‘De grootste oorzaken van klimaatverandering zijn economische en bevolkingsgroei’

Kristof Cuadros Perez en Iason Passaris van het project Climate Response kijken naar wat we moeten doen om onbeheersbare klimaatverandering te vermijden: ‘De schuldenberg zal afgelost moeten worden door uw kinderen en kleinkinderen.’

De aanhoudende hittegolf in het Noordelijk halfrond laat, voor het eerst, zien dat Klimaatverandering ons leven hier en nu al beïnvloedt. Wetenschappers – en nu ook economen – slaan opnieuw alarm dat de genomen maatregelen ontoereikend zijn.

De grootste oorzaken van klimaatverandering zijn economische en bevolkingsgroei

Misschien zet het zicht op onze droge gazon of het verbod op verspilling van drinkwater ons eindelijk aan om meer te willen doen. Maar wat moeten we dan exact doen? De verkiezingscampagne van voormalig Amerikaans president Bill Clinton wist het al in 1992: ‘It’s the economy, stupid.’

Klimaat schaadt de economie

Het artikel gepubliceerd door Knack enkele dagen geleden laat er geen twijfel over bestaan, de huidige hittegolf houdt verband met klimaatverandering. We beginnen in het Westen vandaag voor het eerst een voorsmaakje te krijgen van waar wetenschappers al jaren voor waarschuwen: puffende werknemers, verminderde graanoogsten, een verbod op de verspilling van drinkwater, uitgestelde voetbalcompetities, bosbranden… Welcome to the future. En dit is nog maar het topje van de (smeltende) ijsberg.

De enorme schade die de klimaatverandering met zich meebrengt is zo groot dat ook Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas, enkele dagen geleden aan de alarmbel trok en waarschuwde dat dit het ‘grootste (economische) probleem wordt van de toekomst’.

Hij is echter niet de eerste die ons waarschuwt voor de economische gevolgen van de klimaatverandering. Van secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki Moon tot huidig directeur van het IMF Christine Lagarde en het OECD (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling), allen geven ze aan dat de klimaatverandering de grootste uitdaging wordt voor onze economie. Tegen 2100 wordt economische schade voorspeld die oploopt tot een kwart van de huidige wereldeconomie. Een kwart van de wereldeconomie aan financiële schade, u leest het goed.

De klimaatontkenner is ondertussen een uitstervend ras en het is nu hopelijk voor iedereen duidelijk dat we met z’n allen veel meer zullen moeten doen om onze kinderen een nog min of meer leefbare planeet na te laten.

Verwarring

Wat we nu exact moeten doen om de klimaatverandering tegen te gaan, lijkt echter een veel minder duidelijke zaak. In de jaren negentig dachten we dat spaarlampen de oplossing waren naar een duurzamere toekomst, begin jaren 2000 was biodiesel de oplossing en tot zeer recent was hernieuwbare energie het antwoord op al onze klimaatproblemen.

Je zou van minder verward en ontmoedigd worden…

‘We zijn allemaal tegen klimaatverandering, maar zeg ons alsjeblieft wat we nu moeten doen om het tegen te houden!’ is iets wat we steeds vaker horen.

De oplossing zit in de cijfers

Wat het klimaat betreft leven we anno 2018 op krediet.

Nochtans stonden de mogelijkheden en vooral beperkingen van spaarlampen, biobrandstoffen, hernieuwbare energie (en recent het terugdringen van plastics) in de strijd tegen klimaatverandering al lang in de wetenschappelijke sterren geschreven. Veel eerder dan het moment waarop we met z’n allen de laatste nieuwe technologische droom moesten loslaten, gaven de cijfers al aan waar het schoentje knelde.

Dromers zijn goede vrienden om te hebben, maar minstens zo belangrijk zijn zij die je de ‘inconvenient truth’ durven vertellen, zelfs als je die niet graag hoort. Het wordt tijd om niet meer rond de ongemakkelijke waarheid heen te draaien.

Onze economie schaadt het klimaat

Om de ergste toekomstscenario’s te vermijden, moeten we, volgens onze wetenschappers, globaal onze broeikasuitstoot tegen 2030 terugdringen met 50 procent. De laatste cijfers uit 2017 geven echter aan dat de emissies niet enkel te traag dalen, maar gewoon nog steeds stijgen. We zijn dus niet meteen goed bezig.

Dat komt misschien omdat de grootste oorzaken van klimaatverandering nog steeds taboe zijn en niet onder de loep worden genomen. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) was nochtans duidelijk: de twee primaire oorzaken van onze nog steeds stijgende emissies zijn bevolkingsgroei én… economische groei. De pijl wijst dus niet enkel van klimaat naar economie, maar ook van economie naar klimaat.

De cijfers liegen er ook niet om. Ondanks de enorme groei aan hernieuwbare energie (zonne-energie: steeg 5000% in de laatste 10 jaar, u leest nog steeds goed), steeg het aandeel van het verbruik van hernieuwbare energie ten opzichte van het totale energieverbruik amper. Waarom? Omdat de vraag naar energie bijna even hard groeit. In Vlaanderen spreken we dan over ‘dweilen met de kraan open’.

Het klimaat schaadt onze economie en onze economie schaadt het klimaat.

Hernieuwbare energie ten spijt, was in de laatste kwarteeuw 2009 het enige jaar waarin onze uitstoot van broeikasgassen niet steeg. Wat was er toen net aan de hand? Juist, een economische crisis, waardoor we een tijdelijke krimp zagen van de wereldeconomie.

Als we de zaken over een langere periode bekijken, dan zien we dat je, in de laatste 1000 jaar, de concentratie aan CO2 in de atmosfeer nagenoeg perfect kan leggen naast deze van onze globale economische groei.

Moet dit verbazen? Niet echt eigenlijk. Vermits hernieuwbare energie tot nader orde nog steeds maar een goede 10 tot 15% van de globale primaire energieproductie uitmaakt, is er nog zo’n 85 à 90% aan fossiele brandstof nodig die de rest van onze economie moet draaiende houden.

We dromen van een toekomst waarin we kunnen groeien zonder ons klimaat pijn te doen en er zijn enkele aanwijzingen dat dit op wereldschaal ook ooit mogelijk kan zijn. Maar zoals de grafiek van de laatste 1000 jaar laat zien, vallen die aanwijzingen in het niets tegenover de pijlsnel stijgende curve waarin we ons nu bevinden. Als je rekening elke maand meer in het rood staat, is het goed om na te denken over een baan met een hoger loon, maar in afwachting daarvan is het misschien geen slecht idee om je uitgaven dringend eens goed onder de loep te nemen.

Tot op heden is het verband tussen emissies en de vraag naar energie nog steeds enorm sterk. En laat die vraag nu net gedreven worden door economische groei en bevolkingsgroei. Dus, zolang we de twee belangrijkste oorzaken van ons klimaatprobleem niet eerlijk durven benoemen, zal de strijd ertegen een maat voor niets zijn. Dat is geen leuke boodschap. Helaas maakt dat ze niet minder waar.

Probleemoplossend denken leert ons dat de eerste stap in het vinden van een oplossing het correct identificeren van het probleem is. Pas dan kan je effectief zijn in het uitvoeren van je oplossing. Laat ons dus eindelijk de zaken bij naam durven noemen: economische groei en populatiegroei als twee van de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering. Wat het klimaat betreft leven we anno 2018 op krediet. De schuldenberg zal afgelost moeten worden door uw kinderen en kleinkinderen.

Kristof Cuadros Perez is Ingenieur in de Milieukunde. Hij creëerde hij het project Climate Response met als doel een zo groot mogelijk publiek te informeren over wetenschappelijke kennis rond Klimaatverandering. Iason Passaris is Doctor in de Chemische Ingenieurstechnieken – specialisatie Milieutechnologie. Hij verzorgt mee de wetenschappelijk-inhoudelijke boodschap van Climate Response.