‘Het kind-zijn is aan het verdwijnen’

Als een kind straks mag vragen om te sterven, moeten we het dan ook niet toelaten om zijn leven meer in handen te nemen? Wanneer mag een minderjarige stemmen, vrijen of zelf bepalen waar hij woont?

‘We hebben de neiging om de mogelijkheid van kinderen om beslissingen te nemen enorm te onderschatten’, zegt ethicus Freddy Mortier (Universiteit Gent). ‘Dat komt vooral doordat ons beeld van kinderen is gebaseerd op de romantische gedachte dat ze zo lang mogelijk klein moeten blijven. Maar het kind-zijn is aan het verdwijnen, en veel kunnen we daar niet tegen doen.’

Mondiger

Om te beginnen is de kloof tussen de kennis van volwassenen en die van kinderen gaandeweg kleiner geworden. Kinderen zijn over het algemeen ook erg mondig geworden en hebben een sterke onderhandelingspositie verworven binnen hun gezin. ‘Daarnaast is ook het besef gegroeid dat elk kind anders is’, zegt kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens. ‘We erkennen nu dat ieder kind zijn eigen vaardigheden, tekorten en ontwikkeling heeft.’

In het dagelijkse leven wordt dan ook veel meer rekening gehouden met de mening van minderjarigen dan pakweg dertig jaar geleden. Toch als het over huis-tuin-en-keukenbeslissingen gaat. Bij veel zwaardere keuzes zijn volwassenen vaak zo bekommerd om het welzijn van hun kind dat ze vergeten om het zelf bij de discussie te betrekken. ‘Natuurlijk zijn er domeinen waarin kinderen, als kwetsbare groep, bijzondere bescherming nodig hebben’, zegt Freddy Mortier. ‘Soms moeten we hun ervoor behoeden beslissingen te nemen die hun verdere leven in negatieve zin kunnen beïnvloeden. Maar dat betekent nog niet dat we niet naar hen hoeven te luisteren.’

Euthanasie
Op zich zouden kinderen dus best wat meer greep op hun leven mogen krijgen. Maar vanaf wanneer? Ondertussen is wel duidelijk dat elk kind op een ander tijdstip de zogenaamde jaren des onderscheids bereikt. Vandaar dat nogal wat specialisten ervoor pleiten om geen leeftijdsgrens vast te leggen in het geval euthanasie straks ook voor minderjarigen mogelijk wordt. Vooral dan omdat ze ervan overtuigd zijn dat kinderen die al veel hebben meegemaakt doorgaans verder staan in hun ontwikkeling dan hun onbezorgde leeftijdgenoten.

Het lijkt in elk geval geen overbodige luxe om kinderen al heel vroeg zelfstandig en kritisch te leren denken. ‘Als we jongeren een stem willen geven in complexe denkoefeningen, moeten we hen daar inderdaad in trainen’, aldus Adriaenssens. ‘Dat betekent concreet dat men al in de kleuterklas met hen over kleine problemen moet filosoferen. Want nu komt het al te vaak voor dat kinderen plots hun mening moeten geven over heel ernstige problemen terwijl hen nooit is gevraagd hoe ze over veel minder zware kwesties denken.’ (AP)