De uitdagingen van een separatistische partij in een Belgische regering

© Dino
Pierre Havaux
Pierre Havaux Politiek redacteur bij Le Vif/L'Express

De N-VA heeft haar communautaire programma op een laag pitje gezet om in de regering te geraken. Dat kan haar wel eens zuur opbreken, zeggen onderzoekers.

In de politiek is het perfect mogelijk om alles te willen en van alles het omgekeerde te willen. Je kunt dus perfect de Belgische staat mee beheren en tegelijk vanuit je Vlaams-nationalistische overtuiging willen dat het land verdwijnt. Sinds oktober 2014 bewijst de N-VA dat elke dag door deel uit te maken van de federale regering.

Maar lang voor dat de partij van Bart De Wever de uitdaging aanging, had de voorganger van die partij, wijlen de Volksunie (VU), de weg getoond door twee maal deel te nemen aan het federale kabinet: in 1977-1978 binnen de regeringen Tindemans IV en Vanden Boeynants II, en van 1988 tot 1991 in de ploeg van Martens VIII.

Opvallend feit: Lega Nord wisselt constant af tussen radicalisering en versoepeling, net zoals de Vlaams-nationalisten.

Volgens een onderzoek van het Centrum voor socio-politiek onderzoek en informatie (CRISP), kwam de Volksunie er bekaaid van af. Onderzoeker Serge Govaert bespreekt het uitgebreid in zijn studie La Montée des nationalistes flamands au pouvoir dans les gouvernements fédéraux. Hij heeft ook aandacht voor de verschillen tussen de VU en N-VA, mar trekt vooral een rode draad door de drie regeringsdeelnames van de VU: de delicate confrontatie van de ambities van een autonoom en zelfs onafhankelijk Vlaanderen met de werkelijkheid van de belangen van België.

De VU gisteren en de N-VA vandaag hebben geen monopolie op dat ongemak. Govaert stipt een redelijk gelijkaardig geval aan op het Italiaanse politieke toneel: de Lega Nord. De partij, die in 1991 opgericht werd, vecht voor de onafhankelijkheid van het noordelijke Padanië onder leiding van Umberto Bossi.

De partij slaagt erin door te breken op een schaakbord van politiek-financiële schandalen uit de jaren 1990. Inmiddels heeft ze drie deelnames aan de Italiaanse regering (in 1994, in 2001-2006 en 2008-2011) op de teller staan. Opvallend feit: Lega Nord wisselt constant af tussen radicalisering en versoepeling, net zoals de Vlaams-nationalisten.

‘De Lega Nord, zoals vooral de N-VA, heeft op enkele sleutelmomenten een fundamenteel element van haar programma op een laag pitje gezet: de afscheiding’

Serge Govaert, onderzoeker CRISP

‘De Lega Nord, zoals vooral de N-VA, heeft op enkele sleutelmomenten een fundamenteel element van haar programma op een laag pitje gezet: de afscheiding’, verduidelijkt Govaert. Het is de prijs die je betaalt om nationaal aan de macht te komen. Maar het zorgt voor een andere uitdaging, namelijk de radicale separatistische stroming binnen de partij bestieren die wil vluchten voor ‘wat ze beschouwt als buitensporige compromissen. Een dergelijk electoraat behouden is een enorme uitdaging.’

Dat ervoer de N-VA nog in september vorig jaar, toen Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters de partij verlieten omdat ze niet genoeg investeerde in haar communautaire agenda. Ook van de Vlaamse Volksbeweging kwam de laatste jaren meer dan eens scherpe kritiek N-VA

Lees ook:Hendrik Vuye en Veerle Wouters (N-VA) in hun strijd tegen de partijtop, een reconstructie

Tot het tegendeel is bewezen, zijn al die ommezwaaien om aan de macht te komen nog nooit op een electoraal succes uitgedraaid. In 1978 incasseerde de VU een nederlaag en ook in 1991 ging de partij gevoelig achteruit. De Lega Nord kende verschillende tegenslagen en zit sinds 2010 in zwaar weer.

Is een gewaarschuwde N-VA er twee waard? De studie van CRISP merkt op dat de partij ‘profijt lijkt te trekken uit een Belgische bijzonderheid, namelijk dat de PS de eerste politieke macht is in het zuiden van het land, maar in Vlaanderen niet bestaat. De Waalse socialisten isoleren van regeringsdeelname kan ervoor zorgen dat het socio-economisch programma van de N-VA wordt uitgevoerd en de autonomie van de gemeenschappen en gewesten wordt versterkt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content