Eén van de merkwaardigste fototentoonstellingen die we dit jaar zagen is die van de Duitser Hans-Christian Schink (Erfurt, 1961). Zijn zwartwitfoto’s tonen prachtige landschappen die allemaal een zwarte streep in de lucht vertonen.
Men zou aanvankelijk denken aan een conceptueel werk waar de natuur in vraag wordt gesteld maar dat is hier naast de kwestie. Schink reisde de wereld rond om de zon te fotograferen. Hoe de zon? Want we zien een diepzwarte streep. Het is het effect van solarisatie, een volledige beeldomkering als gevolg van een zeer sterke overbelichting. De zon wordt dan overbelicht vergeleken bij de normale belichting van het overige deel van het beeld. De titel van Schinks’ expositie “1h” betekent dat hij iedere foto gedurende één uur belichte en zo de baan van de zon als een zwarte streep kon vatten. De meeste foto’s laten die zwarte streep zien schuin in het beeld. Op een enkele opname ligt de streep horizontaal. Het is een opname die gemaakt werd in het uiterste noordelijke deel van Noorwegen wanneer de zon in de zomerperiode haast niet onder gaat maar zich horizontaal beweegt.
Om zijn doel te bereiken reisde, zoals gezegd, Schink op een systematische manier de hele wereld rond volgens een welbepaald plan om in iedere land de meest gunstige positie van de zonnestand te vinden. Vooraf bestudeerde hij, met kennis van de astronomie en de fysica, het fenomeen en inspireerde zich ook op een foto van Hermann Krone (1827-1916) die in 1888 een beeld maakte van de zon als een zwarte vlek. Verder herinnerde hij zich een opname van de Amerikaan Minor White (1908-1976), “Black Sun”, een winterlandschap waarin de zon als een gesolariseerde zwarte stip opduikt, een ongelukje omdat de sluiter van de camera klemde door de koude. Het waren herinneringen die hem bijbleven maar toen geen gevolg kregen omdat hij met andere projecten bezig was. Maar het verschijnsel bleef hem fascineren en uiteindelijk waagde hij zich aan het experiment. Hij wilde meer dan een zuiver technische oefening en het kwam er op neer om de kracht van een atmosfeer in beeld te brengen. Het ging hem om de essentie van de fotografie te benaderen, tekenen met licht, en daardoor de basis componenten van het medium te exploreren, licht en tijd. En dat op een heel ongebruikelijke, haast abstracte manier. Hij wilde het licht van de zon reproduceren en het tijdsverloop zonder dat die, bij een eerste aanblik, herkenbaar zouden zijn.
Hoe de zon een een diepzwarte streep werd
Een van de principes van fotografie is de werkelijkheid weergeven en zijn beelden tonen een andere realiteit. Al maakt Schink daar wel een bedenking bij. Hij zegt dat hij foto’s niet ziet als documenten van de realiteit en al geven ze die realiteit weer, voor hem staan ze achter de werkelijkheid; zowel in positieve als negatieve zin. En bovendien, in een foto bedoeld als kunstwerk zal de aandachtige toeschouwer meer vinden dan het getoonde. Ze wordt een andere realiteit.
Terug naar de tentoonstelling. Wat opvalt is dat het prachtige uitgekiende landschappen, soms een stadsbeeld, zijn in de juiste zwartwittonen die, zonder de zwarte strepen, uitstekende beelden zouden zijn. Dat lijkt me bijzonder essentieel om het magische effect te bekomen.
Uiteraard kijkt men eerst op de zwarte streep die het beeld domineert maar daarna gaat de aandacht naar het landschap dat varieert van de ene foto naar de andere. Het blijft een wonder dat bij een belichtingstijd van één uur de omgeving niet overbelicht lijkt. Hoe hij dat klaarspeelt behoort tot het geheim van de kunstenaar. Hij zoekt uitgekozen locaties die de zonnestanden optimaal hun weg laten afleggen en bovendien moeten die een voor hem esthetische waarde hebben. Die combinatie maakt zijn werk zo boeiend. Een ander facet is dat de foto’s geen titels dragen maar een datum, opnametijd en coördinaten van de plaats waar ze genomen werden. De reden is dat Schink niet wilde dat de toeschouwer de foto zou associëren met een bepaalde locatie want daar gaat het niet om, het is geen landschapsfotografie an sich. Door geen plaatsnamen als titel te geven kan men de foto ook niet situeren en dat zou de aandacht van het project afleiden. Nu lijkt het er op dat het beelden zijn buiten de concrete wereld maar, vertelt hij fijntjes, wie het toch wil weten noteert de coördinaten op de foto zoekt op Google Earth en binnen enkele seconden kijk je als een God neer op de exacte plaats waar de foto werd genomen.
Dat hoeft niet voor mij we hebben genoeg aan de foto die, met zijn zwarte streep een nieuwe kijkervaring oplevert. En welke!
Tentoonstelling “Hans Christian Schink, 1h”, Antwerpen, Fifty One Fine art Photography, nog tot 25 januari 2014.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier