‘Gevangenisbeleid faalt en dat is een collectieve verantwoordelijkheid van de politiek’

Na de aanslag in Luik pleit N-VA ervoor om elke geradicaliseerde gevangene onmiddellijk te isoleren in een afgesloten regime met individuele behandeling. Groen vindt dat het huidige wetgevend arsenaal volstaat, maar dat het schort aan beleid en uitvoering. ‘En dat is niet de verantwoordelijk van Koen Geens alleen’.

Staatsveiligheid heeft weet van 400 risicoprofielen in de gevangenis, zegt N-VA-Kamerlid Koen Metsu (N-VA), voorzitter van de Kamercommissie Terrorismebestrijding. Hij verschilt met justitieminister Koen Geens (CD&V) van mening over de aanpak van die profielen. ‘Geens wil ze eerst in een gewoon regime opvangen om te evalueren wie er apart gezet moet worden. Ik wil iemand met een radicaal terreurgedachtengoed eerst afzonderlijk zetten en behandelen en daarna evalueren of die persoon klaar is voor het gewone regime.’

Gewaarschuwd

De Sudpresse-kranten schrijven donderdag dat een cipier van de gevangenis van Marche-en-Famenne afgelopen zaterdag nog in een rapport zijn ongerustheid uitte over de radicalisering van Benjamin Herman, de dader van de schietpartij in Luik dinsdag.

Volgens de bronnen van Sudpresse stond in het rapport dat Herman omging met een gevangene die op de lijst stond van geradicaliseerde gedetineerden, Yassine D. Die man, die veroordeeld is tot een celstraf tot 2040, is bekend van zijn ontsnapping uit het Justitiepaleis in Brussel in 2009. Ook gijzelde hij een gevangenisdirectrice in 2010. Toch is het vooral zijn verleden als vriend en medeplichtige van Khalid El Bakraoui, een van de daders van de aanslagen in Brussel, dat de aandacht trekt.

Sinds Herman op de binnenplaats van de gevangenis omging met D. veranderde zijn gedrag, klinkt het. Het bijzondere veiligheidsregime van D, dat ieder contact verbood met ‘gewone’ gevangenen, was recent versoepeld.

Opvolgen

Metsu begrijpt ook niet waarom de maximumstraf voor lidmaatschap van een terroristische groepering slechts vijf jaar is.

‘In België kan je bovendien na een derde van die straftijd al vrijkomen. Dat is een heel korte periode, we moeten die maximaal benutten en de persoon ook daarna opvolgen.’

Gefaald

Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke wil verder gaan dan wat Metsu voorstelt. ‘We moeten het gevangenisbeleid van de laatste jaren in vraag stellen,’ zo reageerde hij op Radio 1. ‘Sinds 2005 al hebben we een wet die zegt dat voor elke gedetineerde een individueel detentietraject opgesteld moet worden, om die met zo goed mogelijke kansen op succes te re-integreren in de maatschappij na vrijlating. Maar die wet wordt niet uitgevoerd. De gevangenis is een vergeetput geworden, waar mensen dan met grote frustraties zitten als ze buitenkomen.’

Volgens Van Hecke volstaat het wetgevend arsenaal, maar schort het aan beleid en uitvoering. ‘Ik ga niet zeggen dat minister Geens verantwoordelijk is voor alles wat fout loopt in de gevangenis, dit is een collectieve verantwoordelijkheid van de politiek van de laatste 20, 25 jaar. Men heeft niet geïnvesteerd in een echt detentiebeleid en het resultaat zien we vandaag.’

Twee stromingen

Op de Franstalige openbare radio noemde PS-voorzitter Elio Di Rupo de Belgische gevangenissen ‘onmenselijke parkings’. De voormalige eerste minister vindt dat er consequenties moeten zijn aan de terreuraanslag in Luik, maar wil het dossier naar eigen zeggen niet politiseren.

Volgens Di Rupo zijn er twee stromingen in de discussie over de schutter met penitentiair verlof. Aan de ene kant staan volgens hem de socialistische en groene partijen, die willen inzetten op de re-integratie van gevangenen. Aan de andere kant staan de rechtse partijen, die willen laten geloven dat het volledig uitzitten van de straf de oplossing is. ‘Zonder begeleiding worden deze personen menselijke bommen’, aldus Di Rupo. ‘Of ze nu al dan niet vervroegd vrijkomen, het is noodzakelijk dat gevangenen zich opnieuw kunnen integreren in de samenleving.’

In de federale regering ziet de PS-voorzitter een gebrek aan empathie. ‘N-VA wil stemmen van extreemrechts aantrekken en stelt zich dus extreem hard op, aanleunend bij vreemdelingenhaat. De partij sleept zo de hele regering mee in die attitude.’ Di Rupo pleit wel voor meer geld voor politie en inlichtingendiensten, om de risico’s te reduceren.

Parlement

Geens zal deze namiddag in het parlement aan de tand worden gevoeld over hoe de aanslag in Luik kon gebeuren.

‘Wij stellen ons veel vragen’, zei Carina Van Cauter van Open VLD op Radio 1. ‘Hoe is het kunnen gebeuren dat iemand die ernstige feiten heeft gepleegd en veroordeeld is, toch is ontvlucht en opnieuw feiten heeft gepleegd. Hoe is het mogelijk dat zo iemand niet in de gevangenis zit?’

Als je merkt dat er tekenen zijn van radicalisering, moet je een penitentiair verlof dat eerder is toegekend opnieuw in vraag durven stellen, vindt het Kamerlid. ‘Heeft men hier die analyse gemaakt? Die antwoorden moeten absoluut komen.’

Open Vld wil meer geld uittrekken voor de gevangenissen. ‘Als er tekorten zijn, moeten we zorgen dat er middelen beschikbaar zijn om te komen tot een verwachte uitvoering van de straf’, aldus Van Cauter. ‘Ook op korte termijn moet er worden gekeken op welke wijze meer plaatsen beschikbaar kunnen komen, zodat het penitentiair verlof niet dient om de druk op de gevangenissen te beheersen. We krijgen immers de indruk dat het verlengd penitentiair verlof er onder andere is gekomen om de overbevolking te beheersen. Dat is absoluut geen goede zaak.’