Een gesprek met Olivier Vanderhaeghen, deradicaliseringsambtenaar in Molenbeek. Hij getuigde de voorbij week in de parlementscommissie Radicalisering.
Lees ook volgende artikels: ‘Brussel, één jaar na de aanslagen: ‘Je krijgt hier meer steun als dakloze dan als jongere’‘ en ‘‘Jullie zien probleemjongeren, ik zie talent’‘.
OLIVIER VANDERHAEGHEN: Ik beschik niet over alle politiegegevens, maar wat we weten is dat de vertrekken naar Syrië in 2016 gestopt zijn. Er zijn geen vertrekkers meer. We stellen vast dat er nog wel jongeren zijn die vatbaar zijn voor een radicaal discours. Familieleden komen ons opzoeken omdat ze zich zorgen maken. Dat kan betekenen dat het gedrag helemaal veranderd is, of dat er geen contact meer is. In de gevallen die wij volgen is er al een breuk met de school en met de ouders. Sommigen wonen nog wel bij de ouders, maar er is geen communicatie meer. Dat wordt zo ook aanbevolen door de ronselaars: je moet breken met je familie, wij zijn je nieuwe familie.
De radicalisering kan een gevolg zijn van een ronselaar, die men fysiek ontmoet, maar in vele gevallen loopt het via het internet
Is er een evolutie in het aantal geradicaliseerden?
VANDERHAEGHEN: Ik weet niet of er meer gevallen zijn, maar de mensen komen er makkelijker over praten. We volgen de dossiers van 60 families. Soms gaat dat maar om 1 of 2 contacten, soms is het een zaak van lange adem, dat kan gaan tot meerdere jaren. De radicalisering kan een gevolg zijn van een ronselaar, die men fysiek ontmoet, maar in vele gevallen loopt het via het internet. Men maakt daarbij gebruik van complottheorieën. Er doen vele van dergelijke theorieën de ronde, die maken dat de jongere niet meer weet wat te denken. Theorieën zoals dat de aanslag op Charlie Hebdo opgezet spel was, en het werk van de CIA, tot en met de theorie dat de planeet geregeerd wordt door reptielen.
Die sites zijn ingenieus. Elke informatie die via de normale kanalen doorkomt wordt onmiddellijk in vraag gesteld. Er wordt onmiddellijk een alternatieve lezing geboden, zodat men ook negatieve informatie kan neutraliseren. De sites maken geen onderscheid meer tussen officiële en alternatieve bronnen. Ze spelen in op de zwakke punten van de jongeren. Jongeren zeggen me soms: we weten niet wie te geloven.
En zetten jihadisten dit op?
VANDERHAEGHEN: Neen, maar ze spelen er wel op in. Ze hameren op enkele dingen: er is een samenzwering aan de gang tegen moslims, en de islam is de religie van de verdrukten in België, in Europa en wereldwijd.
De kracht van IS was dat de organisatie jongeren een plaats bood, die ze nergens anders vonden. Ze voelden zich geen Belg, want die land associëren ze met discriminatie. Maar ook in Marokko worden ze als buitenlanders beschouwd. Ronselaars bieden op dit ogenblik dan wel geen echt land aan, maar de jongeren worden de ware islam, de uitverkorenen van God, wat nog altijd aantrekkelijk is.
Hoe kun je de samenzweringstheorieën aanpakken?
VANDERHAEGHEN: Dat gaat niet zo makkelijk, spijtig genoeg. Je vindt ze overal, en bij iedereen. Het aanscherpen van kritische zin zou helpen, het onderscheid tussen wat aannemelijk is en wat niet, een inschatting van bronnen. Daar is nog veel werk aan de winkel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
