‘De stoute leerling zal tot na de verkiezingen op de gang moeten staan’

Worden Viktor Orban en zijn partij Fidesz morgenmiddag uit de EVP-fractie gezet? Volgens docent Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven) is een compromis in de maak.

Eind vorige maand stuurde CD&V-voorzitter Wouter Beke, samen met zijn Waalse en Luxemburgse tegenhanger, een brief naar EVP-voorzitter Joseph Daul. Daarin werd aangedrongen op het vertrek van Orban en Fidesz uit de EVP. Maar of het zo’n vaart zal lopen?

‘Ik verwacht een tijdelijke schorsing’, zegt professor Steven Van Hecke. ‘De voorstanders van het vertrek kunnen dat verkopen als een duidelijk signaal: de stoute leerling zal tot na de verkiezingen op de gang moeten gaan staan. Als blijkt dat dat niet helpt, zal hij de school moeten verlaten. Als hij zich wél weet te gedragen, mag hij straks weer in de klas komen zitten. Ik vermoed dat voorzitter Daul morgen, bij het begin van de vergadering, met een dergelijk voorstel op de proppen komen. Het is een manier om, aan beide kanten van de partij, gezichtsverlies te vermijden en de schade te beperken. Zo hopen ze dat de commotie zal overwaaien, en dat deze kwestie de kansen van Manfred Weber om voorzitter te worden van de Europese Commissie niet verder hypothekeert.

Volgens De Standaard zou er een raad van wijzen komen die moet toezien op de toestand in Hongarije.

Van Hecke: Dat is zeer goed mogelijk. In het verleden is er al eens voor zo’n oplossing gekozen.

Fidesz is, uitgedrukt in aantal parlementsleden, niet zo belangrijk voor de EVP. Je zou je kunnen afvragen waarom Orban niet gewoon de laan wordt uitgestuurd.

Van Hecke: Met hun 11 parlementsleden zijn ze goed voor vijf procent van de fractie, dus kwantitatief gezien maken ze inderdaad geen groot verschil. Wat hen belangrijk maakt, is het feit dat ze met Orban een eerste minister leveren. Zulke partijen zijn binnen de EVP een zeldzaamheid geworden. Behalve Hongarije hebben ze alleen nog Duitsland, Oostenrijk, Bulgarije en Ierland. Daarbij komt nog de vrees dat het vertrek van Fidesz zal leiden tot een nieuwe Europese fractie met soortgelijke krachten in Polen of Italië. Die vrees heeft er destijds ook toe geleid dat Berlusconi erbij mocht.

Waarom heeft Orban die fractie nog niet opgericht?

Van Hecke:Omdat Orban goed genoeg weet dat hij de EVP nodig heeft. De EVP is de megafoon die hem mee groot heeft gemaakt. En hij zal ook wel beseffen dat het met die nieuwe alliantie wel eens zou kunnen tegenvallen. Oké, het gaat over partijen die, met Brussel, een gemeenschappelijke vijand hebben. Maar voor de rest? Orban wil geen solidariteit in het migratiedossier, Matteo Salvini wel. De Polen willen geen Russische inmenging, terwijl Orban goede maatjes is met Poetin. Ik zie daar niet meteen een partij met een coherent programma uit groeien. Je kunt het de EVP trouwens verwijten dat ze dat argument onvoldoende uitgespeeld hebben. De EVP is niet afhankelijk van Orban, het is eerder omgekeerd.

Heeft de EVP ooit een lid uit de fractie gezet?

Van Hecke:Er zijn precedenten, ja. De Baskische christendemocraten zijn ooit moeten vertrekken onder druk van de Partido Popular omdat ze te weinig afstand namen van de ETA. En er is ooit ook een rechtse Portugese partij uit de EVP gezet omdat die weigerde het verdrag van Lissabon goed te keuren. Dat is de belangrijkste rode lijn geweest. Sociaal-economisch is er wel wat bandbreedte, en ook over migratie is er ruimte voor verschil. Maar voor eurosceptici is er in de EVP geen plaats. Dat is wat Orban nu zuur opbreekt. Wie de voorzitter van de Commissie rechtstreeks aanvalt, en ook nog eens de campagne van de topkandidaat van de EVP ondermijnt, zal het gewezen hebben.

Waarom heeft Manfred Weber Orban zo lang de hand boven het hoofd gehouden?

Van Hecke: Weber is een CSU’er die inhoudelijk dichter bij Orban staat en een rechtser publiek moet bedienen. Maar Weber heeft ondertussen ook al duidelijk gemaakt waar de grenzen liggen. Hij heeft voor het fameuze artikel 7 gestemd. De facto is hij het die de krijtlijnen tekent.