‘Doe er alles aan om alle leerlingen te betrekken bij het leren samen leven’

‘Geef leerlingen, onze toekomstige sterkhouders van de sociale zekerheid en maatschappelijke samenhang, hun geschiedenis terug’, schrijft Johan Velghe van Vlinks aan de start van het nieuwe schooljaar.

Is het u ook al overkomen het jammer te vinden dat de langdurige stilstaande file overgaat in een wiegende accordeonmodus die opnieuw al uw aandacht opeist? Stijn Meuris bezorgde me die ervaring vorige zaterdag. Terwijl ik rond het middaguur aanschoof op de E17 tussen Kalken en Beervelde zat ik samen met de luisteraars van Radio1 mee aan de keukentafel van de zanger-entertainer-journalist.

Meuris nam ons mee in een almaar boeiender verhaal vol be- en verwondering over het menselijk gedrag, aan de hand van de indrukwekkende Ferraris-atlas (275 gedetailleerde topografische kaarten, opgemaakt onder leiding van Joseph de Ferraris tussen 1771 en 1778) van de toenmalige Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik.

De entertainer ontpopte zich als het ware tot een leraar die geschiedenisfeiten vele ankerpunten in de actualiteit gaf. Vele vragen wierp hij op. Zijn luisteraars, ondertussen zijn leerlingen geworden, werden zonder dat het opgedrongen of zelfs maar uitgesproken werd, uitgenodigd mee op zoek te gaan naar antwoorden.

Het relaas over de bescheiden Limburgse jongeman Mario, hulp in een horecabedrijf, die in de jaren zeventig van vorige eeuw een mislukte poging ondernam om als Robin Hood van de rijken te stelen om de armen te helpen, getuigde zowel van lef, grootmoedigheid als van gebrek aan realiteitszin. De diefstal van het schilderij De Liefdesbrief van Vermeer diende om losgeld te bekomen voor het lenigen van mensenleed in Bangladesh. Meuris ziet in het tragisch leven en dood van deze Tijl van Limburg een film met een universeel thema. Hij koppelde er ook kritische, maar welwillende invalshoeken aan vast, samen goed voor een uitstekende geschiedenisles over onze zo geprezen Westerse normen en waarden.

Gebogen over zijn exemplaar van de Ferrarisatlas en middenin zijn betoog vol empathie over Tijl van Limburg werd Stijn Meuris op die zaterdagse middag tussen Kalken en Beervelde dé geschiedenisleraar die ik mijn kleinkinderen en alle komende schoolbankengeneraties toewens. Die geschiedenisles reikte feiten aan, maar de empathie waarmee de verhalen gebracht werden, zorgde voor onderlinge samenhang én de brug naar vandaag. De les van Meuris maakte van de luisteraars lotgenoten in het debat. Zijn les was dodelijk voor onverschilligheid en oppervlakkigheid. Hij zette vanuit geschiedenisfeiten aan tot denken. Mensen die hun geschiedenis kennen en hierover vragen stellen zullen blijvend ongemakkelijke vragen stellen. Dat staat haaks op het mainstreamdenken dat ons ingeheid wordt.

De klassen lopen straks weer vol. Bereiken er voldoende prikkels de hoofden? Geen loze vraag. Ilse Geerinck, docente aan de hogeschool UCCL, uitte deze week publiekelijk haar ongerustheid over de slaafsheid in het aanbrengen van de leerstof door het werken met gemakzuchtige invulboeken die getrouw het leerplan volgen, maar geen meerwaarde bieden.

Alles wordt met die werkboeken herleid tot geziene leerstof, ver weg van hang naar nieuwsgierigheid, groeiende interesses en ja zelfs passie.

Geef leerlingen, onze toekomstige sterkhouders van de sociale zekerheid en maatschappelijke samenhang, hun geschiedenis terug. De kennis van ons gemeenschappelijk verleden, losgewrikt uit mythes, is zowel verbindend als dat het antwoorden aanreikt. Het is de hefboom naar het vrijuit denken. Die verhalen dienen de veel te schaarse uren van de geschiedenislessen te overstijgen. Ze horen met hun menselijke inzichten en gezichten in alle vakken.

Het onderwijs in Vlaanderen mag en kan uiteraard niet beladen worden met alle maatschappelijke zonden. Pisa-rapporten op basis van wereldwijde tests geven aan dat Vlaamse leerlingen qua leesvaardigheid, wiskunde en kennis van wetenschappen boven het gemiddelde scoren. Dat wist echter niet de pijnlijke vaststelling uit dat één leerling op zes het vereiste niveau niet haalt. En dat de kenniskloof tussen autochtone en allochtone leerlingen groot blijft. Dit bemoeilijkt de sociale mix, met opnieuw de samenleving als grote verliezer.

Kloof niet dichten door trappen af te dalen

Mirakeloplossingen zijn er niet. Het pakket dient vele componenten te bespelen, zoals een langdurig inburgeringstraject, degelijke huisvesting, geen discriminatie, het weren van de veralgemening bij het terecht aanwijzen en veroordelen van laakbare feiten. Zwaaien met ‘onze’ normen en waarden en gelijktijdig vooroordelen aanzwengelen, de verengelsing prediken, zwartwerken en belastingen ontduiken, is bezwaarlijk een voorbeeldig integratiemodel te noemen.

Anderzijds hoeft het onderwijs de kloof tussen laag- en hoogpresteerders niet te dichten door trappen af te dalen. Marineer het Meurisgewijs zodat het iedereen verleidt, het zal sociale cohesie en vooruitgang alleen maar ten goede komen.

Begeleid waar nodig gezinnen vanaf de peutertijd van hun kinderen tot het permanente oudercontact (-overleg) in latere leerjaren en waak zo over het behoud van gelijke kansen. Doe er alles aan om alle leerlingen te betrekken bij het leren samen leven. Leer ze luisteren naar elkaars verhalen en ga samen met hen op zoek naar antwoorden op kritische vragen. Leer hen verbanden leggen, nuances en inzichten aanbrengen, verschillen aanvaarden. Kortom: oefen zo samen het debat en de democratische spelregels in en bouw nu al aan de samenleving waar zij over enkele jaren de dragers en sterkhouders van zullen zijn.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.