Jan Cornillie (SP.A)

‘De bankenunie is in hetzelfde bedje ziek als de Eurozone zelf’

Jan Cornillie (SP.A) Voormalig directeur van de studiedienst van SP.A en kandidaat voor de partij in 2019

‘De Italiaanse bankensaga moet een signaal zijn voor de Europese linkerzijde om van de hervorming van de eurozone een absolute topprioriteit te maken’, schrijft Jan Cornillie (SP.A) naar aanleiding van het feit dat de Italiaanse overheid twee noodlijdende banken te hulp moet schieten.

“Zie je wel”, moet men in menige Europese hoofdstad gedacht hebben toen bekend raakte dat de Italiaanse regering maar liefst 17 miljard euro vrijmaakt om twee banken van de ondergang te redden. De belofte van de Europese bankenunie was dat belastingbetalers geen banken meer zouden moeten redden. Maar bij één van de eerste gevallen doet de Italiaanse staat het toch. Het bevestigt de vrees dat ze zich ook deze keer niet aan de regels zullen houden. Waar is de belofte gebleven van een échte Europese bankenunie die met zo’n scenario definitief komaf zou maken? De belofte dat via een Europees depositofonds spaarders buiten schot zouden blijven. De belofte ook dat een Europees stabiliteitsmechanisme de negatieve impact op de economie van zo’n banken-val zou temperen. Niets van dat alles in de praktijk. De nieuwe regels zijn dan wel gemaakt, maar de nodige solidariteit is er nog altijd niet. En dus blijft alles bij het oude. Lidstaten redden hun banken met belastinggeld om erger te voorkomen. We blijven dus met vuur spelen in de eurozone.

‘De bankenunie is in hetzelfde bedje ziek als de Eurozone zelf’

In Berlijn en Den Haag zijn ze wat blij dat het hún geld niet is. Ze zullen de Italiaanse bankreddingen aangrijpen om een gezamenlijk Europese depositogarantie nog langer uit te stellen. Maar zonder Europese solidariteit zullen lidstaten net wel banken blijven overnemen en blijven de regels dode letter. Want de Europese regels zeggen nu wel wat je niet mag doen, maar bieden geen alternatief. De Bankenunie is in hetzelfde bedje ziek als de Eurozone zelf. Door gebrek aan Europese solidariteit nemen lidstaten suboptimale economische beslissingen. Waarna andere lidstaten dat feit aangrijpen om solidariteit nog langer uit te stellen. Hoeveel keer gaan we die fout nog maken? Wanneer je in de eurozone in de put zit, moet je jezelf terug naar boven graven. Een gepaste behandeling op tijd – lees: een Europees vangnet dat meteen, solidair en automatisch ingrijpt – wordt nog steeds vooral als een moreel risico gezien.

Om het Italiaanse scenario van afgelopen weekend te vermijden, moeten spaarders gevrijwaard en besmetting van andere banken vermeden kunnen worden. Maar precies door het gebrek aan Europese solidariteit kiest een regering nog altijd liever voor het onwettige en voor het onzekere. Want welke regering wil nu het risico lopen om een economische crisis over zich af te roepen door spaarders te gaan ruïneren? Zeker in een land dat al lange tijd gebukt gaat onder zeer trage groei en waar het anti-Europees sentiment hand over hand toeneemt. Dan is de veiliger optie om die slechte banken gewoon over te nemen.

Europese begroting die schokken kan opvangen

De Italiaanse saga moet een signaal zijn voor de Europese linkerzijde om van de hervorming van de eurozone een absolute topprioriteit te maken. Nu ligt de focus op de zogenoemde Sociale Pijler. Maar welk verschil zou zo’n Sociale Pijler überhaupt maken wanneer Italië zijn banken volgens het Europese boekje zou afwikkelen? Het recht om niet te diep te vallen? Een garantie op een snelle doorstart wordt in elk geval niet geboden. Er blijft dus nood aan een hervorming van de eurozone zelf die sociaal moet zijn: met een Europese begroting die schokken kan opvangen, met een échte bankenunie die solidair is in crisis in plaats van landen individueel voor het blok te zetten wanneer 1 of meerdere banken de pedalen verliest.

‘De belangrijkste sociale maatregel van de eurozone heet op dit moment flexibiliteit, namelijk begrotingsflexibiliteit.’

Spanje heeft wel al een bank failliet laten gaan. “Kijk naar Spanje: die hebben hervormd en nu is de groei terug.”, zeggen de aanhangers van de harde lijn dan. “Het beleid van besparingen en structurele hervormingen heeft gewerkt. Zie je wel.” Klinkt goed, maar klopt maar weinig van. Spanje, het posterkind van de Europese structurele hervormers, bespaarde tussen 2010 en 2014 maar liefst 5.4 % van het BBP. Gevolg? De economie kelderde en de werkloosheid liep op. Nu groeit de Spaanse economie opnieuw, precies omdat de overheid sinds 2015 gestopt is besparen. De Spaanse economie groeit zelfs sterker dan die van Portugal, het posterkind van opstandig links. Portugal bespaarde meer, tot 6.7% tussen 2010 en 2014, en stimuleert de economie nog steeds minder dan in Spanje. De reden voor die Europese lente is dus precies dat we met het destructief besparingsbeleid gestopt zijn in Europa. Sinds 2015 zag de Europese Commissie het licht en voerde ze opnieuw begrotingsflexibiliteit in. Gevolg? Meteen stopte de eurozone met haar eigen economie pijn te doen en kijk, ze herleeft. It was the austerity, stupid.

Ook hier is dus een les voor de Europese sociaaldemocraten. De belangrijkste sociale maatregel van de eurozone heet op dit moment flexibiliteit, namelijk begrotingsflexibiliteit. De eurozone herstelt zich door overheden in de eurozone toe te laten te investeren als de gezinnen en ondernemingen dat te weinig doen, door sociale zekerheid te financieren op het moment dat de markt het laat afweten. Nu de Europese Unie zich opmaakt voor grote akkoorden over de toekomst van Europa, mogen sociaaldemocraten zich dus niet opnieuw, zoals bij de invoering van de euro, met een kluitje in het riet laten sturen. De eurozone heeft een herverzekering nodig, geen steunbalk hier en daar. Anders dreigt over tien jaar de conclusie ter linkerzijde: “Zie je wel, de EU is niet sociaal te krijgen”.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content