“Een verhoging van de pensioenleeftijd is bijvoorbeeld onafwendbaar”, zegt Ivan Van de Cloot van denktank Itinera.
Welke regering er wanneer ook komt, ze staat voor de grote uitdaging om de overheidsfinanciën weer in orde te brengen en de oplopende vergrijzingskosten op te vangen.
‘Weet je wat het grote gevaar is? Dat we denken dat we goed bezig zijn’, zegt Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom bij de denktank Itinera. ‘In 2009 hadden we nog een overheidstekort van 6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en in 2010 zakte dat al tot 4,8 procent, zonder dat de regering eigenlijk iets deed. Dat zou de illusie kunnen wekken dat we al fluitend naar het streeftekort van 3 procent in 2012 kunnen evolueren en naar een evenwicht in 2015. Het is echter fout te denken dat een verbeterende conjunctuur ons vanzelf uit de problemen haalt. Want die verbetering van de economische toestand is nog zeer broos en zelfs wat we winnen door die conjunctuurverbetering zal niet volstaan om de groeiende kosten van de vergrijzing te dekken. Een regering zal dus maatregelen moeten nemen om die stijgende vergrijzingskosten te kunnen betalen en om ons overheidstekort verder af te bouwen. En het zullen structurele maatregelen moeten zijn, waarbij taboes sneuvelen.’
Van de Cloot vergelijkt de situatie van België met bijvoorbeeld Griekenland, dat recent nog de hulp van de Europese Unie en het Internationaal Monetair Fonds moest inroepen om aan zijn financiële verplichtingen te kunnen voldoen: ‘Griekenland had in 2009 een overheidstekort van meer dan 13 procent en een overheidsschuld van 115 procent. Het staat er dus veel slechter voor dan België, dat een overheidstekort van 6 procent en een overheidsschuld van 97 procent had. Maar tegelijkertijd lijkt de opgave om in Griekenland het tekort weg te werken makkelijker. In Griekenland worden nauwelijks belastingen geheven, de overheidsontvangsten zijn er slechts 37 procent van het bbp. België behoort wat de belastingdruk betreft tot de wereldtop: de overheidsontvangsten zijn bij ons goed voor meer dan 48 procent van het bbp. In Griekenland kun je dus de belastingen verhogen, bij ons is dat moeilijk, je zou zelfs de belastingen op arbeid eerder moeten verlagen.’
‘We zullen onze overheidsfinanciën op orde moeten stellen door vooral in de uitgaven te snoeien. Natuurlijk moeten we erover waken dat we daarbij onze competitiviteit niet fnuiken en niet snoeien in bijvoorbeeld onderzoek en ontwikkeling, maar er zullen taboes moeten sneuvelen. Een verhoging van de pensioenleeftijd is bijvoorbeeld onafwendbaar en ook in de gezondheidszorg kan bespaard worden zonder dat de kwaliteit in gevaar komt’, aldus Van de Cloot. Tot slot pleit hij voor een soort Budgettair Controlecomité, die ook al in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Canada en recent ook in Nederland werd opgericht. Dat zou, los van de politiek, besparingen kunnen voorstellen en voorbereiden en na de politieke beslissingen kunnen waken over de uitvoering ervan, ‘want begrotingsdiscipline is toch een van de problemen waar we in dit land mee kampen’.
(EWP)
