‘Behalve daverende retoriek heeft Duterte weinig tastbare resultaten geboekt’, schrijft Pascal Laureyn een jaar na het aantreden van de Filipijnse president. ‘Hij heeft nog vijf jaar tijd om de Filipino’s te overtuigen.’
Precies een jaar geleden legde Rodrigo R. Duterte de eed af als president van de Filipijnen. Hij won de verkiezingen met de belofte van “tunay na pagbabago“, echte verandering. Meer dan zestien miljoen Filipijnen gaven hem een stem. Maar was Duterte hun vertrouwen waard?
Op 1 juli 2016 kregen de Filipijnen een macho als president. Zijn toespraken zijn doorspekt met scheldwoorden, bedreigingen en seksistische grappen. Hij stelt zich voor als een authentiek politicus die rechtuit praat en aan de kant van het volk staat. Dat blijkt ook uit zijn verkiezingsbeloftes.
De presidentskandidaat Duterte zei dat hij alle drugdealers “achter de tralies of onder de grond” zou stoppen. Het was een belofte die hem waarschijnlijk de verkiezingsoverwinning heeft opgeleverd. Hij mag zijn ‘war on drugs’ nu op een nationaal slagveld voeren.
De methode die de president gebruikt, krijgt echter veel (vooral buitenlandse) kritiek. Volgens enkele mensenrechtenorganisaties hebben 7000 tot 9000 mensen het leven verloren door ‘uit de hand gelopen’ politieacties en buitenrechtelijke executies. De meeste Filipino’s liggen er niet van wakker, hoewel er hier en daar toch vragen
rijzen. Volgens een peiling van Social Weather Station wordt de harde aanpak gesteund door 66 procent van de bevolking, in december was dat nog 77 procent.
Het is dus een populaire maatregel, maar voorlopig kan Duterte zijn belofte niet waarmaken. De slachtoffers van zijn ‘war on drugs’ zijn grotendeels kleine dealers en gebruikers, terwijl de grote syndicaten ongehinderd hun handel blijven drijven.
Islamitische Staat
Een belangrijkere uitdaging voor de president is het islamistisch extremisme in Mindanao, het zuidelijke eiland met een grote moslimminderheid. In de stad Marawi wordt nog steeds gevochten met een groep aanhangers van Islamitische Staat. Driehonderd burgers en militairen zijn dood, tienduizenden zijn gevlucht. Duterte heeft de noodtoestand afgekondigd. “Ik eet jouw lever op. Geef mij zout, peper en azijn. Ik zal je helemaal opeten”, zei een furieuze president over de islamistische militanten.
Duterte, de eerste president afkomstig van Mindanao, had beloofd om vrede te brengen op het onrustige eiland. Maar dat lijkt niet te lukken. Vroegere pogingen om de IS-groep te elimineren, hadden weinig succes. Dat wordt nu pijnlijk aangetoond in Marawi.
De vredesonderhandelingen met het Moro Islamic Liberation Front, een andere gewapende groep, haperen. Een wetswijziging die de bewoners van een overwegend moslimgebied meer autonomie moest geven, wordt door Duterte vertraagd. Daardoor groeit het risico op nog meer onrust en geweld.
Twee miljoen banen
Duterte stelt ook teleur op economisch vlak. Aan beloftes nochtans geen tekort. De president wil jaarlijks 1,5 miljoen Filipino’s uit de armoede hijsen en twee miljoen banen creëren met ambitieuze infrastructuurwerken. Maar dat is voorlopig een illusie die Dutertenomics heet, zoals de tv-zender ABS-CBN zijn beleid noemt.
Het land kent een robuuste economische groei met 6,4 procent in het eerst kwartaal van 2017. Toch zijn er donkere wolken in aantocht. Het aantal buitenlandse investeringen is gedaald en de peso heeft waarde verloren. In een land dat weinig industrie heeft en veel moet importeren, is er gevaar voor inflatie. Maar Duterte heeft weinig gedaan om de economie te diversifiëren, het land riskeert grote economische schokken.
Een ander pijnpunt is de recente belastinghervorming. Taksen op consumptiegoederen zoals benzine en auto’s zijn verhoogd en de inkomensbelasting is verlaagd. Vooral de armste Filipino’s worden er door getroffen, merkt de Filipijnse krant Philstar op. Want de laagste inkomens betalen geen belastingen en voelen de verlaging niet, wel de hogere taksen.
Ondanks beloftes blijven er nog meer plannen stof vergaren. De wegen van Manilla zijn verstopt en lijken meer op parkings. Dat heeft een hoge economische kost. Daarom wilde Duterte vertraagde infrastructuurwerken versnellen en er nieuwe opstarten met een noodwet. Maar die is er nog niet. Ondertussen staat het (openbaar) vervoer nog steeds stil.
Steun van de middenklasse
Op het vlak van corruptie is er wel vooruitgang geboekt. Duterte beloofde die uit te roeien in amper 3 tot 6 maanden tijd. Hoewel die deadline niet werd gehaald, zijn er wel een aantal maatregelen genomen. Er is nu een 24/7 meldlijn om ambtenaren aan te geven. Die worden ontslagen als er een vermoeden van corruptie is. Het aantal dagen die nodig zijn om een onderneming op te starten werd fors gereduceerd, en dus ook het aantal bedelende handen.
Duterte is na een jaar nog steeds erg populair. Het is duidelijk dat zijn harde taal aanslaat. Elk gesprek met een taxichauffeur in Manilla bewijst dat hij veel steun heeft bij de middenklasse. Zijn populariteit is wel gedaald bij de arme Filipino’s, hun gemeenschappen worden geterroriseerd door de ‘war on drugs’ en ze ondervinden nog geen voordelen van de hervormingen.
Zijn presidentschap was tot nu toe tumultueus, maar een jaar is te kort om de balans op te maken. Behalve daverende retoriek heeft Duterte weinig tastbare resultaten geboekt. Hij heeft nog vijf jaar tijd om de Filipino’s te overtuigen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier