Brahim Laytouss

‘Een vrouw een hand geven is in de Koran nergens expliciet verboden’

Brahim Laytouss Imam in Gent en onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen

‘Wat we in Europa moeten doen, zal sterk afwijken van een rigide islambeleving’, schrijft imam Brahim Laytouss. Hij houdt hier een pleidooi voor een dialoog binnen de moslimgemeenschap wanneer het gaat om elkaar (man of vrouw) de hand te schudden.

Betekenis woordenlijst :

Ijtihaad: een zelfstandige interpretatie van de bronnen

Sunna: levenswijze , woorden en handelingen van de profeet

Hadith: uitspraken van de profeet ( 2e bron )

Koran: het heilig boek voor moslims ( 1e bron ) en letterlijke godswoorden

Laat mij beginnen met deze anekdote: enkele jaren terug had een moslimverantwoordelijke in Vlaanderen een vergadering had met een vrouwelijke burgemeester. Die ging door in het stadhuis, en ging over de regelingen om het offerfeest voor te bereiden. Bij de aanvang van de zitting weigerde de orthodoxe moslim de hand te schudden van de burgemeester. Dat deed hij ‘als blijk van respect’, gaf hij achteraf mee om zijn houding te duiden.

De vrouwelijke burgemeester was wel goed om voor zijn rechten te zorgen in de stad, maar voor meneer die zijn rechten kwam opeisen was het islamitisch onverantwoord om een hand te schudden. Zo zie je maar hoe onlogisch en naar waartoe soortgelijke bekrompen visies en ouderwetse ijtihadvormen onze jongeren kunnen leiden. De ijtihad is de vrije islamitische interpretatie van oorspronkelijke bronnen.

Wie de islam nog steeds niet ziet als een flexibele en adaptieve religie heeft hem dan volgens mij nog niet begrepen en heeft een grondige cursus islamverdieping nodig.

Misschien is het dan een goede zaak om de islamitische interne keuken te ordenen en om de islamitische instituties met hun verschillende stromingen samen te brengen om het ene en het andere uit te klaren. Ik kijk hiervoor naar de Executieve van de moslims in België ( EMB ) om hierin een rol te spelen en de eerste stap te zetten.

Het is van belang dat er 2 aspecten voor ogen dienen gehouden te worden om de culturele of sektarische islam te kunnen onderscheiden van de wetenschappelijke of onderbouwde islam die culturen en stromingen overstijgt

1. Bewijsvoering en onderbouwing

Je mag niet klakkeloos of blindelings vasthouden aan een specifieke opinie of stroming uit loutere koppigheid of willekeur en het vervolgens islamitisch te blijven noemen.

Je zou je de vraag kunnen stellen wat er nu godsnaam mis zou zijn met een orthodoxe godsdienstbeleving, zoland dat een eigen, vrije keuze is. Maar wie verder kijkt ziet dat deze orthodoxie in onze samenleving onnodige spanningen veroorzaakt en zelfs vaak samenlevingsproblemen oplevert. Dat kan gebeuren als mensen onwetend zijn over die strikte leer, of zich daardoor beledigd voeren. Denk maar aan het voorval in Gent onlangs, waar de man van een koppel dat voor de burgerlijke trouw naar het stadhuis kwam, geen hand wilde geven an schepen voor burgerlijke stand Sofie Bracke.

2. Nastreven van het algemeen belang

De islam als universele godsdienst heeft in zijn wereldbeeldconstructie 2 grote componenten vervat:

  • Een humanistische beeld (As-Shohood wa il Insaniya)
  • Een beeld met betrekking op het algemeen belang (Al-Ghaib)

De islamitische humane en holistische benadering blijft het vertrekpunt en de juiste afweging in het toepassen van hetijtihadprincipe en in het nemen van beslissingen in het belang van de mens en de maatschappij in haar totaliteit.

Zelfs bij de informatie over bovennatuurlijke zaken die niet meteen empirisch bewezen kunnen worden (bv. een expliciete openbaring), zullen de mogelijke tegenstrijdigheden met de ratio en niet met de impliciete tekst moeten weggewerkt worden

Enkele instrumentarium of mechanismes om deze beredenering te kunnen vervullen zijn: verificatie, interpretatie, contextualisatie, thematisering, werkelijkheidsbesef, humanisering en tijdsgeest. Al deze zaken zullen zullen onvermijdelijk een must blijven voor een Europese islam.

De islam heeft door de geschiedenis heen de plaatselijke culturen en tradities die weliswaar niet overeenkwamen met de oorspronkelijke begingselen tóch ingedamd en opgenomen. Daardoor ontstond een gezonde kruisbestuiving met de vele culturen en verschillende volkeren die met islam in aanraking kwamen.

Vandaag zien wij het omgekeerde: verschillende moderne samenlevingen zijn zo snel en sterk geëvolueerd dat er vele tradities en gebruiken uit de verre geschiedenis of het land van herkomst zijn die nu nog naar hier geïmporteerd worden.

Eén simpel voorbeeld is dat er nog steeds mensen zijn die denken dat het islamitisch verboden is voor vrouwen om met de auto te rijden .

We nemen hier een andere casestudy: elkaar de hand schudden.

De islam als universele godsdienst is geen synoniem voor invasie of overheersing zoals xenofoben of islamofoben het aan de publieke opinie voorstellen maar wel eerder een geloof dat wereldwijd verspreid is in alle continenten met een super diversiteit waaruit vandaag stilzwijgend verschillende islamvarianten zijn ontsprongen.

Mijn pleidooi voor een Europese islam als variant is daar het mooiste voorbeeld van.

Uiteraard zijn er vele gebruiken en tradities die de islam bij de Arabieren resoluut heeft afgewezen zoals het doden van kinderen uit vrees voor armoede en het doden van babymeisjes uit angst voor eerschande enz…. maar aan de andere kant kwam de profeet wel met zijn opbouwende karakter inzake goede moraal en ethiek door in één van zijn uitspraken te verkondigen : ik ben slechts gezonden om de nobele ethieken te vervolledigen. ( Bij Ahmed/6/3657 )

Let op het werkwoord vervolledigen, het duidt op een zekere openheid en flexibiliteit in tegenstelling wat de extremisten ons vandaag willen wijsmaken door elke vorm van ijtihad of modernisering te verwerpen.

Als praktiserende moslim is het goed om elke praxis of geloofspraktijk te toetsen aan zijn hoge doelstellingen en volle wijsheden waarmee de religie gekomen is.

Geen universeel gebaar maar wel een Europese gebruik

in het Middeleeuwse Europa van de ridders toen al was het elkaar reiken van een open hand een signaal dat men zonder wapens kwam, een teken van vreedzame bedoelingen.

Ook de wijze van begroeting die van cultuur tot cultuur kan verschillen. Of een zelfde begroeting kan anders wordne ingevuld. Die vraag kan ook gesteld worden wat precies tot de Arabische cultuur behoort, en wat tot de islam?

Situering en de plaats van begroeting in de islam

Tot de islamitische etiquette behoort een begroeting waarbij men elkaar vrede toewenst. Los van hoe je de begroeting doet blijft het één van de zaken die de profeet aanmoedigde om cohesie in een maatschappij te bevorderen. Een begroeting werd ook gezien als een handeling om elkaar lief te hebben en het was ook onder de moslims sterk aanbevolen om dit veelvuldig te doen om zodoende meer liefde te bekomen en de weg naar het paradijs te vergemakkelijken.

De profeet zei :‘Jullie zullen nooit het Paradijs bereiken tot wanneer jullie gelovigen worden, en jullie zullen nooit gelovigen worden tot wanneer jullie van elkaar houden. Zal ik jullie leiden naar iets dat ervoor zal zorgen dat jullie van elkaar houden? Verspreid groeten van vrede onder elkaar (Muslim).

Andere hadith : “Een man vroeg aan de profeet “wat is het beste in Islam?”. De Profeet antwoordde: “Mensen voedsel geven en salam zeggen ( begroeten ) aan iedereen ongeacht of je hen kent of niet” (Bukhari, Muslim)

Ook herinnert de islamitische begroeting ons eraan dat we ervoor moeten zorgen dat elk sociaal contact met vriendelijkheid, respectvol en rechtvaardig verloopt. Dit is tevens de geest van een handschudding in het westen met deze vorm van begroeting en maakt deel uit de Europese begroetingsuiting.

Geen eensgezindheid

Afhankelijk van de striktheid of soepelheid van de geleerden, wordt een puur zakelijke handschudding tussen niet verwanten van tegengestelde sekse waarbij geen sprake kan zijn van erotiek, verlangen of genot ofwel ook verboden (strikte scholen) ofwel toegestaan (soepeler scholen). het is de intentie en de gewoonterecht dat telt zoals bij vele voorschriften wordt ingeroepen.

De visie van de handschudding bij diegene die het verbieden:

Zij die het hand schudden verbieden baseren zich op een Hadith die in de hadiethwetenschap als zijnde zwak wordt gecategoriseerd (ook al beschouwen sommigen de Hadith als aanvaard), want de Hadith die op gezag van shaddad ibn saied overgeleverd is van de classificatie (Marfou3) d.w.z. in de vaktermen dat de keten is onderbroken en het luidt als volgt: ‘Het is beter dat iemand onder jullie met een ijzeren naald zijn hoofd doorboort dan een niet toegestane vrouw aan te raken ( (Tabarani : 211/20 )

In een andere versie, op gezag van Ma’qil ibn Yassar, luidt dat:

“Het zou voor iemand onder jullie beter zijn zichzelf met een ijzeren naald in het hoofd gestoken te hebben dan een vrouw aan te raken die voor hem onwettig is.

Nog een andere versie luidt als volgt: Dat iemand van jullie een naald grijpt en het vervolgens in mijn hoofd induwt is beter dan dat er een vrouw niet aan mij toebehorend mijn hoofd zou wassen.door ibn Chaiybah nr 17310 /15/4

De visie van de handschudding bij diegene die het toestaan:

Taalkundig

Te beginnen met de weerlegging van de betekenis van het werkwoord : LAMS vs. MASS in de voorgenoemde Hadith. Het gaat dan om zij die het werkwoord willen verkaren als het aanraken van huid op huid (dus hier in ons geval elkaars hand schudden), maar dat is in de Arabische taal foutief en niet van toepassing.

De geleerde ibn Taymiyya zegt: dat deze uitleg van het werkwoord (van Mass) tegen de Usool (de fundamenten van de wetsleer) is. Dat betekent dat wie het tegenovergestelde beweert, noch teksten nog als analogieën als bewijsmateriaal kan gebruiken.

En deze interpretatie is zelfs in tegenspraak met de Arabische taal dat het werkwoord Lams nooit als aanraking heeft gedefinieerd.

Verder zijn er ook Sunna die aantonen dat de profeet vaak door de werkvrouwen of dienstmeisjes in de stad Medina bij de hand werd genomen.

Ook zij die zich vastklampen aan het feit dat deze toch een specificiteit van de profeet zelf is, zegt de gekende islamitische rechter Qadi I’yad (gestorven in 1149) dat daarvoor niet voldoende bewijs is.

Hieruit concluderend is de handschudding zonder enige seksuele connotatie islamitisch en een toegelaten daad zeker als het een gebruik is van begroeting en een blijk van respect is. Gewoon aanraken zonder genot of verlangen, wordt noch in de Koran, noch in de Sunnah van de profeet, expliciet verboden.

Om nu nog de eigentijdse islamitische jurisprudentie niet langer gevangen te laten in een ouderwetse ijtihad geef ik deze regels mee van de moslimjuristen:

  • Alles wat maar hooguit tot een mogelijkheid kan worden herleid is niet rechtsgeldig te beschouwen in de argumentatie.
  • Er is geen plicht bij onmacht en geen verbod in nood ( ibn el Qayyim in zijn boek ” ie3lam El mowaqqie3ien ” 2/17)
  • De mogelijkheid of islamitisch in staat zijn om iets te doen beperkt zich in de islam niet enkel tot het kunnen doen van een handeling maar reikt verder tot de gevolgen want ondanks het kunnen doen van iets met name de islamitische mogelijkheid bezitten dan wel gepaard met een flagrante schade wordt nooit beschouwd als iets te kunnen doen ( of als iets mogelijks ) ” Ibn Taymiyya in zijn boek Minhaj Soenna An Nabawiyya , volume 3/49
  • De individuele plichten versus de collectieve worden bij tegenstrijdigheden de collectieve plichten in de afweging voorop gesteld op de individuele gezien de schade bij het wegblijven van de collectieve groter en massaal zijn terwijl het nalaten van een individuele plicht zich beperkt tot één persoon.

Brahim laytouss

Theoloog en woordvoerder Europese organisatie van geleerden, imams en theologen

Directeur IDARA , Islamic Development And Research Academy

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content