Hoffelijk debat tussen Tobback en Crombez: met het vergrootglas speuren naar de verschillen

In Nieuwkerken bij Sint-Niklaas hebben Bruno Tobback en John Crombez voor het eerst de degens gekruist. Het werd een hoffelijk debat, waarbij Crombez zich als uitdager iets linkser kon positioneren dan Tobback. De vraag is wel hoe veel leden nog overtuigd moeten worden. ‘Ik denk dat de meeste mensen hun keuze al vast ligt.’

Het duurt even voor de zaal helemaal vol zit voor het debat tussen de huidige voorzitter Bruno Tobback en zijn uitdager John Crombez. ‘Het is toch ook ook een mediashow’, steekt een man uit de lokale SP.A-afdeling van wal. In het publiek vinden we vooral grijze haren, een paar jongeren, en heel wat journalisten. ‘Ik vraag me af of de onze leden die de debatten bijwonen nog overtuigd moeten worden’, klinkt het nuchter.

Beide kandidaat-voorzitters lieten de afgelopen weken optekenen dat ze het debat niet in de media willen voeren. Vanuit het kamp-Tobback klinkt het dat ‘John niet wil meedoen aan dubbelinterviews of tv-debatten’. Wat er ook van zij, de primeur was gisteren voor de leden van de afdeling van Sint-Niklaas.

Full house voor 1ste voorzittersdebat met @johncrombez en Tobback in Sint-Niklaas pic.twitter.com/2P2y9C9ALx

— Tom Bogman (@tombogman) March 20, 2015

Messen trekken

Die leden kregen de afgelopen weken niet altijd een even fraai beeld van de partijtop. ‘Uit een café waar messen getrokken worden, gaan de mensen lopen’, zei Tobback in Reyers Laat. Het was een vreemd eindakkoord na een woelige week, maar gisteren werd er vooral hoffelijk gediscussieerd. Hoffelijk, maar zonder veel oogcontact. Afgaand op de lichaamstaal komt Tobback een tikje zenuwachtig aan de start en geeft Crombez een meer ontspannen indruk. Toch leek het dat ze allebei nog wat moesten wennen aan de nieuwe situatie.

Inhoudelijke verschillen?

Het blijft ook vreemd beeld. Op woensdagmiddag zitten Tobback en Crombez schouder aan schouder in het Vlaams Parlement, en vertellen ze dezelfde boodschap. In deze race naar 13 juni moeten ze de verschillen tussen hen beiden in de verf zetten, terwijl die niet zo geweldig groot zijn. De strijd zelf noemt VRT-journalist Johnny Vansevenant wel historisch. De moderator van het debat ‘heeft het nog nooit meegemaakt dat bij SP.A twee kopstukken tegen elkaar opkomen voor de voorzittersverkiezingen.’

Wie de inhoudelijke verschillen tussen de twee wil vinden, verschijnt best uitgeslapen op de afspraak. Beide kandidaten zijn er goed in om iets meer woorden dan strikt noodzakelijk is, te gebruiken om hun punt te maken. Wanneer ze elkaars voorstellen counteren met ‘Ik zou zelfs verder willen gaan…’ krijgt de start van het debat soms iets van een gesprek tussen Janssen en Janssen, die elkaars zinnen afmaken. Onder meer over het basisinkomen, en de nood aan samenwerking is de boodschap van beiden opvallend gelijklopend.

Enkel over het al dan niet cumuleren van mandaten, lopen de meningen wat uiteen.

Grootste verschil so far: cumul/decumul. Ervaring aanwenden (BT) vs. nieuwe mensen kansen (JC) geven #voorzittersdebat

— Tom Bogman (@tombogman) March 20, 2015

‘Ze zijn toch lid van dezelfde partij? Dan is dat toch normaal’, vindt een medewerker van de partij na afloop van het debat. ‘Het zijn jullie die er per se een clash van willen maken.’

Crombez in een zetel

‘Ik ben het eens met alles wat u zegt’, zegt Tobback op een bepaald moment. ‘Het is niet de eerste keer dat je dat zegt’, repliceert Crombez al lachend. Net als bij de interviews van de afgelopen weken zijn het dat soort ‘kleine zinnetjes’ die de relatie tussen de twee illustreren.

Pas wanneer de vragen uit het publiek komen, kunnen de kandidaten de verschillen – of zijn het nuances? – wat meer in de verf zetten.

Daarbij zit Crombez in een zetel, aangezien hij als uitdager een iets linksere koers kan voorhouden. ‘We zijn bang van de tegenwind, we moeten terug zelf wind maken. We moeten opnieuw neen durven zeggen’, stelt Crombez, die de afgelopen meermaals zei dat de partij wat feller moet worden, wat meer een eigen smoel moet krijgen. ‘Meer Syriza uit Griekenland, minder PvdA uit Nederland.’

Tobback is verbaasd dat hij nu ineens te zacht zou communiceren. ‘Meestal zegt men mij het omgekeerde.’

‘Mijn jongere en minder ervaren collega’

Hij heeft het wat moeilijker met wat hij als ‘dat negatief zelfbeeld’ omschrijft. ‘We moeten af van het idee dat we in het verleden alles fout gedaan hebben.’ Het lijkt er ook op dat Tobback zich als de meer realistische kandidaat wil profileren. ‘Ik hou er niet van om beloftes te doen waarvan je weet dat je ze niet kan inlossen’.

Wanneer Crombez voor de voeten wordt geworpen dat een linksere koers hen niet noodzakelijk in een coalitie loodst, dan antwoordt hij: ‘Dan is dat maar zo.’

Tobback houdt Crombez graag de spiegel van realiteit voor: ‘Ik zou toch een opmerking willen geven aan mijn jongere en minder ervaren collega’, merkt hij op een bepaald momoent op.

Waarop Crombez zegt: ‘Ik ben jonger, dat is juist.’ En Johnny Vansevenant afsluit met ‘U hebt nog een langere toekomst voor u.’

De zaal geniet van dit soort vriendelijke speldeprikken, leeft mee met het debat. Er wordt gelachen, gefoeterd, en beide kandidaten krijgen een paar keer applaus. Dit is een café waar goed gediscussieerd wordt. De messen blijven op zak.

Twijfel

Toch blijft de vraag hangen of er nu eigenlijk iemand overtuigd is, of beter gezegd: van kamp veranderd. ‘De onderliggende boodschap achteraf is duidelijk. ‘Ik denk dat de meeste mensen hun keuze al vastligt’, klinkt het. De tellers staan dan wel op nul, weinig mensen lijken ervan overtuigd dat Tobback het met zijn genuanceerd betoog kan halen van de iets forser links geformuleerde discours van Crombez.

Maar dat gaat enkel over de stemmen van de leden. De grote uitdaging is en blijft: nieuwe kiezers overtuigen. Daar wringt het schoentje. Hier en daar zijn er twijfels of Crombez wel genoeg de vernieuwing belichaamt die de partij nodig heeft. ‘Maar met de huidige organisatie van de partij is dat heel moeilijk. Van mij mochten er als het ware 16 kandidaten geweest zijn’, zegt iemand uit het lokale bestuur.

De komende weken komen er nog een tiental gelijkaardige debatten. Het tweede weekend van juni kennen we de uitkomst.’