Het Grondwettelijk Hof heeft enkele cruciale artikels uit de ‘una via’-wet van 2012 vernietigd. “Dit lijkt redelijk problematisch voor de fraudebestrijding zoals die vandaag verloopt”, reageert fiscaal expert Michel Maus. ‘
‘Una via’ zorgt ervoor dat fiscale fraudeurs ofwel door het parket vervolgd worden, ofwel een boete opgelegd krijgen door de fiscus. Concreet spreken fiscus en parket daarbij vaak af om de fiscus eerst de ontdoken belastingen te laten terugeisen, aangevuld met een boete. Vervolgens wordt een strafonderzoek gestart, waarbij die boete tijdelijk wordt geschorst. Volgt een minnelijke schikking of wordt de betrokkene buiten vervolging gesteld, dan moet die administratieve boete alsnog betaald worden. Bij vrijspraak niet. Een eventuele veroordeling kan nog andere sancties opleveren.
Twee keer berecht voor dezelfde feiten
Het Grondwettelijk Hof is echter niet akkoord met die manier van werken, aldus Maus. Kern van de zaak is het ‘non bis in idem’-principe, dat stelt dat niemand twee keer voor dezelfde feiten berecht kan worden. In de ogen van het hof, dat zwaait met eerdere rechtspraak, vormt de administratieve sanctie van de fiscus immers al een straf. Een bijkomend strafonderzoek of vervolging voor dezelfde feiten kan dus niet.
Goed nieuws dus voor grote fraudeurs als Omega Diamonds die onder dat systeem een minnelijke schikking afsloten met het parket, oordeelt Maus. Zij kunnen die schikking nu aanvechten en het betaalde bedrag terugvorderen, omdat het parket simpelweg niet bevoegd was om ze af te sluiten. Enkel de – kleinere – fiscale sanctie van de fiscus blijft dus overeind. Het parket zal daar bovendien niets meer tegen kunnen inbrengen, verduidelijkt Maus. Tenzij er nieuwe feiten opduiken.
Imago
“Al is het de vraag of de betrokkenen, met het oog op hun imago, de bedragen ook echt zullen durven terugvorderen”, merkt de professor fiscaal recht op. “Sympathiek is het niet.”
Ook voor nieuwe dossiers betekent het arrest een serieuze omslag. “Het klassieke één-tweetje tussen fiscus en parket kan niet meer”, aldus Maus. “Er zal meteen moeten worden uitgemaakt wie zal sanctioneren.” Concreet zal de fiscus dus erg zeker moeten zijn dat het parket niets meer met de zaak zal doen, wanneer hij beslist om bovenop het terugvorderen van de ontdoken belastingen een boete op te leggen.
Hoe fraudebestrijding dan best gebeurt in de toekomst? De visienota van sp.a-staatssecretaris John Crombez over fraudebestrijding doorkruist het Grondwettelijk Hof alvast niet, vermoedt Maus. “Wel integendeel.” Dat Crombez ervoor pleit om de grootste fraudezaken altijd voor de rechter te brengen, terwijl de andere grote zaken voor de Bijzondere Belastingsinspectie of de Bijzondere Sociale Inspectie zijn, ligt volgens hem net in lijn met het arrest. (Belga/TE)
