‘Het rommelt in de gemeentehuizen, maar de Vlaamse regering blijft potdoof’

‘Het dédain waarmee deze regeringen omgaan met hun steden en gemeenten is ongezien en gaat veel verder dan een aftandse lijnbus in het diepe Vlaanderenland’, schrijft Kurt De Loor (SP.A).

Het rommelt in de Vlaamse gemeentehuizen, maar Brussel blijft doof. Het stille protest van de Vlaamse burgemeesters dat de voorbije jaren nog via ondergrondse post de Vlaamse kabinetten bereikte, heeft plaats gemaakt voor openlijk verzet. Burgmeesters, over de grenzen van meerderheid en oppositie heen, vinden elkaar vandaag in hun protest tegen het beleid van deze Vlaamse regering.

In een poging om de eigen begroting op te smukken, schuiven de Vlaamse en federale regering factuur na factuur door naar de steden en gemeenten. Bovendien leeft bij veel gemeenten het gevoel dat de grote steden het leeuwendeel van de honingpot krijgen, terwijl ze het zelf moeten doen met wat van tafel valt. Dat werd nogmaals pijnlijk duidelijk toen deze week aan het licht kwam dat kleine gemeenten het met de afdankertjes moeten doen van De Lijn. Voldoet een bus niet meer voor het stadsvolk, dan mag hij op prépensioen op het platteland. Pijnlijk.

‘Het rommelt in de gemeentehuizen, maar de Vlaamse regering blijft potdoof’

Ook bij het Gemeentefonds, het potje dat Vlaanderen jaarlijks uitkeert aan de Vlaamse steden en gemeenten, passeren eerst de centrumsteden en grote provinciesteden aan de kassa. Wat daarna overblijft wordt verdeeld over alle steden en gemeenten. Het gevoel leeft sterk bij de gemeenten dat hun grote broers en zussen zo tweemaal langs de kassa passeren. Voor enkele burgemeesters was de maat vol. Ze trekken met hun verzuchtingen naar het Grondwettelijk Hof.

Ze eisen van Vlaams minster Liesbeth Homans een meer eerlijke verdeling van het Gemeentefonds. Gemeenten die hun eigen minister voor de rechtbank slepen? Het is du jamais vu. Hoe luid en duidelijk kan een signaal klinken? Hoe potdoof kan je als minister blijven? Eerder lanceerde minister Homans al een open brief van 48 Vlaamse burgemeesters, waarin ze hun ongerustheid uitten over de maatregelen die de Vlaamse en federale regering nemen die de gemeenten treffen, met één welgemikte worp de prullemand in. Noodkreet na noodkreet slaat Homans in de wind. Ronduit wereldvreemd.

Overal in Vlaanderen staan de gemeentefinanciën onder druk. Schepencolleges maakten na de gemeenteraadsverkiezingen in 2012 meerjarenplannen op met concrete afspraken naar de inwoners toe. De markt zou vernieuwd worden, er komen veilige fiets- en voetpaden, straten en pleinen zouden worden heraangelegd, een nieuw zwembad of een nieuwe cultuurzaal. Voor het eerst drong de Vlaamse regering de steden en gemeenten ook een zeer strak begrotingskorset op, de zogenaamde beheers- en beleidscyclus. Dat maakt het dubbel zo zuur als Vlaanderen zonder overleg factuur na factuur blijft doorschuiven richting gemeentehuis.

‘Volgens minister Homans is er geen vuiltje aan de lucht. De burgemeesters hebben volgens Brussel geen recht op klagen.’

Om er maar enkele te noemen: het afschaffen van de compensatie voor materieel en outillage: 48 miljoen euro per jaar rechtstreeks gefactureerd aan de Vlaamse gemeenten. Een taxshift met zware financiële gevolgen voor de gemeenten, resultaat: 2% minderontvangsten in 2017, 3,8% in 2018 en tot 10% minder in 2021. Goed voor tientallen miljoen euro’s minder in de gemeentekassen. Er werd gesnoeid in de sectorale subsidies, ondermeer voor jeugd, sport en cultuur. Er werd bespaard op de subsidiëring van de gesco’s. De Vlaamse afvalstoffenheffing werd verdubbeld, de federale brandweerhervorming kost extra centen aan de gemeenten, en ga zo maar door. Ook de lokale investeringen hebben eronder te leiden. Zelfs VOKA trok aan de alarmbel: door het verminderen van de gemeentelijke investeringen komen wegenbouwers en lokale ondernemers in nauwe schoentjes. Het doorschuifbeleid van de Vlaamse en federale regering kreeg ook daar dus een vervelend staartje.

Volgens minister Homans is er geen vuiltje aan de lucht. De burgemeesters hebben volgens Brussel geen recht op klagen. Jaarlijks groeit het Gemeentefonds immers met 3,5%, dat moet volstaan. ‘Sois belle et tais toi, beste burgervaders!‘ VVSG, de spreekbuis van de Vlaamse steden en gemeenten, plaatst wel grote vraagtekens bij de zogenaamde groei van het gemeentefonds. Want in 2015 ging de groei van 3,5% volledig op aan de hogere pensioenuitgaven voor gemeenten, OCMW’s en politiezones. Lokale besturen zijn immers het enige beleidsniveau in dit land dat zelf instaat voor het betalen van de pensioenen van hun statutaire ambtenaren.

In 2015 steeg die pensioenfactuur voor de lokale besturen met ruim 78 miljoen euro, quasi identiek aan de stijging van het gemeentefonds. Bye bye groeivoet dus. Van de zogenaamde extra beleidsruimte bleef niets meer over. Met het nakende pensioen van de babyboomgeneratie voor de deur en de stijgende levensverwachting, ziet het er niet naar uit dat de gemeenten zich de komende jaren op dat vlak aan financiële ademruimte mogen verwachten.

‘Het water staat de Vlaamse gemeenten aan de lippen, de kosten lopen op en de inkomsten dalen. De Vlaamse en federale regering graaien lustig in de gemeentekassen om eigen putten te vullen.’

Integendeel, begin deze week liet minister Homans in het Vlaams Parlement doodleuk weten dat haar collega’s in de Vlaamse regering rond de begrotingstafel telkens de groei van het Gemeentefonds met 3,5% in vraag stellen. Letterlijk. Blijkbaar lopen de regeringspartners niet zo hoog op met het jaarlijkse ‘cadeautje’ aan de gemeenten. Burgemeesters, u hoort het goed. De groeivoet van het gemeentefonds wordt door jullie eigen ministers in vraag gesteld. Er zouden in alle gemeentehuizen onmiddellijk luide sirenes moeten brullen. De groeivoet van het gemeentefonds, de financiële slagader van de steden en gemeenten, is voorwerp van discussie en onderhandeling geworden. De vorige legislaturen was dat ondenkbaar.

Het alarmpeil is bereikt. Het water staat de Vlaamse gemeenten aan de lippen, de kosten lopen op en de inkomsten dalen. De Vlaamse en federale regering graaien lustig in de gemeentekassen om eigen putten te vullen. Facturen worden eenzijdig richting gemeentehuis gestuurd en ook de groeivoet van het Gemeentefonds dreigt te sneuvelen. Het dédain waarmee deze regeringen omgaan met hun steden en gemeenten is ongezien en gaat veel verder dan een aftandse lijnbus in het diepe Vlaanderenland. In Brussel wordt momenteel het failliet van de gemeenten uitgetekend.

48 burgemeesters trokken aan de alarmbel, VVSG trok aan de alarmbel, zelfs VOKA trok aan de alarmbel. Gemeenten trekken naar het Grondwetteljk Hof uit protest tegen het beleid van hun eigen ministers. Hoeveel alarmbellen moeten er nog afgaan? De sense of urgency is Homans, die de belangenbehartiger zou moeten zijn van de lokale besturen, compleet vreemd. Ze negeert straal alle signalen en graait vrolijk verder in de gemeentekassen.

Minister Homans, kom uit uw ivoren toren en zorg er samen met uw federale collega’s, lokale besturen en VVSG voor dat onze Vlaamse steden en gemeenten ook in de toekomst kwalitatief beleid kunnen voeren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content