Een kilo beuling voor Wouter Beke

Walter Pauli is redacteur van Knack.

De CD&V staat op een keerpunt in haar bestaan: in deze Trumptijden wordt ze de partij van de tegencultuur. Door Walter Pauli.

Wedden dat zelfs het gros van de politieke waarnemers er niet echt mee bezig is dat dit weekend een politiek evenement van eerste orde op de agenda staat? In het Limburgse Lommel houdt de CD&V haar driedaagse Nieuwe Wij-congres. Partijvoorzitter Wouter Beke verzorgt de communicatie van dat congres op zijn manier, meer Limburgs dan Vlaams.

Het viel misschien niet zo op, maar de voorbije week was het al CD&V wat de klok sloeg. Er was meer dan gemiddelde aandacht voor het CD&V-plan om tegen 2030 alle benzine- en dieselauto’s te verbieden en te vervangen door elektrische auto’s. Eric Van Rompuy zorgde zelfs voor een primeur door als eerste belangrijk parlementslid van de meerderheid snoeihard uit te halen naar de eerste minister en de gemakzucht waarmee hij een flauwe federale begroting aan de Kamer presenteerde (‘Denkt premier Michel dat wij een bende analfabeten zijn?’). En natuurlijk was er de opmerkelijke verhuizing van Kris Peeters naar Antwerpen. Vorige week zijn de Vlaamse christendemocraten er voor het eerst in jaren in geslaagd om de N-VA te overtreffen in politieke agendasetting en in aanwezigheid in de media.

Daarmee is de toon gezet voor een CD&V-congres, dat méér is dan een vroeg nummertje voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Hoewel Wouter Beke dat dit weekend niet met zoveel woorden zal zeggen, leggen steeds meer CD&V’ers zich voorlopig neer bij het feit dat de N-VA de nummer één is in het Vlaamse partijlandschap. De knop is dus omgedraaid: CD&V kiest de positie van ‘eerste uitdager’. Niemand symboliseert dat beter dan vicepremier en nu ook Antwerpse lijsttrekker Kris Peeters.

Als vicepremier heeft Peeters zich vanaf het begin geprofileerd als eerste challenger van de nieuwrechtse machthebbers, overigens zeer tot ongenoegen van de andere regeringspartijen. Het is een copernicaanse revolutie: keer op keer zorgt de CD&V – ja, de CD&V! – ervoor dat de achterkamertjesdeals niet doorgaan. Laatst was dat weer zo met het voorstel van Open VLD om een aantal politietaken aan private bewakingsfirma’s uit te besteden. Dat plannetje zou door de federale regering heimelijk zijn goedgekeurd, als de christendemocraten er geen stokje voor hadden gestoken. CD&V’ers die zich verzetten tegen affairisme: het is ooit anders geweest.

Ook bij de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen zal Kris Peeters de rol van uitdager op zich nemen. Niemand denkt dat het de ambitie van Peeters is om van de CD&V de eerste Antwerpse partij te maken, maar plots is hij wel dé uitdager van burgemeester Bart De Wever. Kritiek op zijn kandidatuur pareert Peeters met zijn onverstoorbare glimlach. Dat hij als federaal vicepremier niet voluit voor Antwerpen gaat, is overigens geen goed argument uit de mond van een burgemeester die voortdurend als partijvoorzitter in het nieuws komt. Een gevecht tussen twee bijklussers: het heeft natuurlijk een apart cachet.

De Antwerpse rol van Peeters heeft voor de CD&V wel nationale relevantie. De voorbije jaren was de partij in de steden veroordeeld tot de rol van meeloper of opposant, zelfs in de West-Vlaamse bolwerken Kortrijk en Brugge. Met Kris Peeters op kop van de Antwerpse lijst kiest CD&V voor een veel offensievere, zelfs agressievere positie: de partij die hoe dan ook van plan is het terrein te heroveren dat de voorbije decennia verloren ging. Kris Peeters moet in het hele land zijn partijgenoten tot voorbeeld strekken. En dat uitgerekend in Antwerpen, een stad waar de CD&V zonder Peeters slechts luttele procenten waard is – en waar ook mét hem succes niet gegarandeerd is.

Die verandering in strategie spoort met een nieuwe inhoudelijke opstelling van de CD&V. Wouter Beke probeerde het aloude christendemocratische gedachtegoed al eerder bij de tijd te brengen met zijn slogan: ‘het moedige midden’. Bedoeld wordt: de CD&V is de partij van de (vaak verloren) redelijkheid. In deze Trumptijden is dat een verademing, haast een teken van tegencultuur: een partij die opkomt voor een beetje redelijkheid. De partij van: ‘mag het weer een beetje beschaafd?’ Die rol is de partij van Beke op het lijf geschreven.

Althans, dat is de theorie. In de praktijk blijkt het niet zo simpel om deze nieuwe invulling geloofwaardig te communiceren. De sterkte van de CD&V is immers ook haar zwakte: de alomtegenwoordigheid van Kris Peeters zelf.

Dat de Vlaamse christendemocraten zich scharen achter één leidersfiguur: eigenlijk is het nooit anders geweest, zeker niet in hun succesvolste jaren. Leo Tindemans, Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene, wat later Yves Leterme: CVP en CD&V mogen als standenpartij dan wel de politieke emanatie zijn van een tros sociale organisaties, toch wordt dat politieke verhaal graag gepersonifieerd: ‘Met deze man wordt het anders’ (Tindemans in 1974), ‘De tocht is lang, de gids ervaren’ (Dehaene in 1995), enzovoorts.

Alleen waren de oude Vlaamse christendemocratische coryfeeën in hun gloriedagen omringd door een heuse Pretoriaanse Garde, een keurkorps waarbij de ene politieke vedette naast de andere stond. In de topjaren van Wilfried Martens kon de CVP ook rekenen op Leo Tindemans, Jean-Luc Dehaene, Mark Eyskens, Gaston Geens, Herman Van Rompuy, Daniël Coens, Miet Smet, Paula D’Hondt, Wivina Demeester, Luc Van den Brande en tutti quanti. Al die toppers stonden allemaal tegelijk op de verschillende CVP-lijsten. Welke grote naam duldt of krijgt Kris Peeters naast zich? Voorzitter Wouter Beke? Zijn oud-kabinetschef Koen Geens? Hilde Crevits, de nummer twee van de Vlaamse regering? Dat is het zowat. Destijds liet Martens zijn voorganger Tindemans nog een belangrijke rol spelen, vandaag is Yves Leterme verbannen naar het hoogste noorden.

Tot 2014 was Pieter De Crem op zijn manier ook nog een politieke vedette, maar met Kris Peeters als federale chef de file lijkt de staatssecretaris voor Buitenlandse Handel zich te moeten schikken in een bijrol, als de veredelde kamenier van koningin Mathilde bij buitenlandse reizen. Waarom zou De Crem niet politiek relevant kunnen zijn? Waarom werpt hij zich niet op als de hardnekkige bewaker van de Belgische concurrentiekracht? Hij zou voortdurend kunnen interveniëren met scherpe opmerkingen en interventies: over zwartwerk, loonpolitiek, sociale bescherming, verkeer, milieu, energie, zelfs over het veiligheidsdebat (cybercriminaliteit, economische spionage…): allemaal factoren die onze buitenlandse handel beïnvloeden. Pieter De Crem zou dus in élk federaal debat een extra CD&V-vedette kunnen zijn, naast Kris Peeters. Tenminste als hij daarvoor de ruimte zou krijgen van zijn eigen voogdijminister. Van Kris Peeters dus.

Vandaar ook dat het relatief eenvoudig is om de CD&V als partij van de nieuwe redelijkheid een hak te zetten. Het volstaat Kris Peeters te framen als een ‘onredelijk’ politicus. Als ex-Unizo-baas wekt de nieuwe, o zo sociale Kris Peeters niet overal evenveel vertrouwen op. Hoe oprecht is de man? En vergeet Joke Schauvliege niet, die met haar rol in dossiers als Essers en Uplace ook niet meteen een vertegenwoordigster lijkt van de ’tegenmacht tegen de achterkamertjespolitiek’.

De N-VA bedient zich met grote ijver van die anti-Peetersstrategie, ook ter bescherming van de eigen ministers. En soms licht Kris Peeters zichzelf een beentje. Zoals die keer dat hij met de tv-camera’s erbij een kilo beuling kwam kopen in Antwerpen. Hij wilde tonen dat het daar veilig winkelen was, zei hij, maar hij bedoelde vooral dat de door Bart De Wever bestelde para’s niet nodig waren. Dat gebeurde op 21 januari 2015. Een jaar en twee maanden na die tv-beelden, op 22 maart 2016, waren er zelfmoordaanslagen op de luchthaven in Zaventem en in het metrostation van Maalbeek. Over para’s wordt sindsdien niet veel meer gediscussieerd. Over beuling evenmin.

CD&V’ers die zich verzetten tegen affairisme: het is ooit anders geweest.

De sterkte van de CD&V is ook haar zwakte: de alomtegenwoordigheid van Kris Peeters.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content