‘Buitenlandse Zaken heeft nood aan een duidelijke strategie voor sociale media’

Kamerlid Peter Luykx pleit voor een sterkere aanwezigheid van de FOD Buitenlandse Zaken op sociale media. Dit niet alleen door het hoofdbestuur, maar ook door de diplomatieke posten. ‘Via een parlementaire resolutie vraag ik aan de regering om definitief komaf maken met de versnipperde communicatie en voluit te gaan voor een coherente socialemediastrategie voor de diplomatie’.

De sociale media hebben een revolutie betekend voor de manier waarop mensen met elkaar communiceren. Of het nu is om te liken, sharen of checken: ontelbare keren per dag grijpen we naar onze smartphone. De sociale media veroveren ook hun plek in de overheidscommunicatie, ook bij buitenlandse betrekkingen. Het gebruik ervan versterkt onze boodschap in het buitenland en draagt bij tot een correct beeld van dit land, haar instellingen, beleid en troeven. Het stimuleert bovendien het contact met onze expats, maar kan ook gericht interesse wekken bij de burgers van onze gastlanden.

Werk aan de winkel

Om die redenen pleitte ik in 2016 al voor meer inzet op digitale diplomatieke kanalen. Twee jaar later moet ik jammer genoeg vaststellen dat dat nog niet gebeurd is. Deze vaststelling volgt uit een persoonlijk onderzoek van 109 federale posten, consulaten en vertegenwoordigingen op vlak van hun activiteiten op sociale media.

Buitenlandse Zaken heeft nood aan een duidelijke strategie voor sociale media. Vooral bij de diplomatieke posten is er een groot gebrek aan samenhang. Niet alle posten zijn actief op dezelfde platformen en er zijn grote verschillen op vlak van inhoud en frequentie. Waar 95 van de 109 posten vandaag een Facebook-account hebben, zijn slechts 34 posten van de 109 actief op twitter. Enkelen hebben een Flickr-account of zijn actief op een populair lokaal platform, zoals de ambassade in China op Weibo. Helaas verwijzen amper 63 of iets meer dan de helft van alle posten op hun website naar hun bestaande sociale media accounts. Voor sommige posten vergt het een ware zoektocht om hun Facebook- of Twitter-account te vinden. Hoe verwachten zij dat de burgers de weg vinden naar hun pagina’s?

Onze noorderburen tonen hoe dit beter kan. Met de Sociale Media Atlas van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken vind je online een overzicht van àlle sociale media accounts van de diplomatieke posten, inclusief rangschikkingen, statistieken, enzovoort. Zo’n transparant overzicht kan de dienstverlening en band met de burger enkel maar ten goede komen. Ook het grote verschil in aantal likes op de facebookpagina’s van de posten verraadt het gebrek aan visie: dit aantal varieert tussen de 49 (Consulaat-Generaal in Sint-Petersburg) en 39 815 likes (Ambassade in Algiers). Hetzelfde kan gezegd worden over het taalgebruik. Veel ambassades communiceren in het Engels, anderen hanteren een tweetalige aanpak. Maar je ziet ook ééntalige Franse pagina’s of accounts die uitsluitend communiceren in de landstaal (zoals in Zuid-Amerika). Het resultaat is een versnipperde communicatie over te veel accounts, die ons verhindert om invloed op te bouwen en door de informatiemuur te breken.

Dat België achterop hinkt, blijkt ook uit de Digital Diplomacy Review. Deze index, dat een rangschikking maakt van de digitale aanwezigheid van de ministeries van buitenlandse zaken wereldwijd, klasseerde ons land afgelopen jaar op de 71e plaats. Hiermee staan we één plaats onder Kosovo en één plaats boven Jordanië. Onze buurlanden Frankrijk, Duitsland en Nederland doen het veel beter en prijken allen in de top 10.

Meervoudige meerwaarde

Cyberdiplomatie heeft een immens potentieel. Sociale media kunnen helpen om verwezenlijkingen in de kijker te zetten en beleidskeuzes te verdedigen. Zo wordt de diplomaat in het midden van het debat geplaatst en kan een echte band ontstaan tussen de overheid en de burger. Bovendien kunnen hier ook de inwoners van de gastlanden bij betrokken worden.

Hierbij horen de onlinepagina’s inhoudelijk de constitutionele realiteit van dit land te weerspiegelen. Ik hoor buiten de landsgrenzen vaak van mensen hoe ingewikkeld en verwarrend zij de structuur van België wel niet vinden. Waarom de pagina’s niet meer gebruiken om de blauwdruk van het land te visualiseren en de troeven van onze deelstaten in de verf te zetten? Laat ons helder verwijzen naar de bevoegdheidsverdeling: maak de bezoekers duidelijk dat wij een federale staat zijn en belangrijke bevoegdheden bij de deelstaten liggen.

Qua consulaire dienstverlening kunnen medewerkers via sociale media relevante vragen beantwoorden en problemen opvolgen. Dit laat een snelle en actieve wisselwerking toe, die het contact met de overheid veel dynamischer maakt.

Ten slotte kunnen sociale media een grote toegevoegde waarde bieden bij crisiscommunicatie. De ambassade in het aardbevingsgevoelige Japan gebruikt haar Twitter-account specifiek voor informatie ingeval van rampen en roept de expats op om zich in te schrijven op de ‘Twitter alerts‘. Ook de ambassade in Kinshasa schakelt sociale media in om bijvoorbeeld betogingen aan te kondigen en veiligheidsinstructies mee te geven. Dit werkt ook in omgekeerde zin. Denk maar aan de Facebook-applicatie om jezelf als ‘veilig’ te markeren wanneer er zich een ramp voordoet in jouw stad of regio. De diplomatieke post kan op die manier veel sneller zien of landgenoten in veiligheid zijn, dan wanneer één per één contact met hen moet opgenomen worden. Belangrijk is dat onze burgers in het buitenland deze sociale media kennen en volgen. Dat kan enkel door voldoende frequent relevante informatie aan te reiken op de accounts.

Naar een coherente digitale aanpak

Sociale media zijn onontbeerlijk voor de moderne diplomaat. Dit is laaghangend fruit, waarvan het immense potentieel met een minimum aan investering kan geplukt worden. Ik roep in mijn resolutie op dat de FOD Buitenlandse Zaken een duidelijke strategie voor sociale media ontwikkelt, met duidelijke richtlijnen en met respect voor variatie en eigenheid. Wil dit land blijven meedraaien in dit digitale tijdperk, dan dient het bij te benen en de positie op het wereldwijde web te consolideren.