Bourgeois: ‘We kijken nog te vaak over de schouder mee’

“We gaan niet alleen besparen om te kunnen investeren. We gaan ook de overheid hervormen zodat die mensen vertrouwt in plaats van wantrouwt”, zegt Vlaams minister-president Geert Bourgeois. ‘Het is tijd voor minder controle en ruimte voor kwaliteit.’

“We gaan niet alleen besparen om te kunnen investeren. We gaan ook de overheid hervormen zodat die mensen vertrouwt in plaats van wantrouwt”, zegt Vlaams minister-president Geert Bourgeois. “We moeten af van de dirigistische regelneverij”, luidt het in een interview met Belga.

Een regering van kille cijferaars, die met de hakbijl snoeit in overheid, onderwijs en cultuur, zo luidde de kritiek van oppositie en middenveld bij de eerste Septemberverklaring van de nieuwe centrumrechtse Vlaamse regering.

“Klopt niet”, zegt Bourgeois. “Wij besparen niet zomaar om een evenwicht te hebben, maar om opnieuw te kunnen investeren. Er zijn meteen ook groeipaden voor investeringen uitgetekend. En die investeringen zullen we kunnen doen, niet door nieuwe belastingen, zoals SP.A wil, niet door het tekort te laten oplopen, zoals Groen wil, maar door besparingen”.

‘Nog meer besparen, is moeilijk’

Voor Unizo-topman Karel Van Eetvelt is de besparingsijver nog niet groot genoeg. Maar nog meer snijden, is volgens Bourgeois moeilijk. “Nu zijn de besparingen gespreid over alle domeinen. Het is niet catastrofaal, maar overal een beetje. Op die manier is het ‘buvable’. Ik kan begrijpen dat sommigen zeggen dat het nog verder kan gaan. Maar dan wordt het moeilijker om nog middelen, om nog zuurstof in je economie te brengen”.

‘Federaal en Vlaams niet vergelijkbaar’

Besparingen zullen er ongetwijfeld ook op federaal niveau volgen, waar de drie Vlaamse coalitiepartners N-VA, CD&V en Open VLD samen met de MR een nieuwe regering op de been trachten te krijgen. Toch is de situatie daar niet te vergelijken. “Op federaal vlak liggen de kaarten anders. Daar is de operatie zo gigantisch dat het beter is de inspanning te spreiden. Als je in 2016 al naar een evenwicht moet en een inspanning van 17 miljard moet doen en daarbovenop nog eens moet zorgen dat je de concurrentiekracht versterkt door de loonkost te verlagen, dan ben je uitgeput in 2017”.

Overheid hervormen

Terug naar de Vlaamse regering. Door de aandacht voor de besparingen raakte de boodschap dat de Vlaamse regering de overheid zelf drastisch wil hervormen “ondergesneeuwd”, zegt Bourgeois. “Een van de grootste hervormingen die we gaan doorvoeren, is dat we ons gaan opstellen als een andere overheid. Een overheid die partner wordt van het onderwijs, van de gemeenten, van de verenigingen en bedrijven en hen niet langer betuttelt”.

“Vlaanderen heeft zijn groeiende autonomie op een overdreven regelzuchtige manier ingevuld. We kijken te veel over de schouder mee. Maar daar spreekt wantrouwen uit in de samenleving, geen vertrouwen. De overheid moet een partner zijn van het levende Vlaanderen.”

Een overheid die alle teugels laat vieren, dan maar? “Helemaal niet. We trekken ons niet terug. We zullen doelstellingen formuleren en blijven controleren, maar we gaan ons niet meer opstellen als een dirigistische regelnever. Onderwijzers kreunen onder de planlast, terwijl ze ons zeggen ‘we zijn hier om les te geven’. Leerkrachten zijn geschoolde, pedagogisch gediplomeerde mensen. We moeten hen vertrouwen”.

‘Slank, slim, sterk’

Volgens Bourgeois moet de Vlaamse overheid “slank, slim en sterk” worden. Slank, dat betekent over vijf jaar 1.950 ambtenaren minder dan nu. “Maar dat zijn geen naakte ontslagen”, sust de minister-president. “En de Vlaamse overheid blijft een aantrekkelijke en moderne werkgever”. “Landen met een kwaliteitsvolle overheid kennen een grotere competitiviteit. Ik was vijf jaar bevoegd voor het Agentschap Binnenlands Bestuur, dat heel wat werk stak in het controleren van steden en gemeenten. Halve bossen kwamen hier toe in vloeiboeken. Nu zijn we een slimmere overheid geworden die elektronisch info binnenkrijgt en tijd kan steken in het analyseren van data en het aansturen van het beleid. Minder controle dus, meer ruimte voor kwaliteit”.

‘Schulden maken voor investeringen’

Gemeenten moeten van Bourgeois “de grootst mogelijke vrijheid” krijgen. “Sportfunctionarissen moeten hun tijd niet vullen met het volschrijven van plannen en rapporten. En bovendien: stel dat een gemeentebestuur kiest om geen sportbeleid of cultuurbeleid meer te voeren. Dan stem je die als burger toch gewoon weg? De beste jury daar is de lokale kiezer”.

In de Septemberverklaring maakte Bourgeois zich druk over de strengere Europese boekhoudregels, die investeringen door overheden bemoeilijken omdat die in één klap in de begroting moeten, in plaats van gespreid in de tijd. “Dat Europa streng is voor het aangaan van schulden voor het dekken van begrotingstekorten, kan ik begrijpen. Maar schulden aangaan voor duurzame investeringen zou Europa anders moeten behandelen. Stel je voor dat je als burger enkel een huis zou mogen kopen als je het hele bedrag gespaard hebt, in plaats van te kunnen lenen en die investering gespreid af te betalen”.

‘Partners zoeken in Europa’

Bourgeois zegt dat hij zich “geen illusies” maakt. “Als we er ooit in slagen de regels te veranderen, zal dat niet volgende maand zijn. Maar ik zal het zeker aankaarten bij eurocommissaris Marianne Thhyssen die bevoegd is voor Eurostat”.

“In afwachting doen we perfect wat de Europese regels voorschrijven. Maar dat belet me niet om kritisch te zijn over die Europese regels en er een gesprek over te willen. Maar wie ben ik? Wie is Vlaanderen om te zeggen dat we dat alleen in beweging zullen krijgen. We moeten partners zoeken in Europa”.

‘Er hangt de Walen iets boven het hoofd’

Intussen kijkt Bourgeois ook uit naar hoe de PS-cdH-regering in Wallonië de budgettaire uitdagingen wil aanpakken. “Ik weet dat we voor eigen deur moeten vegen. Maar het is toch wachten op cijfers. Het tekort is daar groot en ze hebben een schuld van 17 miljard euro. Het is zoals Christophe Deborsu schreef. Er hangt de Walen iets boven het hoofd, maar het is nog niet duidelijk wat. Ik vind dat je de moed moet hebben om te zeggen wat de situatie is”.

Bourgeois heeft de komende dagen en weken kennismakingsgesprekken gepland met zijn ambtsgenoten. “We kunnen spreken over de Europese boekhoudregels, onze relaties met Europa, de relaties binnen België, de diplomatieke vertegenwoordiging of de invulling van het cultureel akkoord met de Franse Gemeenschap”. (Belga/WB)