee democratieën in België, de instituties of de PS-staat. Alle ballen prijs.
EN DAN moest de derde trap van de raket nog komen: het opiniestuk over de visumcrisis, van de opiniemaker die De Wever altijd is gebleven, meer dan hij tot nog toe politicus is geweest. De dag na de drieste campagne tegen de ‘wereldvreemde rechters’ kwam hij met zijn betoog over ‘activistische rechters’. Al te ruime interpretaties van het mensenrecht om niet gefolterd te worden, staan volgens hem een doeltreffend asielbeleid in de weg. Wie een aantal beslissingen van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens goed bekijkt, kan niet anders dan De Wever minstens op bepaalde punten gelijk geven. Zo is de Dublin-verordening – die bepaalt dat het land waar een asielzoeker zich aanmeldt, ook de asielaanvraag moet regelen – inderdaad herhaaldelijk uitgehold, maar nooit gerepareerd. Het Europees Hof bepaalde in 2011 al dat België een Afghaanse asielzoeker niet naar Griekenland mocht terugsturen, omdat hij daar niet goed zou worden opgevangen. Waarmee ‘Dublin’ dus buitenspel werd gezet. Dat is wat De Wever, niet onterecht, ‘rechterlijk activisme’ noemt.
EN ZO SLAAGDE de N-VA er opnieuw in om dagenlang het debat te beheersen. Eerst was er de provocatie, dan volgde de echoput van de reacties, en finaal lag de weg open voor het echte strijdpunt. De Wever legde niet voor het eerst de vinger op de wonde die Europa heet: er is geen politieke consensus, geen transparant beleid. Spreidingsplannen worden opgeborgen, de solidariteit is zoek. Oost-Europese lidstaten zouden het beleid van Francken, dat hier geregeld als kil wordt weggezet, zonder pardon gepamper noemen – zo ver liggen de standpunten uiteen. En ondertussen verlaten we ons op een Turkse dictator om het vuile werk te doen.
HET WORDT TIJD om in Europa te kijken waar er, als het gaat over migratie, wél nog een consensus kan worden gevonden. En vooral: met wie. Het is de verdienste van de N-VA dat ze de hoogdringendheid van die kwestie voelbaar maakt. Maar echte oplossingen heeft de partij ook niet te bieden. Beloftes om de grenzen te sluiten of de Conventie van Genève op te zeggen, zijn luchtkastelen. De vluchtelingen zullen blijven komen. Een werkbaar én humaan asielbeleid garandeert de opvang van oorlogsvluchtelingen op basis van de bestaande criteria. Dat kunnen we aan, als de Europese Unie orde op zaken stelt – ironisch genoeg bewijst Theo Francken dat op Belgisch niveau elke dag. Maar met een campagne onder de gordel de rechtsstaat ondergraven, maakt meer kapot dan de N-VA lief is. Wie wantrouwen zaait, zal chaos oogsten.
Bert Bultinck is hoofdredacteur van Knack.
Je kunt niet anders dan Bart De Wever minstens op bepaalde punten gelijk geven.
