Herman Matthijs (UGent, VUB)

‘Dit is de begroting van wat politiek mogelijk is met vier partijen’

Uiteindelijk is de federale regering tot een begrotingsakkoord gekomen. Wat is er nu traditioneel, nieuw, revolutionair en wat wordt er opgelost? Professor Herman Matthijs, expert overheidsfinanciën, geeft zijn analyse van de feiten. ‘Het akkoord toont aan dat de vier partijen ook wel weten dat er niet echt een alternatief bestaat voor deze regering.’

Om te beginnen heeft deze regering dezelfde fouten gemaakt als al de andere van de afgelopen tientallen jaren, namelijk: te weinig structurele maatregelen genomen in het begin van de regeerperiode en nagelaten om keuzes te maken over de taken van de overheid. Een voorbeeld daarvan is de kaasschijfmethode bij de besparingen: iedereen zoveel procent elk jaar. Zo werkt er op den duur niets meer. Nederland heeft dat onder het kabinet-Rutte wel gedaan met als resultaat dat onze noorderburen een overschot hebben op hun begroting. Maar in dit federale koninkrijk bestaat een regering altijd uit minstens vier partijen, wat een dergelijke operatie zwaar bemoeilijkt.

Tekort en schuld

Dit is de begroting van wat politiek mogelijk is met vier partijen

Het nominale en het structurele begrotingsevenwicht zijn niet langer een doel op zich, dat is iets voor de volgende regering. Maar men blijft wel ruim onder de EU-grens van 3 procent van het bbp ten aanzien van het tekort. Maar door de inflatie, de hogere economische groeicijfers en het niet meetellen van een aantal uitgaven is het niet uitgesloten dat er een structureel evenwicht zou kunnen worden bereikt in 2019. Desalniettemin is het een politiek feit dat de problematiek van de openbare financiën maar leeft in twee (N-VA & Open VLD) van de vier regeringspartijen. Bovendien is dat ook een Vlaams aandachtspunt, waar alle Franstalige partijen veel minder aandacht voor hebben.

Daarnaast is er de schuld. Die blijft hoog met 105 procent van het en staat daarmee ver boven de EU-grens van 60 procent van het bbp. Deze eeuw is daar weinig politiek aandacht voor geweest omwille van de lage rente. Maar die is aan het stijgen en wordt problematisch voor de begroting. Alleen al de rentelasten gaan miljarden meer per jaar kosten. Het enige initiatief om daar iets aan te doen komt van minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) door de verkoop/beursgang van bankaandelen. Daardoor kan de schuld worden verminderd, doch deze regering had door de verkoop van meer staatsactiva (Bpost, Proximus) de schuldhoeveelheid al langer kunnen verminderen.

Arco

Een deel van de beursgang van Belfius gaat naar de ARCO-deal. Ongetwijfeld zal dat nog leiden tot veel juridische discussies en procedures. De EU-begrotingsregels schrijven immers voor dat de verkoop van activa alleen mag gebruikt worden voor de afbouw van de schuld. Daarnaast stelt zich ook de vraag waarom dan al de verliezende burgers op hun aandelen bij andere banken niet worden vergoed? De toepassing van het grondwettelijke beginsel van de gelijkheid der Belgen gaat dan miljarden euro’s kosten aan de schatkist.

Traditioneel

De begroting bevat ook een aantal traditionele maatregelen: verhoging van de accijnzen, fiscale en sociale fraude, Kaaimantaks enzovoort. Het valt wel op dat de hiervoor ingeschreven bedragen lager zijn dan in het verleden. Getuigt dit van een meer realistische begrotingsopmaak?

Het geld

Met dit akkoord zal de regering-Michel de rit uitrijden

De verlaagde vrijstelling voor de spaarboekjes gaat zich pas doen voelen bij de mensen als de rente stijgt. Dan stelt zich de vraag wat de spaarzame burgers met dit geld gaan doen? De regering maakt twee interessante openingen, namelijk: een hogere inbreng in het derde pijlersysteem pensioenen of aandelen kopen met een fiscale vrijstelling tot 627 euro. Deze pensioenmaatregel had men al veel langer moeten nemen en zelfs met een hoger bedrag (nu van 940 naar 1200 euro per jaar), omdat dit het enige middel is om op korte termijn iets te doen aan de desbetreffende financiering.

Bovendien heeft de verlenging van de pensioenleeftijd niets opgelost aan de budgettaire kost, die al is opgelopen tot meer dan 42 miljard per jaar. Samengevat kan men stellen dat het pensioendossier van de regering amper iets doet aan de kost op korte termijn.

De meerwaarde

De beurstaksen en de taks op de obligatiefondsen stijgen nog eens en er komt een nieuwe taks op de effectenrekeningen. Dat laatste moet dan het kroonjuweel worden met een geraamde opbrengst van 254 miljoen. Het is maar de vraag wat dit allemaal gaat opbrengen in het kader van de eengemaakte financiële markt van de EER (Europese Economische Ruimte)? Want de discussie van de meerwaarde moet men ook koppelen aan de minwaarde van opbrengsten. Dan zou wel eens een zeer dure factuur kunnen worden voor de schatkist. Trouwens, een socialere fiscale politiek bestaat er in om de belastingen en taksen te verminderen. Het valt ook op in dit budgettair akkoord dat er vele sociale maatregelen worden genomen: belastingvrij bijverdienen, verhoging van het leefloon, strijd tegen armoede enzovoort

Bedrijven

De verlaging van de vennootschapstaks voor de KMO’s naar 20 procent is een ideale maatregel in combinatie met de verdere verlaging van de werkgeversbijdragen tot 25 procent. Deze maatregel in combinatie van de stijgende groei zal de tewerkstelling doen toenemen. Dit laatste is altijd tweemaal winst voor de begroting: meer belastinginkomsten en minder sociale uitgaven. Desalniettemin blijft het tarief voor de grotere bedrijven te hoog in vergelijking met de buurlanden. De regering kan niet anders dan inzetten op meer tewerkstelling, zeker in een periode van hogere economische groeicijfers in de eurozone. Alleen is er hier een communautair probleem te situeren, namelijk: de werkloosheid ligt in Vlaanderen op 4,9 procent, maar in Brussel op 16 procent en in Wallonië op 12 procent.

Statutairen

Een opvallende maatregel is het afschaffen van de vaste tewerkstelling in het openbaar ambt. Dat zal zeker leiden tot protesten. Waarom blijft die statutaire benoeming dan wel uitdovend gelden voor de reeds benoemde ambtenaren en blijft het systeem bestaan bij de politie en de magistraten? De logica van dit verhaal is zoek!

Besluit

Het begrotingsakkoord toont ook aan dat de vier partijen ook wel weten dat er niet echt een alternatief bestaat voor deze regering

Is dit een ideale begroting? Neen is het antwoord, maar het is een begroting van het politiek mogelijke tussen vier partijen. De vier partijen vinden elke wel iets in het akkoord om te verkopen. Met dit akkoord zal de regering-Michel de rit uitrijden. Bovendien is een groot deel van de oppositie KO geslagen door de peilingen en is de MR dé Franstalige machtspartij geworden. Het begrotingsakkoord toont ook aan dat de vier partijen ook wel weten dat er niet echt een alternatief bestaat voor deze regering. Het lijkt er dan ook meer en meer op dat de volgende federale regering qua samenstelling niet fel gaat afwijken van deze Zweedse coalitie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content