‘De kans is groot dat Michel I vooral herinnerd zal worden als vechtkabinet’

Met een ruziënde regering zoals die van premier Charles Michel heb je geen oppositie meer nodig: met hun openlijke kritiek op hun collega’s stellen de ministers zelf het beleid wel ter discussie. Nochtans, zo schrijft Knack-redacteur Ewald Pironet is er werk aan de winkel: ‘Als de regering-Michel niet zorgt voor een eenvoudiger belastingsysteem en voor een efficiëntere overheid, raakt ons land nog verder achterop.’

Zo werd er vorige week nog maar eens gebakkeleid over de tax shift , nadat minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) had verklaard dat die niet mag worden verengd tot een vermogensbelasting. Volgens hem moeten de lasten op arbeid eerst verschuiven naar consumptie, dan naar milieuvervuiling, en pas dan naar vermogen. Snel en luid ging vicepremier Kris Peeters (CD&V) in het verweer. Daarmee illustreerde hij nog maar eens dat hij de oppositieleider is binnen de regering. Peeters doet er kennelijk alles aan om zich daar onmogelijk te maken, opdat men hem binnenkort een mooie job zou aanbieden. Als opvolger van Eddy Bruyninckx, bijvoorbeeld, de topman van het Gemeentelijk Havenbedrijf die in de lente van 2016 met pensioen gaat.

Van Overtveldt heeft gelijk als hij zegt dat je voor de tax shift ook moet kijken naar de btw en de accijnzen. Maar hoe je het ook wendt of keert, er moet een of andere vorm van kapitaalbelasting komen, want het is belangrijk dat het gelijkheidsgevoel wordt hersteld. Uit de enquête die Knack begin dit jaar hield, bleek dat een grote meerderheid van de Vlamingen ervoor te vinden is, óók onder N-VA-kiezers.

Een verhoging van de accijnzen uit bezorgdheid om onze gezondheid en het milieu zijn zeker mogelijk. We scoren in Europa heel laag met de belastingen op energie en transport, benzine en diesel. En we mogen nog meer inkomsten verwachten uit de btw. Volgens Bert Brys, belastingexpert bij de OESO, wordt in ons land maar 48 procent van de consumptie belast. Meer dan de helft ontsnapt er dus aan. ‘Je zou kunnen zeggen dat het effectieve btw-tarief niet 21 maar 10 procent is door de vele vrijstellingen en verlaagde tarieven’, zegt Brys. Voormalig minister van Financiën Koen Geens, partijgenoot van Peeters, rekende het uit: ‘Als de opbrengsten uit btw in ons land op het EU-gemiddelde zouden liggen, zou dat 4,5 miljard kunnen opleveren. Dat is genoeg om de arbeidslasten met ruim 2 procent te verlagen.’

Maar verschuivingen of niet: een échte tax shift moet een hervorming inhouden van ons fiscale systeem, dat nu veel te ingewikkeld is. Professor fiscaal recht Michel Maus noemt het ‘een lobbyfiscaliteit’: onder druk van lobbygroepen hebben de regeringen de afgelopen decennia allerlei fiscale cadeaus gecreëerd voor bepaalde groepen van onze samenleving. Wie ervan kan genieten, is blij. Alle anderen moeten meer belastingen betalen. Het afbreken van de fiscale koterij, zoals fiscaal advocaat Victor Dauginet ons belastingsysteem noemt, moet een onderdeel zijn van de tax shift .

Trouwens, wat is de ommezijde van de tax shift ? Wat krijgen we in ruil voor onze belastingen? Volgens de Leuvense econoom Wim Moesen worden onze centen door onze overheden niet goed besteed, en is onze ambtenarij te weinig efficiënt: ‘De performantie van de Belgische overheden is ondermaats in verhouding tot de middelen die erin worden gepompt.’

De modernisering van het federale overheid is vooral de verantwoordelijkheid van Steven Vandeput, die nu in de belangstelling staat als minister van Defensie, maar ook bevoegd is voor Ambtenarenzaken. Uit een interview in Knack deze week blijkt dat Vandeput nog nérgens staat met de modernisering van de overheidsdiensten en hun personeel. Hij heeft er ook geen grote plannen voor, en wijst de vakbonden die vasthouden aan verworven rechten met de vinger.

Als de regering-Michel niet zorgt voor een eenvoudiger belastingsysteem en voor een efficiëntere overheid, raakt ons land nog verder achterop. De kans is groot dat ze vooral herinnerd zal worden als een vechtkabinet.