Vlinks

‘Catalonië biedt Europese Unie de kans om te tonen dat ze meer is dan een economische regulator’

Vlinks Vlinks streeft naar een sociaal, rechtvaardig en inclusief Vlaanderen met maximale autonomie.

‘Het is hoog tijd dat Europa zich over dit regionalisme buigt en een manier vindt om er een geweldloze oplossing voor te bemiddelen’, schrijft Tom Garcia van Vlinks in aanloop naar het referendum in Catalonië.

Nu het Catalaanse referendum van 1 oktober nadert, haalt de Spaanse regering alles uit de kast om het alsnog tegen te houden. Daarbij worden de grote middelen niet geschuwd: stemformulieren worden in beslag genomen, ambtenaren worden met ontslag bedreigd, topambtenaren opgepakt, burgemeesters die meewerken aan het referendum met arrestatie bedreigd en volgens de Catalaanse premier Carles Puigdemont is de Catalaanse autonomie de facto opgeheven en de noodtoestand uitgeroepen. Het gaat ondertussen dus niet meer om onafhankelijkheid alleen, maar om serieuze schendingen van fundamentele mensenrechten. Ook niet-separatistische bewegingen en partijen klagen dit aan.

‘Catalonië biedt Europese Unie de kans om te tonen dat ze meer is dan een economische regulator’

En de Europese Unie? Die staat erbij en kijkt ernaar. De verschillende onafhankelijkheidsbewegingen zijn dan ook een meer dan vervelende splijtzwam voor de Unie. Met de Brexit leek de Schotse onafhankelijkheidsdrang van de agenda te verdwijnen, daar moesten de Britten dan hun plan maar mee trekken. Behalve dan dat Schotland eigenlijk in de Brexit nog een extra reden zag om af te scheiden, namelijk bij de Europese Unie te kunnen blijven.

Dat leidde tot enige politieke inventiviteit om te zien of en vooral hoe een onafhankelijk Schotland eventueel alsnog in de Unie zou kunnen blijven. Dat daarmee de Brexiteers een flinke pad in de korf gezet kan worden, is daarbij natuurlijk mooi meegenomen. Ook voor andere Britse deelstaten als Wales en Noord-Ierland waren er Europese oren naar een eventuele afscheiding van het Verenigde Koninkrijk, maar toch alsnog met enige schroom. Per slot van rekening is het niet aan de Europese Unie om zich met de interne problemen van andere onafhankelijke landen in te laten, Oekraïne even terzijde gelaten, natuurlijk.

Escalatie

Voor Catalonië ligt de situatie wel even anders. Hier gaat het om een autonome regio binnen één van de lidstaten van de EU. Aangezien de Unie een verbond is tussen natiestaten, ligt de integriteit van die natiestaten als het ware vast. Meermaals is al duidelijk gemaakt vanuit de Unie dat elke regio die zich afscheidt, niet automatisch aanspraak kan maken op lidmaatschap van de Unie als nieuwe natie.

Zolang het bij politiek en diplomatiek gehakketak blijft, kan de Unie die rol van onpartijdige scheidsrechter gerust spelen, maar wat als het uit de hand loopt? De jongste ontwikkelingen in Catalonië tonen dat de gemoederen behoorlijk verhit kunnen geraken. Juridisch gezien mag het centrale gezag het dan bij het rechte eind hebben, hun harde optreden mag toch op zijn minst als buiten proportie gezien worden. Een escalatie van geweld, daar is niemand mee gebaat en vroeg of laat zal de Unie dit ‘probleem’ toch onder ogen moeten zien.

De Europese Vrije Alliantie, de Europese partij die regionalistische en autonomistische partijen verenigt, roert zich al een hele tijd en steunt het Catalaanse referendum en de actievoerende Catalaanse independendisten. Van de andere kant eisen voornamelijk Spaanse unitaristische leden van het Europese Parlement dat het onafhankelijkheidsstreven van Catalonië als ongrondwettelijk en dus illegaal erkend wordt door de Unie. Er zijn zelfs stemmen die het verbieden van separatistische partijen in Catalonië op de agenda willen zetten.

Het is dus hoog tijd dat Europa zich over dit regionalisme buigt en een manier vindt om er een geweldloze oplossing voor te bemiddelen. Je kan dan wel stellen dat de Unie zich niet hoeft te laten dwingen of zelfs chanteren door een minderheid van nationalistische doorzetters, maar daarmee zal het probleem niet verdwijnen. Het nationalisme steekt nu immers wereldwijd de kop op, in verschillende vormen. We kunnen het krampachtig proberen de kop in te drukken of we kunnen samen proberen te kijken of er geen manieren zijn om deze krachten positief aan te wenden.

Dat vraagt enige openheid van geest en de moed om een geheel nieuwe visie op de politieke opdeling van Europa uit te denken en te werken. Onmogelijk is dat niet, Europa is in het verleden al vaker hertekend en de grenzen van de huidige natiestaten -die nu zo heilig en onveranderlijk lijken- zijn ook al meermaals gewijzigd. Helaas ging dat meestal gepaard met oorlogsgeweld. Dat is toch iets dat we beter moeten kunnen? Dit is een kans voor de Europese Unie om te tonen dat ze ook meer kan zijn dan een economische regulator en keffende waakhond van nationale begrotingen.

Tom Garcia is kernlid van Vlinks

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content