De ecocheques: symbool van de verlamming van Michel-I

De ecocheques: symbool van de verlamming van Michel-I © Belga
Stavros Kelepouris
Stavros Kelepouris Journalist Knack.be

De ecocheque was verleden tijd, daar waren alle regeringspartijen het erover eens. Tot de lobby zich in het parlement toonde, de Raad van State roet in het eten gooide, en de partijen stilzwijgend besloten elkaar zo weinig mogelijk trofeeën te gunnen.

Begin dit jaar dienden de vier meerderheidspartijen van de federale regering een wetsvoorstel in om de ecocheques af te schaffen en om te zetten in cold hard cash. Aanvankelijk leek het alsof het wetsvoorstel probleemloos ondertekend zou worden – alle partijen waren immers voor het idee gewonnen.

Maar toen vroeg CD&V uitstel om de sociale partners meer tijd te geven en begon plots ook MR te twijfelen. Intussen hebben beide partijen hun standpunt bijgesteld: de ecocheques moeten voor hen niet meer verdwijnen, maar wel uitgegeven worden in elektronische vorm. Eerder deze week leek het alsof ook de N-VA op die lijn zat, maar uiteindelijk verduidelijkte de partij dat ze toch voluit voor de afschaffing ging. Zo staat het nu twee tegen twee. Een dossier dat in kannen en kruiken leek, zit diep in het slop. ‘Ik ken geen enkel dossier waarin er zoveel bochtenwerk is gebeurd’, verzucht Egbert Lachaert, kamerlid voor Open Vld.

Nadat het wetsvoorstel werd ingediend, zag Lachaert naar eigen zeggen de steun ervoor afbrokkelen onder druk van de vakbonden en de drie grote uitgiftemaatschappijen Edenred, Sodexo en Monnize. ‘Ik heb lobbyisten tijdens de plenaire vergadering zien rondlopen om parlementsleden te beïnvloeden. Bovendien hadden die lobbyisten een goed contact met minister van Werk Kris Peeters (CD&V), want die heeft hen goed gebrieft over de evoluties van het dossier’, meent Lachaert. ‘ Zo ontstond er twijfel bij CD&V en MR. Ik heb helaas onderschat hoe machtig de lobby is bij verschillende kabinetten en ministers, al geef ik de strijd niet op.’

De ecocheques: symbool van de verlamming van Michel-I
© BelgaImage
Ik heb lobbyisten tijdens de plenaire vergadering zien rondlopen om parlementsleden te beïnvloeden.

Egbert Lachaert (Open Vld)

Ook Staatssecretaris Zuhal Demir (N-VA), die tot voor kort als Kamerlid haar schouders zette onder de afschaffing van de ecocheques, zegt dat het lobbywerk er in dit dossier bijzonder stevig aan toe ging. ‘Met allerlei onderzoeken probeerden de uitgiftebedrijven aan te tonen dat het afschaffen van de ecocheques geen goed idee is. Nu is dat geen uitzondering, maar ditmaal waren ze wel erg gedreven. Bij die onderzoeken had ik toch wel enkele serieuze bedenkingen.’ Dat wordt door de uitgiftemaatschappijen stellig tegengesproken. ‘We hebben onze onderzoeken door onafhankelijke instellingen laten uitvoeren. Ze kwamen allemaal tot dezelfde conclusie dat het afschaffen van de ecocheques negatieve gevolgen heeft voor onze economie’, zegt Cathy Schoels, woordvoerder van Edenred.

Dat de onderhandelingen tussen de meerderheidspartijen op dit moment muurvast zitten, is mee het gevolg van twee adviezen van de Raad van State. Die oordeelde dat het wetsvoorstel het gelijkheidsbeginsel schendt. Door ecocheques om te zetten naar vrij te besteden contant geld, lijkt de vergoeding neer te komen op een extra loonsschijf – weliswaar loon waarop geen belastingen betaald worden. Daar komen mogelijk problemen van, oordeelt de Raad van State: je kan namelijk niet het loon van sommigen volledig belasten en het loon van anderen maar voor een deel.

‘Er is inderdaad wel wat rechtsonzekerheid gegroeid door het eerste advies van de Raad van State,’ geeft Lachaert toe. Open Vld voegde daarom een amendement toe, waarna de Raad van State in een tweede advies aangaf dat de nieuwe passages in het wetsvoorstel een zaak voor het Grondwettelijk Hof zijn.

Lachaert wil het wetsvoorstel intussen toch door het parlement loodsen, met een ingangsdatum begin 2019: ‘Zo geven we de tegenstanders van deze wetswijziging, de vakbonden en de uitgiftemaatschappijen, voldoende tijd om naar het Grondwettelijk Hof te gaan en daar de casus van het gelijkheidsbeginsel voor te leggen. Als er dan geen probleem opduikt, kan de wet in voege treden. Blijkt er toch een probleem, dan kan je de wet perfect weer intrekken en is er geen enkel juridisch probleem. Een sluitende oplossing.’

Kris Peeters, Charles Michel en Jan Jambon
Kris Peeters, Charles Michel en Jan Jambon© Belga

‘De lobby? Alstublieft zeg.’

Ook al wijzen zowel de liberalen als de Vlaams-nationalisten beschuldigend naar de christendemocraten, CD&V blijft achter haar standpunt staan. In principe zijn ook zij te vinden voor een simpele afschaffing, maar de partij gaat nu voluit voor de tussenoplossing – papieren ecocheques vervangen door elektronische. ‘Afschaffen blijkt juridisch niet zo evident. Andere partijen spreken over zogenaamde invloed van de lobby, maar wij baseren ons gewoon op de twee negatieve adviezen van de Raad van State. Misschien kunnen zij die adviezen niet goed lezen, maar wij hebben die in ieder geval goed begrepen,’ klinkt het.

Maar enfin. Alstublieft zeg – de lobby!

Stefaan Vercamer (CD&V)

Dat Open Vld de invoering van de wet wil opschuiven tot 2019 om zo eventuele procedureslagen in te calculeren, vindt CD&V-Kamerlid Stefaan Vercamer – die het dossier van nabij volgt – al te gek. ‘We weten uit ervaring dat het Grondwettelijk Hof normaliter zo’n fundamenteel advies van de Raad van State volgt, en dus mogen we ervan uitgaan dat we met onze wet niet gaan landen. Dan gaan we toch geen wetten stemmen om vervolgens te hopen dat het Grondwettelijk Hof toch inbindt? Als wetgever worden we wel verwacht serieus werk te leveren. Komaan zeg.’

En de invloed van de lobby? ‘Maar enfin. Alstublieft zeg – de lobby!’ klinkt het gefrustreerd. ‘Zowel de MR als wij hebben altijd gezegd dat de afschaffing er enkel kan komen als er absolute juridische zekerheid is dat er geen belastingen betaald zullen moeten worden op de nettovergoeding. De Raad van State maakt gewoonweg korte metten met het wetsvoorstel. In hun tweede advies over het gewijzigde wetsvoorstel staat trouwens dat er geen enkel nieuw element was om de beoordeling te herzien.’

Bij CD&V wordt de bal overigens subtiel doorgekaatst naar N-VA. ‘De MR steunt ons, N-VA steunde ons ook maar heeft nu zijn kar gekeerd. Zij maken daar toch een bocht.’ Op dat vlak delen ze alvast de frustratie van Egbert Lachaert, die zich in verscheidene interviews kritisch uitlaat over de houding en het ‘bochtenwerk’ van N-VA. Wim Van der Donckt, de vervanger van Zuhal Demir in de Kamer, liet deze week ruimte om uit te wijken naar de elektronische piste, maar zijn partijgenoot Jan Spooren zette vierentwintig uur later de puntjes op de i: N-VA wil van de ecocheque af. Woordvoerder Diederik Demuynck verduidelijkt dat het partijstandpunt nooit veranderd is, maar dat de adviezen van de Raad van State even voor juridische vraagtekens zorgden.

Stefaan Vercamer (CD&V)
Stefaan Vercamer (CD&V)© Belga

De ecocheques zijn een symbooldossier geworden voor de hervormingspolitiek van de regering, zo stipte Lachaert gisteren opnieuw aan in Villa Politica. Tegelijk lijken ze ook een symbool te worden voor de verlamming die zich meester maakt van Michel-I. Er is weliswaar een opbod aan concrete wetsvoorstellen , maar de akkoorden laten steeds langer op zich wachten. En daarbij kijkt iedereen naar elkaar. De hervormde vennootschapsbelasting van N-VA (een dossier dat eigenlijk gewoon klaar is), de meerwaardebelasting van CD&V, de Open Vld-voorstellen om de werkloosheidsuitkering in de tijd te beperken, en nu ook de afschaffing van de ecocheques (dat Open Vld nadrukkelijk naar zich toe trekt): hoe langer hoe meer haken de Vlaamse partijen in de federale regering hun ideeën aan elkaar en houden ze mekaar onder schot.

Wie wil scoren, moet daardoor de ander ook laten scoren – maar geen enkele partij lijkt daar zin in te hebben. De liberalen slagen er bovendien steeds vaker in Kris Peeters te portretteren als de lastpak: als minister van Werk is hij degene die de hervorming van de werkloosheidsuitkering tegenhoudt, en als linkse christendemocraat is hij volgens Open Vld degene die onder meer de vakbonden hun invloed laat uitoefenen over het ecocheque-debacle. ‘Het zou er nog aan ontbreken dat je als minister van Werk niet dicht bij de sociale partners zou staan. Het is zijn job om de sociale partners goed bij elkaar te houden en tot akkoorden te brengen,’ verdedigt Vercamer zijn partijgenoot.

Lachaert vroeg de coalitiepartners gisteren om niet twee jaar in verkiezingsmodus te vervallen. Een vraag die de afgelopen maanden al vaker viel in de Wetstraat – maar steeds meer in dovemansoren lijkt te vallen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content