Discriminatie begint al bij een vakantiejob

'Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk tegen discriminatie in te grijpen.'
Ann Peuteman

Allochtone jongeren die vakantiewerk doen, hebben later meer kans op een degelijke baan. Maar een goede vakantiejob vinden is geen sinecure als je Mohamed of Fatima heet.

Nergens in Europa zijn er minder allochtonen aan het werk dan in België. Dat bleek afgelopen week opnieuw uit een rapport van de Europese Commissie, die de Belgische overheid aanmaant om hun meer jobkansen te geven. Dat er nog altijd veel werkgevers zijn die liever geen mensen met een migratieachtergrond in dienst nemen, is genoegzaam bekend. Maar die discriminatie begint vroeger dan we vaak denken: allochtone jongeren hebben het al een pak moeilijker om een vakantiejob te vinden dan hun autochtone leeftijdgenoten.

‘Zolang de economie bloeit, is er geen probleem’, zegt arbeidsconsulent Ozgür Gümüs van de Antwerpse jeugdwerking Kras. ‘Zodra het slechter gaat, zijn er minder vakantiejobs te verdelen – en vallen allochtone jongeren als eersten uit de boot. Zelf denken ze dan algauw: “Ik word gediscrimineerd.” En wellicht is dat ook zo. Maar het valt moeilijk te bewijzen. Daardoor zijn ze al gedemotiveerd voor ze echt aan het werk gaan.’

Veel jongeren met een vreemde familienaam vinden pas een vakantiejob nadat ze wel tien keer zijn afgewezen, of dankzij de hulp van bijvoorbeeld een jeugdwerker. ‘Vaak zijn dat dan nog zware, vuile en saaie jobs’, aldus Gümüs. ‘In een magazijn, bijvoorbeeld, waar ze de hele dag met zware palletten moeten zeulen.’

Een jobstudent voorrang geven op basis van banden met een bedrijf gaat tegen de antidiscriminatiewetgeving in

Bram Sebrechts (Unia)

Specifiek onderzoek naar etnische discriminatie bij de aanwerving van jobstudenten in Vlaanderen bestaat nog niet. Uit verschillende studies is ondertussen wel gebleken dat het veel moeilijker is om een reguliere baan te vinden als je pakweg Mohamed of Fatima heet. Vorig jaar nog concludeerde econoom en arbeidsmarktdeskundige Stijn Baert (UGent) uit fictieve sollicitaties bij contractanten van de stad Gent dat mensen met een migratieachtergrond 30 procent minder kans hebben om voor een sollicitatiegesprek uitgenodigd te worden. ‘Er is geen enkele reden om aan te nemen dat dat voor jobstudenten anders zou zijn’, zegt Baert.

Sterker nog: zij hebben vaak een dubbele handicap. Veel bedrijven en organisaties geven namelijk voorrang aan de kinderen of familieleden van hun werknemers. Als het personeelsbestand divers is, hoeft dat geen probleem te zijn. Maar dat is bij lange na niet overal zo. ‘Hoe onschuldig die praktijk op het eerste gezicht ook is, iemand op basis van banden met een bedrijf voorrang geven, gaat tegen de antidiscriminatiewetgeving in’, zegt Bram Sebrechts, woordvoerder van het gelijkekansencentrum Unia. ‘Wij raden werkgevers aan om maar een klein deel van hun vacatures open te stellen voor familieleden van hun werknemers.’

Paradox

Wie geen studentenjob vindt, loopt meer mis dan alleen wat extra zakgeld. Vakantiewerk kan een tiener niet alleen zelfvertrouwen geven, het helpt hem ook om een netwerk op te bouwen en referenties te verzamelen. Allemaal troeven die de kans op vast werk vergroten.

Stijn Baert: ‘Als je vakantiewerk op je cv kunt zetten, zul je niet sneller uitgenodigd worden voor een sollicitatiegesprek. Word je uitgenodigd, dan vergroot het wél je kans om de job binnen te halen.’ Dat is natuurlijk voor alle schoolverlaters mooi meegenomen, maar jongeren met een migratieachtergrond hebben er extra baat bij. ‘Zij ervaren systematisch minder arbeidsmarktdiscriminatie naarmate ze meer werkervaring hebben.’ Uit de fictieve sollicitaties bij de Gentse contractanten bleek bijvoorbeeld dat kandidaten met twintig jaar ervaring helemaal geen discriminatie meer ondervinden. ‘Niet alleen vakantiejobs en echte werkervaring maar ook vrijwilligerswerk levert allochtonen op de arbeidsmarkt meer voordeel op dan autochtonen. Sommige werkgevers discrimineren omdat ze denken dat sollicitanten met een migratieachtergrond niet goed geïntegreerd zijn. Dat iemand vakantiejobs en vrijwilligerswerk heeft gedaan, kan hen van het tegendeel overtuigen.’

‘Mensen met een migratieachtergrond hebben dus werkervaring nodig om discriminatie te ontlopen,’ concludeert Baert, ‘maar ze kunnen die ervaring niet opdoen doordat ze worden gediscrimineerd. Dat is een opvallende paradox.’

Sommige bedrijven, organisaties en overheden doen nu al hun best om uiteenlopende groepen jongeren te bereiken. Er gaan zelfs stemmen op om quota in te voeren voor vakantiejobs. Is dat de juiste weg? ‘Ik weet het niet’, zegt Baert. ‘In elk geval is het belangrijk om zo vroeg mogelijk in te grijpen. Als je van bij je eerste stappen op de arbeidsmarkt op hindernissen botst, groeit de kans dat je het minder goed zult blijven doen – ook als er geen sprake meer is van ongelijke behandeling. Dat is een litteken dat je tot je pensioen met je meedraagt.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content