‘E-sigaret is minder schadelijk dan de klassieke: toch blijft oorlog tussen voor- en tegenstanders verdergaan’

‘De e-sigaret laat zich niet vangen in een zwart-witverhaal’, schrijven Suzanne Gabriels en Guido Poppelier van de Stichting tegen kanker. Zij nemen de nieuwe wetgeving onder de loep.

Eerder deze week verscheen het nieuwe Koninklijk Besluit over de e-sigaret in het Belgisch Staatsblad. Het is eigenlijk een herwerkte versie, nadat het vorige besluit van februari door twee distributeurs van e-sigaretten bij de Raad van State werd aangevochten omdat zij de hoge notificatievergoeding van € 4.000 die zij per nieuwe e-vloeistof moesten betalen, veel te hoog vonden. De Raad van State oordeelde dat deze vergoeding inderdaad disproportioneel was. Het nieuwe besluit brengt deze kost terug naar € 165.

Wat zijn de regels die vanaf nu gelden?

1. De verkoop van e-sigaretten via internet is verboden.

2. Er mag niet verkocht worden aan jongeren onder de 16 jaar.

3. Er geldt eenzelfde reclameverbod als voor andere tabaksproducten.

4. De e-sigaret mag niet gerookt worden op openbare plaatsen.

Met deze regels heeft minister Maggie De Block de verkoop van e-sigaretten uit de grijze zone gehaald. Iedere verkoper weet nu waar zich aan te houden.

Regels voor de e-sigaret vormden een onderdeel van de Europese richtlijn voor tabaksproducten van april 2014. Het tot stand komen van deze EU-richtlijn was een lang parcours met veel mijnenvelden. En de tabaksindustrie heeft met man en macht de nieuwe richtlijn voor tabaksproducten tegengewerkt.

Hun tactieken kostten de kop aan Europees Commisaris Dalli, die door commissievoorzitter Barroso aan de deur gezet werd na valse beschuldigingen. Maar ook de farmasector zou geprobeerd hebben om de EU-regelgeving naar haar hand te zetten. De e-sigaret vormt immers een bedreiging voor de verkoop van rookstopgeneesmiddelen. Dit maar om aan te geven welke belangen zoal meespelen.

De uiteindelijke versie van de EU-richtlijn hield geen verplichting meer in om de verkoop van e-sigaretten te beperken tot de apotheken, wat lang de piste was waarop Europa zat. De EU legt een aantal beschermingsmaatregels op, maar laat het aan de lidstaten over om de verkooppunten van de e-sigaret te bepalen. Minister De Block koos ervoor dat gecontroleerde dampproducten bij ons vrij kunnen verkocht worden. Dus ook in de krantenwinkels naast scholen, vlak onder het oog van jongeren.

In oktober 2015 bracht de Hoge Gezondheidsraad (HGR) nochtans ander advies uit over de e-sigaret. De Raad gaf het advies om restrictiever te zijn en de e-sigaret enkel te verkopen in gespecialiseerde winkels. Hoe dat dan concreet vorm moest krijgen, daar gingen deze gezondheidsexperten in hun document niet verder op in. Ieder zijn expertise.

Helaas vroeg de minister daarop geen tweede advies aan een raad met andere experten, bv. uit de hoek van economie of handel. Veel tijd had zij er niet meer voor. Tegen 31 mei 2016 moest België zich namelijk conformeren aan de Europese richtlijn voor tabaksproducten van april 2014.

Toegegeven, er zijn argumenten voor een vrije verkoop. Als je e-sigaretten enkel verkoopt in apotheken, dan moeten deze producten eerst de lange weg van de erkenningsaanvragen met bijhorende studies afleggen: een proces van jaren. Zo ontneem je rokers al deze jaren de kans om over te schakelen naar een veiliger alternatief. Dat de e-sigaret minder schadelijk is voor de gezondheid dan de klassieke sigaret, daar zijn zowat alle gezondheidsexperten het over eens. En toch blijft er een ware oorlog woeden tussen “pro” en “contra”.

Voorstanders van de e-sigaret – waaronder heel wat rookstopbegeleiders en tabakologen – beklemtonen dat het een goede manier is om te stoppen met roken en dat het roken van een e-sigaret een verwaarloosbaar risico inhoudt als je het afzet tegen de risico’s van het klassieke roken. Door te “dampen” kan je nicotine opnemen zonder in contact te komen met een hoop schadelijke stoffen die bij verbranding vrijkomen.

Jonge niet-rokers als doelgroep

Tegenstanders, vaak public health activisten, vragen om de risico’s van e-sigaretten ernstig te nemen. Temeer omdat de tabaksfabrikanten jonge niet-rokers als doelgroep blijven zien (zowel voor tabaksproducten als voor e-sigaretten). De grote sigarettenbedrijven nemen allen belangrijke merken van e-sigaretten over en proberen om via de elektronische sigaretten het roken weer trendy te maken, de kleinere spelers uit de markt te duwen om zo hun eigen prijzen en marketingstrategieën volop uit te spelen. Eens de hele markt van de e-sigaret in handen van de tabaksgiganten is gevallen, hebben ze dan niet vrij spel om minder doeltreffende e-sigaretten aan te bieden om op die manier hun rokende cliënteel terug te winnen?

Laat ons, nu we toch zo ver zijn dat deze e-sigaretten overal verkocht kunnen worden, eindelijk werk maken van een totaal reclameverbod op de verkoopspunten: zowel voor tabaksproducten als voor e-sigaretten. Zo dooft de interesse van de gewone krantenwinkels voor dit soort van producten hopelijk snel uit. De gespecialiseerde winkels zouden daarentegen misschien wat meer ruimte moeten kunnen krijgen om hun klanten beter te kunnen informeren. Vorm bijvoorbeeld de verkopers van e-sigaretten, zodat ze hun cliënteel correct kunnen inlichten.

Er zijn zeker businessmensen die goede ideeën en reconversieplannen, zowel voor de gewone krantenwinkels als voor de gespecialiseerde e-sigarettenwinkels, kunnen bedenken. Laat zulke experten eens los op dit gezondheidsthema.

Suzanne Gabriels, manager Tabakspreventie Stichting tegen Kanker

Guido Poppelier, Public Affairs medewerker Stichting tegen Kanker