Minderjarigen in Syrië en Irak worden door IS ingezet om hun eigen ouders te bespioneren. Dat staat in een nieuw handboek van het Radicalisation Awareness Network. Volgens het OCAD verblijven naar schatting meer dan tachtig Belgische kinderen in IS-gebied in Syrië/Irak.
‘Net zoals bij kindsoldaten kan je minderjarige terugkeerders zien als slachtoffers en in sommige gevallen tegelijkertijd als daders’, schrijft het Radicalisation Awareness Network (RAN) in Responses to Returnees, dat vorige maand is gepubliceerd. Volgens het RAN verwachten de meeste EU-lidstaten een langzame maar geleidelijke stijging van terugkeerders, waaronder ‘een groot deel’ vrouwen en kinderen. De ervaring met teruggekeerde kinderen is ‘nog altijd zeer beperkt’ in de EU. ‘Maar er is wel veel kennis beschikbaar over werken met kinderen uit conflictsituaties, zoals kindsoldaten.’
Eerstelijnswerkers die in direct contact komen met minderjarige terugkeerders -zoals leerkrachten, sociale werkers en leden van vrijetijdsorganisaties- moeten volgens het RAN een basistraining krijgen over de situatie in Syrië en Irak waarin de kinderen opgroeiden en over omgaan met trauma’s. Die kunnen zich onder meer uiten door spraakverlies, agresssie en intense angst. Volgens het RAN zijn alle kinderen die terugkeren uit Irak en Syrië blootgesteld aan geweld én extremistische IS-ideologie. ‘Dat betekent echter niet dat alle kinderen potentiële gewelddadige extremisten of terroristen zijn of zullen worden.’
Zelfs voor hun geboorte kunnen kinderen van IS-strijders al de gevolgen de oorlog ondervinden. ‘Als de moeder regelmatig onder fysiologische stress gebukt gaat, heeft dat een schadelijke impact op de zich ontwikkelende foetus.’ Na de geboorte zijn de eerste 1000 dagen van groot belang aangezien de ontwikkeling van de hersenen in die periode een grote impact heeft op de manier waarop het kind met de wereld omgaat.
Rekrutering vanaf 9 jaar
De rekrutering van kinderen door IS begint volgens het RAN vanaf negen jaar. Vanaf die leeftijd krijgen ze wapentraining. ‘Veel kinderen worden gerekruteerd via onder meer religieuze indoctrinatie in moskeeën en kampen, hun ouders, en financiële verlokking.’
De dagelijkse realiteit waarin sommigen opgroeien, tart elke verbeelding. ‘Jonge kinderen zijn niet alleen blootgesteld aan de verwoestingen van de oorlog, maar ook aan ontelbare daden van afschuwelijke wreedheid, van massa-onthoofdingen tot publieke geselingen, amputaties en kruisigingen. Sommige kinderen zijn ingezet als beulen. IS gebruikt kinderen ook als ogen en oren -als informanten- waardoor een omgeving van wantrouwen ontstaat. Daardoor worden traditionele banden zoals clan- en familie-loyauteit vernietigd.’ De vraag om op te treden als informant komt van IS-leerkrachten en -beamten. ‘De kinderen moeten rapporteren over verdacht gedrag door hun ouders en anderen die de religieuze wetten niet naleven.’ Het roept herinneringen op aan de toenmalige DDR, waar de gevreesde Stasi gelijkaardige methoden inzette.
Hoeveel kinderen in IS-gebied leven, is volgens RAN moeilijk te berekenen. ‘Veel vrouwen worden snel zwanger aangezien contraceptie illegaal is, en omdat IS graag grote families wil met zo veel mogelijk kinderen.’ Kinderen die in het oorlogsgebied geboren zijn, riskeren stateloosheid, aangezien de geboortecertificaten van IS niet geldig zijn. ‘Daarom is het belangrijk dat er duidelijkheid komt over het ouderschap, opdat kinderen naar Europa kunnen terugkeren met hun ouders.’
Het RAN-rapport maakt melding van 78 minderjarige Belgen op IS-grondgebied (deze cijfers dateren van enkele maanden geleden). De officiële OCAD-cijfers (stand van zaken: 17 juli) liggen iets hoger. In de dynamische databank van het OCAD staan 6 tieners tussen 12 en 18 jaar die ter plekke zijn. Daarnaast heeft het OCAD ook nog weet van een tachtigtal kinderen onder de 12 jaar die zich vermoedelijk in Syrië of Irak bevinden.
Volgens RAN is het belangrijk dat voor teruggekeerde kinderen zowel ‘onmiddellijk actie’ wordt ondernomen als een langetermijnaanpak wordt uitgewerkt ‘aangezien heel wat neveneffecten pas in een later stadium duidelijk zullen worden.’ Een stabiele thuisomgeving en naar school gaan zijn in ieder geval cruciaal. ‘De familie, scholen, gemeenschap en vrijetijdsorganisaties kunnen een positieve rol spelen in het herstellen van de blik van een kind op de maatschappij.’ Scholen die een terugkeerders opnemen, moeten een strategie voorbereiden om om te gaan met ‘ouders, pers en politici die vragen beginnen stellen en zich zorgen maken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
