Jambon: ‘Monarchie aanpassen aan 21e eeuw’

De officiële mededeling over de troonswissel door premier Elio Di Rupo (PS) aan de Kamer werd door verschillende, voornamelijk Vlaamse fracties aangegrepen om te pleiten voor een moderne, meer protocollaire monarchie.

Premier Elio Di Rupo (PS) heeft in de Kamer een verklaring voorgelezen over de aftreding van koning Albert II. Verschillende, voornamelijk, Vlaamse fracties grepen deze gelegenheid aan om te pleiten voor een meer protocollaire monarchie.

De ene partij was daar al wat explicieter in dan de andere. N-VA-fractieleider Jan Jambon stelde dat zijn partij “de democratie wil laten spelen” en bijgevolg dus voorstander is van een republiek als staatsvorm. “Bij elke troonsbestijging boette de nieuwe koning aan politieke macht in. Nu is het momentum om de monarchie aan te passen aan de 21e eeuw. Laat ons deze kans met beide handen grijpen”, klonk het.

“Maar wij zijn legalisten met respect voor de gebruiken en gewoontes. Zolang er hiervoor geen meerderheid is, aanvaarden wij om in het huidige kader aan politiek te doen.”

Wel wil N-VA de troonswisseling aangrijpen om de rol van de monarchie te wijzigen. De partij wil daarbij op drie sporen werken: transparantie over de dotaties en het beëindigen van de dotaties aan de prinsen, de rol van de koning bij de regeringsvorming en het verlenen van gratie wijzigen en tot slot het voorbereiden van de grondwetsherziening door het parlement.

SP.A: ‘Filip zal moeten zoeken naar juiste toon, stijl en functie’

Zijn SP.A-collega Karin Temmerman stelde dat prins Filip zal moeten zoeken naar de juiste toon, stijl en functie. “Maar, la fonction fait l’homme”. De koning is “geen machtshebber”, maar een dienaar en een vertegenwoordiger, ging Temmerman voort. Wat dat betreft “heeft prins Filip een goede leermeester gehad”.

Bij CD&V zei Raf Terwingen open te staan voor een debat over de rol van de koning, al voegde hij er aan toe dat die rol welomlijnd is.

Open VLD: ‘Geen rol meer bij het bekrachtigen van wetten’

Binnen de meerderheid was Patrick Dewael (Open VLD) het meest uitgesproken. “Ik wil afstand nemen van zij die van deze gelegenheid gebruik maken om te pleiten voor een separatistisch avontuur, al dan niet via confederale weg”, klonk het richting N-VA.

Wel herhaalde Dewael het verdere liberale pleidooi voor een meer protocollaire rol voor de koning, die geen rol meer speelt bij het bekrachtigen van wetten, het genaderecht of de benoeming van ministers en staatssecretarissen.

Groen: ‘Protocollaire functie’

Op de oppositiebanken stelde Stefaan Van Hecke dat Groen blijft ijveren voor een protocollaire rol van de koning. Hij blikte vooruit naar de artikelen van de grondwet die op het einde van de legislatuur voor herziening vatbaar worden verklaard.

Zijn fractiegenoot Muriel Gerkens (Ecolo) was de enige Franstalige die uitdrukkelijk naar de verdere modernisering van het koningshuis verwees. De hervorming van de dotaties was een eerste stap, die een vervolg moet krijgen met de volgende regering en het volgende parlement, luidde het.

Dedecker: ‘Republiek hoort bij democratie, zoals gras bij Wimbledon’

Voor Vlaams Belang liet Barbara Pas weinig open voor interpretatie: het koningshuis “is een aftandse en geldverslindende instelling die niet thuishoort in het Vlaanderen van de 21ste eeuw”.

“De republiek hoort bij de democratie zoals gras bij Wimbledon”, hanteerde Jean-Marie Dedecker (LDD) wat beeldspraak om zijn republikeinse inborst te duiden. Hij merkte ook op dat ons land vanaf 21 juli twee koningen en drie koninginnen zal tellen. “Let op dat dit niet te veel weegt op de pensioenkosten en het onderhoudsgeld.”

CDH: ‘Geen sprake van blinde en doofstomme koning’

Ook in de Senaat leidde de mededeling van premier Elio Di Rupo (PS) tot heel wat beschouwingen over de modernisering van het koningschap, waarover koning Albert het ook in zijn toespraak over zijn troonsafstand had.

De meeste sprekers hadden woorden van lof voor koning Albert en zijn rol die hij gedurende twintig jaar heeft gespeeld. Maar het koningschap moet verder gemoderniseerd worden. Voor Francis Delpérée (CDH) kan er geen sprake zijn van een blinde en doofstomme koning. Dergelijke hervorming zal de CDH nooit goedkeuren, waarschuwde hij.

Voor Huub Broers (N-VA), Martine Taelman (Open VLD) en Freya Piryns (Groen) krijgt de koning best een protocollaire functie. “Een modern koningschap wordt best ontkoppeld van de formele politieke processen”, verwoorde Taelman het.

Piryns en Taelman riepen hun collega’s op om aan het einde van de legislatuur de nodige grondwetsartikelen voor herziening vatbaar te verklaren opdat het koningschap de volgende legislatuur kan gemoderniseerd worden.

SP.A: ‘Enkel hervormen in stabiele situatie’

De SP.A heeft geen taboes, maar fractieleider Bert Anciaux zei dat een hervorming van de monarchie er enkel kan komen in een stabiele situatie, en dat zit er volgens hem de komende jaren niet in.

Bart Laeremans (Vlaams Belang) was de enige die een negatief bilan schetste van koning Albert. “Hij heeft ons tweemaal die gekwetst: bij de regeringsvorming en door de BHV-teksten publiek te ondertekenen in aanwezigheid van premier Di Rupo en de acht partijvoorzitters van de institutionele meerderheid. (Belga/AVE)