Beschermt de N-VA de grote fraudeurs of heeft de SP.A dat probleem nooit daadkrachtig aangepakt? Sinds enige tijd woedt er tussen die twee partijen een scherpe, verbale oorlog. Dat belooft weinig goeds voor de Bijzondere Commissie die de Panama Papers wil onderzoeken.
Vorige week gooide federaal parlementslid Peter Vanvelthoven (SP.A) de knuppel in het hoenderhok door een tabel te tweeten met als titel: ‘Negen wetten tegen fraude, negen keer weggestemd door de N-VA’. Hij somde negen wetten op waar de N-VA tussen 2011 en 2014 tegen heeft gestemd. De tweet werd massaal gedeeld en becommentarieerd. Daarop haalde de partijsecretaris van de N-VA Louis Ide op Knack.be uit naar SP.A-partijvoorzitter John Crombez, in de vorige regering staatssecretaris voor Fraudebestrijding. Ide noemde de socialistische partij ‘bijzonder hypocriet. Een mens zou zich haast afvragen wat Crombez gerealiseerd heeft in zijn hele legislatuur dat Johan Van Overtveldt nog zoveel werk moet verzetten.’ Van Overtveldt (N-VA) is als minister van Financiën verantwoordelijk voor de fraudebestrijding en werkt al een poosje aan een groot actieplan.
Crombez sloeg terug en zette de tabel van Vanvelthoven nog eens dik in de verf. ‘Nog geen enkele maatregel voor fiscale fraudebestrijding werd in het parlement gestemd. (…) De Panamafraudeurs kunnen dus op beide oren slapen’, aldus Crombez. Hij stipte ook even aan dat ‘de resultaten van de BBI met meer dan 30 procent kelderen, of 450 miljoen euro minder. In één jaar’.
Maar wat klopt er van al dat heen-en-weer gescheld? Zes van de negen wetten die Vanvelthoven aanhaalt en waar de N-VA tegen stemde, waren zogenaamde programmawetten of wetten met ‘diverse bepalingen’. Dat zijn mammoetwetten met soms honderden artikels over van alles en nog wat. In die fameuze programmawetten propt de federale regering – élke federale regering – een allegaartje van maatregelen en jaagt die door het parlement. In de wetten waar Vanvelthoven naar verwijst, staan zowel maatregelen over dotaties aan het koningshuis, de nationale kas voor rampenschade, de binnenscheepvaart, als over tijdelijke werkloosheid of de modernisering van de burgerlijke stand. Daar staan ook fiscale en fraudemaatregelen tussen. Die mammoetwetten worden altijd meerderheid tegen oppositie goedgekeurd, want zo’n wet moet in zijn geheel goedgekeurd of verworpen worden. Ook de SP.A stemde als oppositiepartij tegen programmawetten van de meerderheid.
Kamerlid voor de N-VA Veerle Wouters, fiscaal specialist van de partij, zucht diep bij de tabel van Vanvelthoven. Wouters: ‘Moet ik echt reageren op zo’n smerige tweet? Alle wetten die hij aanhaalt dateren van toen mijn partij federaal in de oppositie zat. Suggereren dat we tegen die programmawetten stemden omdat er antifraudemaatregelen in stonden, is pertinent onwaar. Weet u dat de regering-Di Rupo bijna systematisch op de proppen kwam met zulke maatregelen een paar uur voor er gestemd moest worden? De oppositie kreeg niet eens voldoende tijd om ze te onderzoeken, laat staan om een alternatief voor te stellen of een advies van de Raad van State te vragen.’
Vanvelthoven erkent dat programmawetten meerderheid tegen oppositie worden goedgekeurd. ‘Maar’, zegt hij, ‘als oppositiepartij kun je duidelijk maken dat je het met bepaalde artikels van zo’n wet wel eens bent, ook al stem je nadien tegen de hele wet. De N-VA was het nooit eens met de artikelen over fraude. In die zin klopt mijn tabel wel. Trouwens, de N-VA stemde ook tegen de zogenaamde Una via-wet en dat was geen programmawet. (Una via bepaalt dat de overheid kan kiezen om fraudezaken ofwel door de fiscale administratie ofwel door het parket te laten afhandelen, nvdr.) Recent hebben wij antifraudevoorstellen van Van Overtveldt wel publiek gesteund.’
Wouters: ‘We hebben met juridische argumenten aangetoond dat Una via langs alle kanten rammelde. De wet kreeg scherpe kritiek van de Privacycommissie en ging in tegen de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en van de Raad van State. De wet werd ook zwaar bekritiseerd door professor Michel Maus, die zelf nog adviseur van toenmalig staatssecretaris Crombez is geweest. Maar de wet ging vooral in tegen de grondwet. Het Grondwettelijk Hof heeft ze daarna gedeeltelijk vernietigd.’
Vanvelthoven kaatst de bal terug: ‘Wat heeft deze regering al klaargekregen? De Kaaimantaks die gebaseerd is op wat de regering-Di Rupo had beslist. Dat is het zowat. Deze regering is anderhalf jaar bezig en nog steeds ligt het grote actieplan tegen de fraude van Van Overtveldt niet in het parlement. We zien de grote lijnen van dat plan nochtans wel zitten. Waar blijft het? Van Overtveldt krijgt het niet goedgekeurd binnen zijn eigen regeringsmeerderheid. Dat is de waarheid. Ik blijf erbij dat de N-VA constant signalen uitzendt dat ze niet te veel wil doen tegen fraudeurs. Die partij is bijvoorbeeld voorstander van zogenaamde regularisaties van fraude. Ze willen fraudeurs de mogelijkheid geven om hun fraude af te kopen. Dat is toch een compleet fout signaal als je ziet wat nu allemaal bovenkomt met de Panama Papers? De ondertoon is dat de belastingen te hoog zijn en dat er begrip moet zijn voor wie ze ontduikt. Ja, de belastingen zijn te hoog, maar wie bewust fraudeert, moet je aanpakken.’
Wouters: ‘De SP.A zat in 2009 in de onderzoekscommissie over de grote fraude. Die commissie wist toen al dat er fiscale constructies bestonden zoals die in de Panama Papers. Waarom is tussen 2009 en 2014 niet krachtig opgetreden tegen die constructies? De regeringen met socialisten hebben zes jaar tijd verloren en nu zou Van Overtveldt halsoverkop met zijn plan moeten komen? We doen er liever iets langer over om zeker te zijn dat nieuwe wetten juridisch kloppen en uitvoerbaar zijn, wat van de wetgeving van Crombez niet gezegd kon worden. Dat de BBI minder fraudegeld binnenhaalde dan een jaar geleden, heeft niets met het beleid te maken. Het succes van fraudebestrijding is niet zomaar af te meten aan dat bedrag. Elio Di Rupo heeft vooral belastingen verhoogd en bijvoorbeeld helemaal niets gedaan aan zogenaamde excess profit rulings (de paarse regering-Verhofstadt voerde in 2004 het systeem in waardoor multinationals fiscale gunsttarieven kregen, nvdr.) Is wat Vanvelthoven en Crombez doen nog faire oppositie?’
Vanvelthoven beklemtoont dat zijn partij minister Van Overtveldt niet in de hoek wil duwen: ‘We willen wel de druk opvoeren zodat hij eindelijk iets doet. Als hij echt zo verontwaardigd is over de Panama Papers, kan hij bijvoorbeeld de wetsvoorstellen die in de Kamer klaarliggen van zowel CD&V als SP.A, versneld laten bespreken. Nu is het moment om de zware fraude aan te pakken, over de grenzen van meerderheid en oppositie heen.’
In die grimmige sfeer is vorige week de Bijzondere Commissie over de Panama Papers gestart. Volgens Wouters hoeft er niet meteen een nieuw arsenaal wetten te worden gesmeed: ‘We zouden al een heel eind opschieten als bestaande wetten effectief konden worden toegepast door de Bijzondere Belastinginspectie (BBI).’
Dat zal de BBI graag horen. Enkele jaren terug viel zij binnen bij Optima Bank in Gent. De BBI vond 3,5 terabyte aan gegevens en de namen van vijfduizend Belgische klanten die vermoedelijk betrokken waren bij dubieuze fiscale constructies in Luxemburg. Ter vergelijking: in de Panama Papers ging het over 2,6 terabyte en ruim zevenhonderd Belgen. Na een procedureslag beval de rechter dat de BBI de gegevens van Optima niet mocht gebruiken. Toenmalig staatssecretaris Crombez ging kort nadien op bedrijfsbezoek bij Optima Bank. De Optima-zaak bewijst dat het ontmaskeren van internationale constructies zoals die in Panama niet het enige is wat belangrijk is. Misschien zou de Bijzondere Commissie over de Panama Papers de BBI al kunnen helpen met een duidelijkere en verruimde bevoegdheid om Belgische fraudeurs aan te pakken?
DOOR JAN LIPPENS
‘De ondertoon bij de N-VA is dat de belastingen te hoog zijn en dat er begrip moet zijn voor wie ze ontduikt.’ Peter Vanvelthoven
‘De regeringen met socialisten hebben zes jaar tijd verloren en nu zouden wij halsoverkop met een antifraudeplan moeten komen?’ Veerle Wouters
