‘Er zijn veertienjarigen die beter met seks kunnen omgaan dan sommige volwassenen’

Als prille tieners geacht worden over hun eigen leven en dood te kunnen beslissen, is het dan niet gek dat ze amper iets te zeggen hebben over hun geloof, opleiding, adres of seksualiteit?

Sommige jongens en meisjes van veertien vrijen met elkaar, anderen tongen alleen maar of zijn zelfs nog niet aan hun eerste liefje toe. Eerlijk gezegd: als moeder zou ik de leeftijdsgrens voor seks met graagte tot 21 jaar optrekken. Maar ik maak me geen illusies. Geen enkele tiener zou zich daaraan houden.

Vandaag zijn jongeren niet meer wat ze twintig of dertig jaar geleden waren. Om te beginnen is de kloof tussen de kennis van volwassenen en die van kinderen veel kleiner geworden. Bovendien zijn kinderen veel mondiger en hebben de meesten ook een sterkere onderhandelingspositie binnen het gezin (of de gezinnen) waar ze deel van uitmaken. Uit onderzoek is al vaak gebleken dat zij voor een groot stuk bepalen waar hun ouders geld aan uitgeven: waar ze op reis gaan, welke ontbijtgranen ze kopen en zelfs welke kleur de nieuwe gezinswagen heeft. Het is dan ook onmogelijk geworden om alleen nog naar volwassenen te luisteren, en daarom heeft zo goed als elke school tegenwoordig een leerlingenraad, vragen gemeenten de mening van een jeugdraad en worden er scholierenparlementen opgericht. Anno 2015 hebben minderjarigen dus best wat te zeggen.

Behalve als het over hun eigen leven gaat. Dan zijn het nog altijd vaders en moeders, juffen en meesters, trainers, dokters, jeugdrechters en maatschappelijk werkers die de cruciale knopen doorhakken. Zij bepalen welk geloof een kind aanhangt, waar het naar school gaat, bij wie het woont en welke medische behandeling het ondergaat. Allemaal in het belang van de kinderen natuurlijk, want die weten zelf niet wat goed voor hen is. Bovendien willen we hen zo lang mogelijk een zorgeloze jeugd geven en hen dus niet bezwaren met verantwoordelijkheden en dilemma’s. Maar ook dat is vandaag een pak moelijker dan een paar decennia geleden. Zelfs kinderen die nooit televisie mogen kijken en geen laptop of smartphone hebben, weten al heel vroeg wat er in de wereld te koop is.

Euthanasie

Zeker als ze al het een en ander hebben meegemaakt, zoals de vechtscheiding van hun ouders of een zware ziekte, zijn ze vaak vroegrijp. Zoals professor palliatieve geneeskunde Wim Distelmans het zegt: ‘Sommige zevenjarigen zijn wijzer dan de gemiddelde zeventienjarige discotheekganger.’ Vandaar dat er bij de uitbreiding van de euthanasiewet naar minderjarigen geen leeftijdsgrens werd vastgelegd. In principe kan elk kind, hoe jong ook, nu om euthanasie vragen op voorwaarde dat het ‘oordeelsbekwaam’ wordt geacht en zijn ouders akkoord gaan. De wetgever is dus van oordeel dat sommige kinderen al heel vroeg in staat zijn om beslissingen over hun eigen leven en dood te nemen. Toch ligt wettelijk vast hoe oud ze moeten zijn om minder ingrijpende standpunten in te nemen: of ze bij ma of pa willen wonen, in een pleeggezin willen blijven of all the way willen gaan met hun lief.

Natuurlijk pleit ik er niet voor om twaalf- of veertienjarigen volledig beslissingsrecht te geven over alle domeinen van hun bestaan. Wettelijke grenzen zijn wel degelijk nodig, want kinderen zijn kwetsbaar en moeten dus speciale bescherming krijgen. Maar dat wil nog niet zeggen dat we niet naar hen moeten luisteren – meer dan we vandaag doen. Zowel thuis en op school als in de rechtbank en in de hulpverlening.

Blote borst op tv

Of de leeftijdsgrens voor seks al dan niet wordt verlaagd, is dus niet zo cruciaal. Het is echt niet zo dat veertienjarigen massaal de koffer in zullen duiken omdat dat nu eenmaal mag. Ook nu komt bijlange niet elke veertienjarige die met haar liefje vrijt in de problemen. De meeste ouders schrikken wel even, maar doen dan wat ouders horen te doen: luisteren en praten. En stapt zo’n vader of moeder toch naar de rechtbank, dan is de kans groot dat ook de rechter in eerste instantie naar het koppeltje luistert. Is er geen sprake van misbruik of dwang, dan is er niet echt een probleem. Voor u me kwade lezersbrieven toestuurt: nee, ik wil ook liever niet dat mijn zoon al op zijn veertiende seks heeft. Maar ik denk niet dat die kans groter wordt als de wettelijke leeftijdsgrens wordt verlaagd. Ik ken veertienjarigen die beginnen te giechelen en rood aanlopen als ze op televisie een halve blote borst zien. Maar er zullen er ongetwijfeld ook zijn die al aan seks toe zijn en daar ook op een fijne manier mee om kunnen gaan. Iets waar sommige volwassenen nog altijd niet toe in staat zijn.