‘Behalve als het om de staatsveiligheid gaat, maakt het nauwelijks meer uit wie de volgende president wordt.’ Het is een uitspraak van Alan Greenspan uit 2007, de toenmalige voorzitter van de Fed, de Amerikaanse centrale bank. In een interview met de Zwitserse Tages-Anzeiger zette hij, vlak voor de instorting van het financiële systeem, de hele politieke kaste op haar plaats, inclusief de Amerikaanse president. ‘Wij hebben het geluk dat de politieke besluiten in de Verenigde Staten dankzij de globalisering grotendeels zijn vervangen door de krachten van de wereldmarkt. De wereld wordt geregeerd door de markten.’ Een paar maanden later zou het Westen precies door die markten de dieperik ingaan.
Als het klopt dat zelfs Obama – of Clinton, of Trump – weinig vermag tegen de krachten van de wereldeconomie, zou het dan nog een sikkepit uitmaken wie er in België het stuur vasthoudt? N-VA-voorzitter Bart De Wever, die de touwtjes in handen had bij de vorming van de regering-Michel, kan na twee jaar regeren aan de zijlijn niet anders dan gemengde gevoelens hebben. Het is bekend dat hij al van in zijn Leuvense studententijd een centrumrechtse socio-economische koers verdedigt voor Vlaanderen. Het is evenzeer bekend dat hij weinig moet hebben van een folkloristisch nationalisme, maar wel voor een onafhankelijk Vlaanderen rijdt. Het is na al die jaren nog altijd vrolijk speculeren over wat bij hem doel en middel is: een doeltreffende democratie, of een Vlaamse democratie. In 2014 klonk het zo in Humo: ‘Separatisme is maar een middel, het doel is een efficiënte democratie.’ Toch lijdt het geen twijfel dat zijn twee belangrijkste politieke doelstellingen altijd dezelfde zijn gebleven. Zijn consistentie is zijn kracht.
De onafhankelijke Vlaamse democratie zit bij N-VA al een paar jaar in de diepvriezer. Sinds de ‘bocht van Bracke’ eind augustus 2013 stuurt de partij weg van communautaire zaken, ten voordele van het economisch herstel. Net voor de federale verkiezingen van 2014 was het Siegfried Bracke die met een waslijst aan cijfers de boer op ging om de Vlaming warm te maken voor een N-VA-regering zonder Vlaams nationalisme. ‘Ook zonder confederaal akkoord stappen wij in een federale regering’, meldde hij in die dagen in De Standaard. ‘De sociaal-economische agenda is veel te urgent.’
Dat is het minste wat je vandaag kunt zeggen. In de toenmalige roadshow ‘Café Bij Bracke en vrienden’ was een van de vragen: ‘Hoe hoog is de Belgische staatsschuld?’ Daar valt nog altijd een accuraat antwoord op te geven: veel te hoog. Of toch voor de normen van de N-VA, die koste wat het kost de overheidsfinanciën wil saneren. Dat loopt vandaag veel moeilijker dan gedacht. Greenspans ‘krachten van de wereldmarkt’ zitten meer dan een beetje tegen, met een bescheiden groei, een artificieel lage rente en, op Europees vlak, bitter weinig inflatie. Ondertussen heeft ongeveer iedereen het licht op groen gezet voor een begrotingstekort – zolang de verlaging van de belastingen er maar komt.
Geen Vlaamse staat dus, zelfs geen kleine stapjes daarnaartoe. En geen sluitende begroting. Wel een indexsprong en een taxshift, met een paar hoopvolle signalen over de jobcreatie, maar bijlange niet de hervorming waarvan gedroomd werd, laat staan de zo gewenste spectaculaire daling van het overheidsbeslag. Dat is nul op twee.
De vraag is, paradoxaal genoeg, of dat zo erg is. Had De Wever er beter aan gedaan als hij samen met de regering-Michel wél steviger had gesaneerd? Het heeft er alle schijn van dat deze regering voor typisch Belgische oplossingen kiest, en dat De Wever dat aanvaardt. Natuurlijk kan de staatsschuld niet blijven oplopen. Maar op het moment dat zelfs het IMF met striemende kritiek komt op het ‘austerity’-beleid, zou het heel vreemd zijn om de kleine, kwetsbare groei op te offeren aan een begrotingsevenwicht.
Een efficiëntere staat, daarentegen, daar kan nog altijd niemand tegen zijn. Het blijft symptomatisch dat de Vlaamse minister van Welzijn bij de schrijnende dood van Jordy, een negentienjarig instellingskind zonder dak boven zijn hoofd, in ’s lands onontwarbare instituties verdwaalt. Een VRT-journalist vroeg Jo Vandeurzen (CD&V), nochtans niet de minst sociaalvoelende minister van het korps: ‘Moeten we naar een systeem gaan waarbij jongeren gedwongen kunnen worden om opgenomen te worden?’ Het eerste antwoord was: ‘Wel, dat is zeker geen bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap.’
BERT BULTINCK is hoofdredacteur van Knack.
Het heeft er alle schijn van dat deze N-VA-regering voor typisch Belgische oplossingen kiest.
