De Turteltaks: alle partijen hebben boter op het hoofd

Annemie Turtelboom (Open VLD) © BELGA
Ewald Pironet

Minister van Energie Annemie Turtelboom (Open VLD) ligt onder vuur omdat onze stroomfactuur 100 euro per jaar duurder wordt. Maar er is meer aan de hand: omdat de regeringen op zoek zijn naar verse inkomsten stijgt de elektriciteitsfactuur met meer dan de helft.

Het is nooit fijn als een nieuwe belasting naar je vernoemd wordt. Zeker niet als je een liberaal minister bent, want liberalen horen de belastingen te verlagen.

Het overkomt nu Annemie Turtelboom (Open VLD), vicepresident en minister van Begroting, Financiën en Energie in de Vlaamse regering. Eerder was ze al federaal minister voor Asiel en Migratie (2008 – 2009), van Binnenlandse Zaken (2009 – 2011) en van Justitie (2011 – 2014), maar van haar ministeriële daden is maar weinig bijgebleven, of het moest zijn dat dankzij haar elke pasgeboren baby een dubbele achternaam mag dragen.

Maar sinds vorige week heeft ze een vorm van onsterfelijkheid bereikt, want Annemie Turtelboom zal voor altijd geassocieerd worden met de ‘Turteltaks’, een verhoging van de stroomprijs met 100 euro. Zelf tilt ze daar niet zo zwaar aan: ‘Voor mij is de Turteltaks een geuzennaam voor iemand die moedige beslissingen durft te nemen.’

Prijsstijgingen

Turtelboom voert de nieuwe heffing in omdat Vlaanderen aankijkt tegen een hoge schuldenberg die de voorbije jaren werd opgebouwd door de installatie van zonnepanelen te subsidiëren. Dat gebeurde met groenestroomcertificaten, een uitvinding van wijlen Steve Stevaert (SP.A), die tussen 1999 en 2003 viceminister-president en Vlaams minister van Energie was. De subsidiëring werd jarenlang voortgezet, met 2 miljard euro schulden tot gevolg. En tot 2028 zal nog 7,2 miljard aan groenestroomcertificaten moeten worden uitbetaald.

Om dat niet helemaal te laten ontsporen, verhoogt de Vlaamse regering de elektriciteitsprijs voor elk gezin vanaf volgend jaar met 100 euro. Voor 280.000 gezinnen die het moeilijk hebben, komt er een sociale correctie, hun factuur wordt ‘maar’ 25 euro duurder.

Die 100 euro extra komt bovenop een hele reeks recente maatregelen die de stroomprijs al de hoogte hebben ingejaagd. Zo voerde de regering-Michel vanaf augustus een vennootschapsbelasting in voor intercommunales. Gevolg is dat de intercommunales die instaan voor de distributie van elektriciteit, die belastingen volledig doorberekenen aan hun klanten. Dat kan gaan van 10 euro voor de Imea-klanten rond Antwerpen tot 21 euro voor een hele reeks Oost- en West-Vlaamse gemeenten die afhangen van Gaselwest.

Als u ook nog aardgas verbruikt, stijgt de totale energiefactuur als gevolg van de vennootschapsbelasting met 33 tot 59 euro per jaar.

Johan Vande Lanotte
Johan Vande Lanotte© Belga Image

Verder besliste de regering-Michel om het btw-tarief op elektriciteit opnieuw naar 21 procent te brengen. Tijdens de vorige regering-Di Rupo verlaagde minister van Energie Johan Vande Lanotte (SP.A) dat tarief vanaf 1 april 2014 naar 6 procent. Dat werd toen verkocht als de beste manier om de koopkracht van de gezinnen te verhogen, al betwijfelden de meeste economen dat dit de meest efficiënte wijze was. Eigenlijk was de verlaging van de btw een poging om de index onder controle te houden en dus een verholen indexsprong. Sommigen omschreven het als een fiscaal snoepje kort voor de verkiezingen. ‘De verkiezingscampagne is begonnen’, schreef Jos Bouveroux, voormalig Wetstraatjournalist en ex-hoofdredacteur van de VRT-nieuwsdienst, ‘hoe kun je anders het voorstel bestempelen van vicepremier Vande Lanotte om de btw op elektriciteit te verlagen van 21 naar 6 procent?’

Ook de Vlaamse regering nam een aantal beslissingen die de elektriciteitsfactuur verzwaren. De belangrijkste was de afschaffing van gratis stroom, ook al ingevoerd door Stevaert. Sinds 1999 kreeg elk gezin 100 kilowattuur gratis stroom en vanaf 2002 kwam daar nog eens 100 kilowattuur per gezinslid bij. Voor een gezin van vier personen was dat goed voor een voordeel van 100 tot 120 euro.

Wat de precieze gevolgen zijn van al die maatregelen voor uw elektriciteitsfactuur is afhankelijk van wie uw distributienetbeheerder is, hoe groot uw gezin is, bij welke elektriciteitsleverancier u klant bent, welk tariefplan u hebt en hoeveel u verbruikt. Dat de stroomfactuur voor iedereen zal stijgen, staat vast. Een kroostrijk gezin in Oost- en West-Vlaanderen zal harder worden getroffen dan een klein gezin in de regio Antwerpen, en een alleenstaande is nog slechter af. U mag ervan uitgaan dat uw elektriciteitsfactuur met meer dan de helft zal stijgen, zoals het voorbeeld voor een gezin met één kind in Gent laat zien: in plaats van jaarlijks 654,18 euro te betalen voor hun elektriciteit wordt dat 1002,38 euro (zie infografiek).

Dertien waarschuwingen

Hoewel de stijging van de stroomprijs het gevolg is van een hele rist maatregelen door de federale én de Vlaamse regering, kwam vooral minister Turtelboom in zwaar weer terecht. Dat heeft ze in de eerste plaats aan zichzelf te danken, omdat ze de verhoging met 100 euro niet zelf bekendmaakte, maar door de oppositie naar boven liet spitten. En meteen noemde die dat ‘een platte belastingverhoging’ en doopte die om tot Turteltaks.

De oppositie fietste vlot voorbij aan het feit dat Turtelboom opgezadeld zit met een onhoudbare erfenis waarvoor alle politiek partijen medeverantwoordelijkheid zijn

Daarbij fietste ze vlot voorbij aan het feit dat Turtelboom opgezadeld zit met een onhoudbare erfenis waarvoor alle politiek partijen medeverantwoordelijkheid zijn. Jarenlang werd onder Stevaert en zijn opvolgers Kris Peeters (CD&V) en Hilde Crevits (CD&V) groene stroom te gul gesubsidieerd, zonder dat dit werd doorberekend in de elektriciteitsprijzen. Pas na dertien waarschuwingen door de SERV (Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen) en toen de schuldenberg helemaal uit de hand dreigde te lopen, reageerde toenmalig minister van Energie Freya Van den Bossche (SP.A). Erg doortastend was haar optreden niet: vanaf 2011 verminderden de subsidies wel, maar te laat en te weinig. Fiscaal expert Michel Maus tweette dan ook: ‘De Vlaamse energieheffing: Steve-, Kris-, Hilde-, Freya- of Turteltaks?’

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

En dan vergat Maus Wouter Van Besien nog, want ook de groenen zijn medeverantwoordelijk voor de torenhoge schuld. Telkens als iemand opperde om de oversubsidiëring voor zonnepanelen af te bouwen, schreeuwden ze moord en brand: ‘Het kan toch niet de bedoeling zijn de groene economie geheel op droog zaad te zetten?’ En toen Open VLD in 2009 – 2014 op de oppositiebanken zat, protesteerde de partij van minister Turtelboom ook tegen elke subsidieverminderingen die minister Van den Bossche naar voren schoof voor zonnepanelen.

Turtelboom verdedigt haar heffing met het argument dat ‘niets doen later méér kost dan 100 euro’. Tegen 2019 zou een gezin dan 250 euro moeten ophoesten. Toch zijn er tal van vragen. Waarom geldt die 100 euro voor elk gezin en werd het bedrag niet gekoppeld aan het verbruik? Dat zou het zuinige energieverbruik hebben aangemoedigd. Het Netwerk Tegen Armoede wijst erop dat ‘als men mensen belast of factureert, de sterkste schouders meer moeten bijdragen dan de mensen die het moeilijk hebben’. De vakbonden ACV en ABVV vinden dat bedrijven in verhouding een te klein deel betalen van de groenestroomfactuur, terwijl Unizo stelt dat de kmo’s te veel moeten bijdragen in verhouding tot de grote bedrijven. Naar schatting dertig grote bedrijven, die rechtstreeks aangesloten zijn op het hoogspanningsnet en goed zijn voor een vijfde van het totale elektriciteitsverbruik, hoeven helemaal niets extra’s te betalen. Dat krijgt geen minister uitgelegd.

Opmerkelijk is dat de stijging van de stroomfactuur er niet komt door een klim van de elektriciteitsprijs. Die is laag en blijft vrij constant. Er is geen sprake van schaarste op de elektriciteitsmarkt, de kerncentrales liggen niet stil, de energieprijzen swingen niet de pan uit als gevolg van geopolitiek spanningen. De hogere factuur is alleen maar te wijten aan extra heffingen, hogere btw, het afschaffen van gratis stroom en het afbouwen van de schuldenberg van de groenestroomcertificaten. We hebben die hogere factuur dus te danken aan twee zaken: het ontbreken van een energiebeleid in ons land en de zoektocht van de Vlaamse en federale regering naar nieuwe inkomsten.

De federale regering belooft dat de taxshift een gezin over enige tijd 100 euro per maand extra zal opleveren, of 1200 euro per jaar. Dat moet de koopkracht verhogen en de economie aanzwengelen. Maar een flinke hap van dat bedrag zullen we mogen besteden aan de elektriciteitsfactuur, en daarvan zal het grootste deel terugvloeien naar de staatskas.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content