Over de vaandelvlucht van de rijkste Belg

EWALD PIRONET

De rijkste Belg, Alexandre Van Damme, verhuist van België naar Zwitserland en dat zorgt voor ophef. Vijf bedenkingen over de relatie tussen de grote vermogens en de fiscus.

1. Eigenlijk is het verwonderlijk dat Alexandre Van Damme (54 jaar), met een geschat vermogen van 3,2 miljard euro, zo lang in België heeft gewoond. Hij is niet alleen de grootste privéaandeelhouder van bierreus AB InBev, maar investeerde ook in koffiemaker Douwe Egberts. Via het investeringsfonds 3G Capital is hij aandeelhouder van voedingsgigant Kraft Heinz en van de Amerikaanse hamburgerketen Burger King, waar hij ook in de raad van bestuur zit. Er zijn geruchten dat 3G een bod wil doen op Coca-Cola. Zakelijk bindt hem dus niet zoveel aan ons land, of het moest voetbalclub Anderlecht zijn. Van Damme is een fervent supporter van paars-wit, zit in de directieraad van de club en beslist mee over sportieve en financiële zaken. Maar de belangrijkste activiteiten van Van Damme spelen zich dus ver buiten de Belgische grenzen af.

2. Alexandre Van Damme is niet de eerste gefortuneerde Belg die uit België wegtrekt en hij zal ook niet de laatste zijn. Heel wat puissant rijke landgenoten gingen hem voor naar Zwitserland, zoals Guy Ullens de Schooten (Tiense Suiker, Weight Watchers), Luc Verelst (Bouwbedrijf Verelst) en Bart Verhaeghe (Uplace). Ze verhuizen niet zozeer voor de gezonde berglucht naar het Alpenland, maar om fiscale redenen. Een buitenlander die in Zwitserland gaat wonen, kan op forfaitaire basis belastingen betalen. De belastbare basis hangt niet af van zijn inkomen of meerwaarden, wel van zijn uitgaven. Die worden berekend op basis van zeven keer de huurwaarde van zijn huis, met een minimum van 400.000 Zwitserse frank. Concreet betekent dat een minimale belasting van zo’n 150.000 frank (137.000 euro).

3. Een emigratie naar Zwitserland is een wat opzichtige manier om aan de Belgische fiscus te ontsnappen, maar net als alle andere Belgen – hoe bent u zelf? – proberen vermogende landgenoten zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Vele investeerders en ondernemers hebben, net als Alexandre Van Damme trouwens, hun aandelenparticipaties ondergebracht in Luxemburgse holdings. LuxLeaks en de Panama Papers toonden aan dat sommige rijken zelfs jarenlang wetten overtraden om aan de fiscus te ontsnappen. Maar iemand met internationale activiteiten en een groot vermogen kan geloofwaardiger beweren dat hij een Panamese vennootschap nodig heeft dan de bakker op de hoek. En kan zich ook duur deskundig advies veroorloven zodat alles piekfijn binnen het wettelijk kader wordt geregeld.

4. De rijkste 10 procent Belgen betalen bijna de helft van alle belastingen. Na zijn verhuizing hoort Alexandre Van Damme daar niet meer bij: een landgenoot die in Zwitserland woont en vennootschappen heeft in Luxemburg, wordt in die twee landen belast en niet meer in België. Hoeveel de Belgische overheid misloopt na het vertrek van Van Damme weten alleen hijzelf en zijn boekhouder, maar volgens sommige berekeningen zou het zeker 70 miljoen euro zijn. De roep dat de rijken een rechtvaardiger deel van de belastingen moeten betalen, is terecht en klinkt luid, niet alleen in België. De vraag van een paar miljard is hoe je ervoor kunt zorgen dat vooral de écht rijken zullen betalen. Talloze suggesties zijn al geformuleerd. Elders in deze Knack pleit Wim Moesen (KU Leuven) voor het belasten van de inkomsten uit vermogen volgens het Scandinavisch model, tegen een vlaktakstarief van 27 procent. Wat er ook van komt, steeds zal rekening moeten worden gehouden met kapitaalvlucht, wat voor de grote vermogens makkelijker is dan voor de rest van het land, zoals Alexandre Van Damme illustreert.

5. De manier waarop de regering-Michel en haar voorgangers werk maakten van een of andere vorm van rijkentaks is in elk geval helemaal verkeerd. Er wordt voortdurend gemorreld aan de beleggings- en vermogensfiscaliteit en dat is contraproductief. De speculatietaks bijvoorbeeld werd één jaar na de invoering weer afgeschaft omdat hij meer kost dan hij opbrengt. De roerende voorheffing is dan weer in vijf jaar tijd vijf keer verhoogd, van 15 naar 21, 25, 27 en nu naar 30 procent, maar het is onduidelijk in welk groter plan dat past – tenzij: snel meer geld in het laatje brengen. Het rechtvaardiger belasten van de rijken moet deel uitmaken van een globale fiscale hervorming, die er meteen voor moet zorgen dat ons belastingsysteem eenvoudiger en transparanter wordt. Als de vaandelvlucht van Alexandre Van Damme daartoe kan bijdragen, is er toch nog één positief gevolg voor onze samenleving.

EWALD PIRONET is senior writer van Knack

De manier waarop de regering-Michel werk maakte van een rijkentaks is helemaal verkeerd.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content