De landbouw verkeert in crisis door de droogte en het Duitse darmbacterieschandaal. Een analyse van Boerenbondvoorzitter Piet Vanthemsche.
Nu weten ze nog altijd niet waar de bron ligt van de dodelijke darmbacterie die in Noord-Duitsland toesloeg, en al 24 slachtoffers maakte. ‘De Duitsers maken er een potje van’, stelt voorzitter Piet Vanthemsche van de Belgische Boerenbond deze week in Knack.
‘Hun communicatie rond deze crisis is een ramp. Dat is mee een gevolg van hun gedecentraliseerde bestuursstructuur, die voor situaties zoals deze een catastrofe is. Op verschillende niveaus willen mensen scoren, en dat kan natuurlijk niet als er geen sluitende resultaten zijn. Je moet in zulke omstandigheden durven zeggen dat je iets niet weet, zelfs als de druk om iets te vinden hoog is. De communicatieflaters van de Duitsers hebben ondertussen een groot deel van de Europese groentemarkt ontwricht.’
Vanthemsche stelt dat een vergelijkbare crisis vandaag in België efficiënter zou worden aangepakt. ‘Wij hebben lessen geleerd uit de dioxinecrisis van 1999’, stelt hij, en hij kan het weten, want hij was toen kabinetschef van de minister van Landbouw. ‘Je leert overigens het meeste uit je mislukkingen, tenminste als je die overleeft en als je bereid bent er lessen uit te trekken. Wij hebben sindsdien goede draaiboeken voor het beheersen van een crisis samengesteld, en een performant traceringssysteem op poten gezet waarmee we de bron van een besmetting snel kunnen opsporen. Hoe langer het duurt voor een besmettingshaard gevonden is, hoe moeilijker het wordt om te weten te komen wat er precies is gebeurd. De Duitse crisis sleept nu al meer dan een maand aan, zodat het niet uitgesloten is dat we nooit zullen weten wat er aan de hand was.’
Naast de crisis met de dodelijke bacterie worstelt de landbouw ook met de gevolgen van de aanslepende droogte. Vele gewassen lijden, en ook de rundveeteelt krijgt het moeilijk, want op veel weiden staat te weinig gras, zodat koeien al op stal moeten en voedervoorraden moeten aanspreken. ‘De portemonnee van een boer ligt buiten, in weer en wind, en onderhevig aan ziekten en plagen’, zegt Vanthemsche. ‘Dat is altijd zo geweest, en meestal waren boeren bestand tegen enkele moeilijke jaren. Maar nu slepen de problemen zo lang aan dat vele boeren door hun reserves zitten. De bedrijven zijn ook groter en gespecialiseerder dan vroeger, wat hun kwetsbaarheid verhoogt.’
Vanthemsche pleit daarom voor een aangepaste regulering van de sector, waarbij de overheid een deel van de risico’s zou afdekken: ‘De bankencrisis heeft ons geleerd dat het volledig vrij laten van de markt niet alleszaligmakend is. Europa had decennialang een goed landbouwbeleid, maar vanaf de jaren 1990 is ook hier de liberalisering ingetreden. We merken nu echter dat er grote risico’s voor de sector aan verbonden zijn, onder meer inzake de prijszetting voor de boeren. Daarop ingrijpen vergt echter tijd, want het botst met alle economische heilige huisjes van de voorbije decennia.’ (DD)
