Hendrik Vuye & Veerle Wouters

‘De mythe van de hardwerkende prinsen is doorgeprikt’

Hendrik Vuye & Veerle Wouters Hoogleraar (UNamur) en lector (Hogeschool PXL), voormalige V-Kamerleden

Monarchie en fiscaliteit, het gaat niet goed samen. Royaal belastingen betalen, dat is niet aan de royals besteed. Kritische bedenkingen over vorst en vaderland van kamerleden Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

De civiele lijst van koning Filip bedraagt 11.554.000 euro. Dit kan tellen. Hij heeft de beschikking over het koninklijk paleis te Brussel en het kasteel van Laken. Beide gebouwen zijn eigendom van de federale overheid en vrij van belasting. Hij kan een beroep doen op maximaal 35 ambtenaren. Het militair huis en de leden van de federale politie die instaan voor zijn veiligheid, niet meegerekend.

De civiele lijst is vrij van personenbelasting. Minister van Financiën Koen Geens noemde dit een ‘grondwettelijke traditie’.

Over de besteding van de gelden beslist de koning vrij. Hij beheert de gelden ‘alsof het zijn eigendom is’, stelt minister van Financiën Henri Jaspar in 1934 in de senaat. Er is geen controle door het Rekenhof, noch moet hij een activiteitenverslag indienen. Wat gebeurt er met een overschot op het einde van het jaar? Er zijn geen toewijzingsregels, antwoordt Charles Michel op een parlementaire vraag. De koning kan er dus vrij – en ook belastingvrij – over beschikken.

Kan het anders? Ja, in Nederland onderzoekt de rekenkamer jaarlijks de bestedingen van Willem-Alexander en van de andere leden van het koninklijk huis. Het parlement krijgt een omstandig verslag en moet decharge verlenen.

Dotaties

Albert II, Astrid en Laurent ontvangen een dotatie. Voor de wet van 27 november 2013 wordt hierop geen personenbelasting betaald. Nu is de dotatie opgedeeld in twee delen: een component ‘bezoldiging’ en een component ‘werking en personeel’.

Albert II:

Bezoldiging: 172.000 euro

Werking: 750.000 euro

Totaal: 922.000 euro

Astrid:

Bezoldiging: 86.000 euro

Werking: 233.000 euro

Totaal: 319.000 euro

Laurent:

Bezoldiging: 86.000 euro

Werking: 220.000 euro

Totaal: 306.000 euro

Op het deel bezoldiging – dat overeenstemt met de bruto aanvangswedde van een staatsraad voor Astrid en Laurent en de dubbele aanvangswedde voor Albert II – heft men personenbelasting.

Op het deel werking wordt geen personenbelasting betaald. De dotatiegerechtigden moeten jaarlijks een activiteitenverslag indienen. De bestedingen ‘werking en personeel’ worden gecontroleerd door de eerste voorzitter en de voorzitter van het Rekenhof. Dit gebeurt voor het eerst in 2015 voor het werkingsjaar 2014.

Olie op het vuur

En wat blijkt? De activiteitenverslagen tonen aan dat een normale werktaak niet is besteed aan de royals. We schreven er al eerder over. Het zijn gelegenheidsactiviteiten die helemaal niet in verhouding staan tot het bedrag van de dotatie. De mythe van de hardwerkende prinsen die ‘deuren openen’ en het land vertegenwoordigen, is doorgeprikt. Toch slaagt prins Laurent er nog in om olie op het vuur te gieten door in de media te verklaren: ‘Wij werken hard voor ons geld’.

Het verslag van het Rekenhof is uiterst summier. De verslagen over Albert II, Astrid en wijlen Fabiola, beslaan één A4’tje. De motivering is nagenoeg identiek. Zelfs het verslag over prins Laurent is maar twee A4’tjes lang, waarbij het tweede blad nauwelijks enkele regels bevat.

Dat Laurent een royale invulling geeft aan het begrip werkingskosten, wordt breed uitgesmeerd in de pers. Een skireis, het schoolgeld van de kinderen en aankopen bij de Colruyt, het zijn allemaal werkingskosten. De prins is altijd prins, zelfs wanneer hij op skilatten staat.

En wat gebeurt er met een eventueel overschot op de werkingskredieten? Er zijn geen toewijzingsregels, antwoordt ook hier Charles Michel.

Even over het muurtje kijken

We werpen een blik bij onze noorderburen. De ‘Oranje-regeling’ gaat terug op Willem I. Hij vond dat een koning met weinig geld zijn onafhankelijkheid verliest. Leuk bedacht!

In Nederland krijgt de koning geen civiele lijst. Aldaar is dat ‘een uitkering’. Naast Willem-Alexander (5.269.000 euro), genieten ook Maxima (904.000 euro) en Beatrix (1.419.000 euro) van een uitkering. De Grondwet bepaalt dat deze uitkeringen vrijgesteld zijn van personenbelasting. De andere leden van de koninklijke familie zoeken een eigen weg en ontvangen geen overheidsdotatie.

Wat opvalt is dat de uitkering van Willem-Alexander en Maxima samen (6.173.000 euro), merkelijk lager ligt dan de civiele lijst van Filip (11.554.000 euro). Geen van beide koningen betaalt personenbelasting. Het bedrag dat Beatrix ontvangt (1.419.000 euro) ligt hoger dan wat Albert krijgt (922.000 euro). Het is wel nagenoeg identiek aan de dotatie van Fabiola tot 2013 (1.441.381 euro). Na de incidenten met Fons Pereos werd deze dotatie verlaagd tot 461.000 euro.

Betalen de Oranjes belasting op hun privaat vermogen? ‘Vermogensbestanddelen welke dienstbaar zijn aan de uitoefening van hun functie’ zijn vrijgesteld. Wat men moet verstaan onder dienstbaarheid voor de uitoefening van de functie bepaalt de belastingdienst. Niemand weet welk percentage van hun vermogen is vrijgesteld. In België betaalt de koninklijke familie wel belasting op privaat vermogen, zoals roerende of onroerende voorheffing.

De koning en zijn vermoedelijke troonopvolger worden tevens vrijgesteld van ‘rechten van successie, overgang en schenking’ op hetgeen ze ‘krachtens erfrecht of door schenking’ verkrijgen van een lid van het koninklijk huis. In België zijn we op dit punt strenger. De Belgische koninklijke familie betaalt successierechten op de nalatenschappen. Maar successierechten proberen de Belgische royals wel eens te ontwijken, zo Fabiola met haar Fons Pereos.

De regering Rutte verdedigt de Oranje-regeling. In het parlement ligt dit gunstregime wel onder vuur. PvdA dringt aan op een herziening. De partij krijgt steun van D66, SP, GroenLinks en PVV. Een wijziging van de Oranje-regeling veronderstelt een grondwetswijziging … en dus een twee derde meerderheid. Grendelgrondwet, weet u wel.

Het mysterie van de BTW en accijns

Begin de jaren ’90 maakt André Molitor, de gewezen kabinetschef van Boudewijn, zijn beklag over de BTW. Het leven is hierdoor duurder geworden voor de royals. Ze moeten nu ook BTW betalen op de aankopen ten laste van civiele lijst en dotaties.

En toch. In 1993 beslist de directeur-generaal van de BTW dat er geen BTW verschuldigd is. Evenmin accijns. Te Laken staat zelfs een ‘pompe défiscalisée’. Belastingvrij tanken. Volgens minister van Financiën Steven Vanackere is dit een ‘grondwettelijke gewoonte’. De uitleg zit grondig fout. Artikel 172 Grondwet stelt namelijk dat een vrijstelling van belasting maar kan worden ingevoerd bij wet … en, er is geen wet.

In 2013 keert de regering-Di Rupo haar kar. Voortaan wordt ook BTW en accijns geheven. Wordt de wet dan gewijzigd? Neen, hoor. Dat hoeft niet, we gaan de bestaande regels toepassen, argumenteert de regering-Di Rupo … nadat ze gedurende 20 jaar niet werden toegepast.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content