De Vilvoordse deradicaliseringsambtenaar Jessika Soors waarschuwt dat negatieve veiligheidsadviezen voor luchthavenpersoneel radicalisering kunnen aanwakkeren.
Wie in de beveiligde zone van de luchthaven van Zaventem wil werken, bijvoorbeeld als bagageafhandelaar of taxfreeverkoper, moet daarvoor eerst een positief veiligheidsadvies krijgen van de Nationale Veiligheidsoverheid (NVO). Jaarlijks laat de NVO circa 25.000 screenings uitvoeren. Dat gebeurt door databanken van de politie en de inlichtingendiensten te consulteren. Wie een negatief advies krijgt, kan die job op de luchthaven vergeten. Dat geldt voor 1 procent van de gevallen.
‘Vilvoorde is een van de grote leveranciers van luchthavenpersoneel’, zegt deradicaliseringsambtenaar Jessika Soors. ‘De luchthaven creëert werkgelegenheid, en dat is een enorme troef om onze inwoners perspectieven te bieden. Tegenwoordig horen we steeds meer getuigenissen van mensen die zeggen dat ze een negatief veiligheidsadvies hebben gekregen omdat ze een familielid of een kennis zijn van een Syriëstrijder. Eén Vilvoordenaar met drie broers in Syrië verloor daardoor onlangs zijn baan, hoewel hij al zeven jaar in de luchthaven werkte. Dat was een grote klap voor de betrokkene én voor zijn gezin.’
Soors benadrukt dat ze de getuigenissen niet kan controleren, en dat mogelijk andere redenen meespelen om een veiligheidsbadge te weigeren. ‘Maar wij zien wel een patroon in de getuigenissen. Bovendien horen we in de wandelgangen van de veiligheidsdiensten dat het sinds de aanslagen van 22 maart vrijwel onmogelijk is voor gezinsleden van Syriëstrijders om nog een positief advies te krijgen. De afwijzingen leiden tot veel frustratie, onbegrip en het gevoel gestigmatiseerd te zijn. En dat is nu net een grote voedingsbodem voor radicalisering.’
Volgens Soors kan een heldere procedure al een verschil maken. ‘Op dit moment is het onduidelijk of familieleden van Syriëstrijders überhaupt een kans maken op een baan in de luchthaven. Het zou beter zijn dat mensen op voorhand weten waar ze aan toe zijn. Het zou toch een evidentie moeten zijn dat men de betrokkene op z’n minst hoort voordat men zijn of haar werk afneemt? Ze moeten zich kunnen verdedigen.’
Beroep
Beroep is mogelijk tegen een negatief advies van de NVO. ‘In het geval van de luchthaven van Zaventem is dat het voorbije jaar een dertigtal keer gebeurd’, zegt Wauter Van Laethem, plaatsvervangend griffier van het Beroepsorgaan. ‘In een tiental dossiers was de weigering gelieerd aan de problematiek van Syriëstrijders. In enkele gevallen heeft het Beroepsorgaan het beroep gegrond verklaard.’ Van Laethem bevestigt ook dat de screenings sinds 22 maart ‘scherper’ gebeuren. ‘De NVO moet nagaan of een persoon, gegeven zijn verleden en context, mogelijk een risico inhoudt voor de veiligheid van de luchthaven. Die afweging moet heel grondig gebeuren, want ze heeft zware implicaties – in beide richtingen. Iemand onterecht niet weren, kan ernstige problemen opleveren. Omgekeerd: iemand die perfect zuiver op de graat is toch weigeren op basis van de beschikbare informatie, kan voor die persoon een drama zijn. Ik sluit niet uit dat zo iemand zich gefrustreerd gaat voelen.’
Op persoonlijke titel pleit Van Laethem ervoor dat de NVO de betrokkenen zou horen voordat ze definitief tot een negatief advies overgaat. ‘Dat kan de NVO momenteel niet, ze hoort maar één klok. Wij als Beroepsinstantie kunnen dat wel, en dat werpt soms een ander licht op de zaak. Dat verklaart waarom wij soms een andere beslissing nemen dan de NVO. Een andere factor is dat wij bijkomende informatie kunnen opvragen bij de politie- en inlichtingendiensten. De NVO niet. Die moet het stellen met aangeleverde info, die niet altijd gecontextualiseerd of geactualiseerd is.’
Procedurele duidelijkheid scheppen door alle familieleden van Syriëstrijders op dezelfde manier te behandelen, vindt Van Laethem ’totaal unfair’: ‘De ene is beïnvloedbaar en kijkt op naar zijn grote broer die in Syrië vecht, de andere staat sterk in zijn schoenen en heeft zijn broer al drie jaar niet meer gezien. Die mensen kun je toch niet over één kam scheren?’
Buitenlandse Zaken, dat het voorzitterschap van de NVO waarneemt, laat weten dat de NVO elk dossier afzonderlijk bekijkt, en benadrukt dat een beroepsprocedure in andere landen niet altijd bestaat.
Kristof Clerix
‘Bij screenings hoort de Nationale Veiligheidsoverheid maar één klok.’
