Het asielbeleid van Maggie De Block is hard, onmenselijk en onrechtvaardig

Maggie De Block mag dan wel erg populair zijn, zegt Bleri Lleshi, ‘haar beleid is in drie woorden samen te vatten: hard, onmenselijk en onrechtvaardig’.

Aref Hassanzada, een jonge Afghaanse asielzoeker had tot vier keer asiel aangevraagd in België. Telkens werd zijn aanvraag geweigerd. Hij keerde terug en werd gedood in Afghanistan.

Hassanzada vroeg voor het eerst asiel aan in 2009. Hij was uit Afghanistan gevlucht omdat zijn leven in gevaar was. De Belgische staat geloofde zijn verhaal niet. Na de vierde afwijzing in 2012 besloot Aref terug te keren.

De Belgische staat beschouwde hem als een leugenaar, op zijn werk werd hij uitgebuit en de meeste van zijn nachten bracht hij door in de stinkende gangen van het Brusselse Noord-Station. Een jaar na zijn terugkeer naar Afghanistan werd hij vermoord door een militiegroep. Heel waarschijnlijk Taliban, maar dat wordt momenteel onderzocht. Een ding staat vast: hij heeft niet gelogen.

Het verhaal van Aref is een van de weinige verhalen die we te weten komen. In dit geval dankzij een vriend van hem die momenteel in België verblijft. Als die vriend er niet was geweest dan hadden we nooit iets over zijn dood vernomen. Hoe zit het met die honderden andere mensen die België terug heeft gestuurd naar landen zoals Afghanistan, Irak en Somalië? We weten het niet en zullen het nooit te weten komen.

De perfecte schoonzoon

Als er een verhaal in de schijnwerpers komt te staan, zoals dat van Parwais Sangari of Navid Sharifi dan staat en valt alles met hun individueel verhaal. De media en politici herleiden het hele asielproblematiek tot een verhaal.

Het is een bewuste tactiek. Emopolitiek en emojournalistiek noemt men zoiets. De echte pijnpunten van het beleid worden niet aangekaart. Het is veel makkelijker om de publieke opinie te bespelen met individuele verhalen op het niveau van emoties.

Parwais en Navid moesten terug naar Afghanistan ondanks het feit dat ze hier geïntegreerd waren en een leven hadden. Zoals u en ik. Verontwaardiging alom. En terecht.

Toen bleek dat ze niet de ideale mens waren (alsof die bestaat) verdween die verontwaardiging al even snel. Elk klein detail werd uitvergroot. Neen, Navid noch Parwais waren de perfecte schoonzoon in onze ogen. Als minderjarigen hadden ze een misstap begaan.

Maggie De Block heeft gelijk. Alleen de perfectie heeft plaats in ons land. Wie de kleinste leugen vertelt of ooit ruzie heeft gemaakt, heeft hier niets te zoeken. En als één (Afghaan in dit geval) zoiets doet, is dat een teken aan de wand. Ze zijn allemaal hetzelfde. Doe maar Maggie, stuur ze terug. Zo erg gevaarlijk is het trouwens ook weer niet in Afghanistan.

Afghanistan: veilig voor Afghanen, onveilig en ‘uiterst problematisch’ voor al de rest

Het reisadvies voor Afghanistan op de website van ministerie van Buitenlandse Zaken luidt: ‘De veiligheidssituatie in Afghanistan is uiterst problematisch. Alle reizen van toeristische aard naar Afghanistan worden volledig afgeraden.’

Afghanistan is al een aantal jaren op verschillende lijsten het tweede gevaarlijkste land ter wereld. Alleen Somalië doet slechter. En toch: als we de staatssecretaris voor Asiel en Migratie mogen geloven, is Afghanistan veilig. Pas nog werd een provinciegouverneur vermoord door de Taliban. In een moskee nota bene. Een paar dagen geleden werden twee kinderen van 8 en 10 jaar oud gedood door de Taliban. De kinderen werden verdacht van spioneren voor de overheid. Ja, Maggie, gelijk heb je: het is veilig in Afghanistan.

Mythes in het land van melk en honing

Veel mensen zijn ervan overtuigd dat (bijna) alle Afghanen naar België willen komen. ‘Het land van melk en honing’ om procureur Yves Liégois even te citeren. De cijfers van Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) ontkrachten dergelijke mythes.

De overgrote meerderheid van de Afghaanse vluchtelingen verblijft in Pakistan en Iran. Bijna 2 miljoen Afghaanse vluchtelingen verblijven in deze twee landen. Alleen een klein deel heeft de middelen en de kans om naar het Westen te vluchten. In 2012 ging het in totaal om 37.774 asielaanvragen in ontwikkelde landen. De top drie bestemmingen zijn Duitsland (7.500), Zweden (4.750) en Turkije (4.400). In België waren het afgelopen jaar slechts 2.600 asielaanvragen door Afghanen. Sinds Maggie De Block staatssecretaris is geworden, twee jaar geleden, hebben in totaal 4.680 Afghanen asiel aangevraagd. Alle Afghanen naar het land van melk en honing, zei u? Afghanistan telt 30 miljoen inwoners.

Ook goed om te weten: 5.7 miljoen vluchtelingen zijn de afgelopen 10 jaar teruggekeerd naar Afghanistan. Anderzijds gaat het de afgelopen jaren vooral achteruit met de veiligheid in Afghanistan. Dit is te zien aan de cijfers van mensen die intern binnen het land moeten vluchten onder druk van de Taliban. Alleen dit jaar hebben er meer dan 600.000 mensen hun huis moeten verlaten door de gevechten en het geweld van de Taliban. De meeste van deze mensen eindigen in kampen rond de hoofdstad Kaboel.

In 2014 gaan de VS zich terugtrekken uit Afghanistan. Mensen vrezen dat de onveiligheid alleen maar zal toenemen omdat de Afghaanse regering de situatie niet onder controle krijgt en de Taliban steeds meer terrein wint. ‘We verwachten dat het aantal vluchtelingen zal stijgen’, zegt Jamahir Anwari, Afghaans minister van Vluchtelingen. Begrijpelijk als de onveiligheid zo groot is. UNCHR bericht zelfs over vluchtelingen die terugkeren naar Afghanistan maar omwille van het gevaar toch weer gaan vluchten.

Het is geen toeval dat de Afghanen die gedeporteerd worden uit België of andere landen meestal moeten onderduiken. Zoals Parwais. Of Navid die niet buiten durft te komen. Kunnen we hen kwalijk nemen dat ze bang zijn in het tweede gevaarlijkste land ter wereld?

Uitgedoofd verzet

Maggie ligt er in elk geval niet wakker van. Het huidige beleid van de Belgische overheid, uitgestippeld door Maggie, is zoveel mogelijk mensen terugsturen. Dit gebeurt op twee manieren. De eerste manier is de deportatie. De tweede manier is de vrijwillige terugkeer, wat eigenlijk een synoniem is voor deportatie. Wie wil nu vrijwillig terugkeren naar Afghanistan? Naar een land in oorlog? Een land waar de onveiligheid heerst?

Mensen gaan op de vlucht, niet voor het avontuur maar omdat ze geen keuze hebben als ze willen overleven. De vluchtelingen betalen duizenden euro’s om in België te geraken. De familie van deze vluchtelingen verzamelt het geld en er worden zware schulden aangegaan. Vluchtelingen riskeren hun leven.

Alleen al in de Middellandse Zee lieten de afgelopen 20 jaar minstens 20.000 vluchtelingen het leven. Hoe durven Maggie De Block en haar collega’s te beweren dat deze mensen vrijwillig willen terugkeren? Een schandalige leugen.

En toch. Maggie doet het. Maar niet zij alleen. Haar beleid krijgt de steun van de regering. De meeste politieke partijen steunen haar ook. Het is pas onlangs door die paar individuele verhalen dat enig verzet zich liet optekenen bij een aantal partijen. Na een aantal dagen was dat snel uitgedoofd. Vanuit die kant zal het verzet tegen dit onmenselijk hard asielbeleid niet komen.

In Zuid-Europese landen is er altijd een traditie geweest van mensen die op straat komen voor de rechten van vluchtelingen en migranten. Zo zijn er regularisaties gekomen in Spanje en Italië. In België komt geen kat op straat ondanks het onrechtvaardig beleid. Die traditie is er gewoon niet.

In België hebben middenveldorganisaties altijd een belangrijke rol gespeeld inzake migratie. Zij hebben tegenwicht geboden aan de politiek. De afgelopen jaren is hier verandering in gekomen. De meeste van deze organisaties die het op papier voor de vluchtelingen en migranten opnemen, hebben de kant van het beleid gekozen. Samen met Maggie zijn ze grote voorstanders van vrijwillige terugkeer.

Een aantal van die organisaties ziet nu pas in wat de gevolgen zijn van het huidige beleid. De vraag is of er iets zal veranderen nu De Block er politiek mee heeft gescoord. Uit het niets is ze tweede populairste politicus in Vlaanderen geworden. Ze gaat niet alleen haar eigen partij, de Open VLD, redden, maar ook Elio Di Rupo. Zo horen we dagelijks van journalisten en opiniemakers.

De realiteit in Afghanistan

Nochtans is het beleid van Maggie De Block in drie woorden samen te vatten: hard, onmenselijk en onrechtvaardig. Om bij het geval van de Afghanen te blijven. De Afghaanse overheid zou deze repatrieringen moeten weigeren zolang ze niet in staat is om de veiligheid van de mensen te garanderen. De vluchtelingen hebben geen toekomst in Afghanistan.

Ten eerste is en blijft het heel gevaarlijk in Afghanistan. De kinderen zijn hier opgegroeid en soms zelfs hier geboren. Ten tweede wordt degene die Afghanistan verlaat door de gemeenschap ginder in de steek gelaten. Bij terugkeer hebben mensen zoals Parwais en Navid werkelijk niemand. Ze mogen van geluk spreken als ze nog wat familieleden hebben die hen kunnen/willen helpen. Maar meestal is dit niet het geval want die mensen hebben het zelf moeilijk. Ten derde heeft de Taliban een klopjacht ingezet op deze mensen die terugkeren. Veel mannen zijn gevlucht omdat de Taliban hen wilde inlijven. Voor de Taliban zijn deze vluchtelingen verraders. Als ze uit het Westen terugkeren is het nog erger. Deze ‘verwesterde’ Afghanen ziet de Taliban liever dood dan levend.

België moet keuze maken

De advocaten van Aref hebben laten weten dat ze Belgie voor de rechter willen slepen ‘als de familie van de jongeman dat vraagt’. België is meermaals veroordeeld voor zijn behandeling van vluchtelingen. Gezien het huidige beleid moet België een keuze maken. Uit de internationale verdragen en conventies zoals die van Geneve stappen of verantwoordelijkheid opnemen. Dat betekent een beleid voeren dat de rechten van de vluchtelingen garandeert en respecteert. Concreet: deportaties (met inbegrip van de zogenaamde ‘vrijwillige terugkeer’) naar onveilige landen zoals Afghanistan moeten per direct worden stop gezet.

Bleri Lleshi is politiek filosoof