Is het zomeruur nog nuttig?

In de nacht van zaterdag op zondag schakelen we over naar het zomeruur. De klok wordt een uur vooruitgezet om energie te besparen en langer van het zonlicht te genieten. Er komt echter steeds meer kritiek op deze regeling.

Tijdens het weekend van 30 en 31 maart schakelen we over naar het zomeruur. Dat gebeurt in de nacht van zaterdag op zondag om 2u ’s nachts. De klok wordt 60 minuten vooruitgezet waardoor het 3u ’s nachts wordt. Door de tijd een uurtje vooruit te draaien, ontstaat de indruk dat het langer licht is. Mensen besparen bijgevolg energie en kunnen langer van het zonnetje genieten.

Slechts één procent energiebesparingen
Maar besparen we écht zo veel met het zomeruur? Vroeger waren gloeilampen de grootste energieverbruiker, maar die zijn de laatste jaren steeds meer vervangen door spaarlampen. Het merendeel van onze energiekosten gaat tegenwoordig naar andere technologische ontwikkelingen, zoals airconditioning. Uit onderzoek blijkt dat een huishouden slechts één procent van de jaarlijkse energiekosten bespaart door het zomeruur.

Anderzijds wordt verondersteld dat men in de zomer graag van het zonnetje geniet. Door het zomeruur hebben mensen na hun werk meer tijd om hun hobby’s uit te oefenen of van een terrasje te genieten. In de winter keert men een uurtje terug omdat ervan uitgegaan wordt dat mensen liever binnen blijven. Maar dit is niet in alle regio’s van toepassing. Neem nu Hawaii waar het zomer en winter zonnig is. Het eiland doet dan ook niet mee aan de uurwisseling. Ook in de Amerikaanse staat Arizona verandert het uur niet. Maar, om het nog ingewikkelder te maken, de Navajo- en Hopi gemeenschap, die in Arizona gevestigd zijn, doen wel mee met de uurwisseling.

Verouderde argumentatie
Met andere woorden, iets dat werd uitgevonden om alles makkelijker te maken, namelijk het bijhouden van de tijd, blijkt iets zeer ingewikkeld. Elk jaar opnieuw breekt de discussie omtrent het nut van het zomeruur dan ook los.

In België wil onder andere de Vereniging tegen het Zomeruur het debat gaande houden. “Een bewering als een extra uur licht door het zomeruur is zinsbegoocheling. We staan gewoon een uur vroeger op”, luidt het. “De argumenten voor het behoud van het zomeruur zijn gedateerd. Ze zijn niet meer van toepassing in onze moderne maatschappij. Werkuren zijn flexibeler en kunstlicht neemt een steeds kleiner deel in van het energieverbruik.” De vereniging vindt dat een uurwisseling meer verwarring veroorzaakt dan oplost.

Ook biologisch gezien heeft een uurwisseling nadelige gevolgen. Het slaapritme wordt verstoord. Slaapstoornissen, wat sowieso een veelvoorkomend probleem is in het Westen, worden tien keer erger. Uit onderzoek blijkt dat de eerste week na een uurwisseling de minst productieve is. Vooral baby’s en bejaarden hebben het moeilijk om hun ritme aan te passen.

De landbouwsector ervaart eveneens problemen door de tijdsverandering. Planten en dieren hebben namelijk hun eigen biologische klok die samenhangt met het zonneritme en niet met het zomeruur. Het melken van koeien bijvoorbeeld, gebeurt na de omschakeling naar het zomeruur een uur vroeger, met een lagere melkproductie tot gevolg, verduidelijkt de Boerenbond.

Oorsprong zomeruur Het idee om de tijd een uurtje vooruit te draaien in de aanloop naar de zomer ontstond in jaren 1780. De Amerikaanse politicus en fysicus Benjamin Franklin pleitte voor een uurwisseling in de hoop kaarsen te besparen. Maar er werd niet op ingegaan. Duitsland was het eerste land om het zomeruur in te voeren in 1914 om brandstof te besparen, die zij broodnodig hadden om oorlogsgereedschap te maken. Maar na de oorlog werd de zomertijd weer afgeschaft.

Ten gevolge van de petroleumcrisis in 1973 voerde Frankrijk in 1976 het zomeruur opnieuw in, eveneens om energie te besparen. De Beneluxlanden volgden het voorbeeld een jaar later. Tegen het begin van de jaren 1980 hadden alle Europese lidstaten de uurwisseling ingevoerd onder leiding van de Europese Raad. (LS)