Ludo Bekkers

‘Edward Steichen, van kunstschilder tot fotograaf’

Ludo Bekkers Kunst- en fotografierecensent

De aanvankelijke kunstschilder wist de fotografie te gebruiken om met moderne technieken toch een glimp van zijn oude liefde weer te geven. Zijn werk is nu te bekijken in de BOZAR in Brussel.

Als er vorige eeuw één fototentoonstelling werd gemaakt die tot op vandaag nog steeds als spraakmakend erkend wordt dan was het onbetwistbaar “The Family of Man” in 1955 ontworpen door de Luxemburger Edward Steichen (1879-1973). Er namen 273 fotografen aan deel uit 68 landen all over the world met in totaal zowat 503 werken. Dit tot dan toe ongeëvenaard project reisde de hele wereld rond en werd in 1994 ondergebracht in het kasteel van Clervaux (Luxemburg) waar het permanent wordt getoond.

De foto’s zijn in reeksen ondergebracht die afwisselend alle universele thema’s behandelen zoals o.m. geboorte en dood, ouderschap, liefde, werk en oorlog. Steichen concipieerde deze tentoonstelling aanvankelijk voor het Museum of Modern Art (MoMA) in New York waar hij in 1947 benoemd was als directeur van de fotoafdeling. Door die functie kwam hij gemakkelijk in contact met de beste fotografen van die tijd en die kon hij overtuigen om aan zijn megaproject mee te werken, wat ze dan ook spontaan hebben gedaan. Tot hun en zijn glorie want de naam Steichen zal voor altijd aan deze tentoonstelling verbonden blijven.

Wereldoorlog

Greta Garbo
Greta Garbo© Edward Steichen

Maar Steichen was eerst en vooral zelf fotograaf en een van de meest veelzijdige in zijn tijd. Aanvankelijk begon hij als kunstschilder en ontwerper van reclameposters en ontdekte al snel het toen nog prille fotografiemedium waarbij hij ijverig experimenteerde met de ingewikkelde, zogenaamde edele procedés zoals gom-en platinadrukken. Hij volgde enthousiast de evolutie van de opeenvolgende technieken en mogelijkheden en zo ontstond een uiterst divers oeuvre dat snel won aan kwaliteit en dat opgemerkt werd zowel in Parijs als in New York waartussen hij pendelde en er de aandacht trok met zijn glamoureuze modefotografie die hij afwisselde met opmerkelijke portretten van o.m. Pablo Picasso, Marlène Dietrich of Charlie Chaplin, Greta Garbo en Henri Matisse, artistieke naakten, landschappen en stillevens. Geen onderwerp liet hem artistiek of technisch onberoerd want hij leverde zelfs baanbrekend werk als luchtfotograaf tijdens de Eerste Wereldoorlog en in de Tweede Wereldoorlog adviseerde hij de jonge rekruten die, onder zijn instructies, foto’s namen van de oorlogsgebieden en de vijandelijkheden.

Ondertussen was hij chef-fotograaf bij de bekende tijdschriften “Vogue” en “Vanity Fair” geworden tot hij in 1947 hoofd werd van de fotoafdeling van het Museum of Modern Art (MOMA) in New York. Hij bleef er op post tot 1962 en het is dank zij hem dat dit museum, naast een legendarische collectie moderne kunst ook een voortreffelijke fotoverzameling bezit. En ook als tentoonstellingsmaker liet hij zich wereldwijd kennen met op zijn palmares meer dan zestig exposities van hoog niveau waaronder dus “The Family of Man”

Topfotograaf

Door zijn latere parcours in de museum- en tentoonstellingswereld zou men haast vergeten hoe belangrijk zijn rol is geweest in de geschiedenis van de fotografie. De vele soorten onderwerpen die hij aanraakte, markeerden hem als een topfotograaf met een meer dan gewoon talent en na zijn experimentele beginperiode, waarin de kunstschilder nog doorschemert door het gebruik van de diverse nieuwe technieken, werd hij een van de meest invloedrijke figuren uit de geschiedenis van de fotografie.

De kennismaking met een deel van zijn oeuvre is derhalve bijzonder interessant. Dr. Marita Ruiter van de Luxemburgse galerie Clairefontaine heeft een uitgebreide verzameling van Steichens’ werk bijeengebracht en richt daarmee, ook in het buitenland, tentoonstellingen in. Zoals nu het geval is in BOZAR in Brussel. Het is een beperkte maar zorgvuldig samengestelde keuze uit de diverse periodes die de kunstenaar heeft doorgemaakt. Vooral de oudste foto’s en de kleuropnamen zijn uitermate boeiend en tonen hoe de aanvankelijke kunstschilder het nieuwe medium wist te gebruiken om met moderne technieken toch een glimp van zijn oude liefde weer te geven. Dat doet geen afbreuk aan de prachtige portretten die nu misschien wat gedateerd lijken maar als men ze zuiver fotografisch bekijkt nog altijd getuigen van een superioriteit in het genre.

Tentoonstelling “Steichen, Making Meaning of a Legacy”, Brussel BOZAR, nog tot 3 januari 2016. Inkom gratis.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content